Το Ζάλογγο έχει τη δική του ιστορία

Γράφει η Λαμπρινή Πανταζή- Ντόκου

Πέρασαν 220 ολόκληρα χρόνια από εκείνη την τρομερή μέρα του Δεκέμβρη, που- εκεί ψηλά στο βράχο του Ζαλόγγου- γράφτηκε η πιο τραγική και ηρωική συνάμα σελίδα της ιστορίας. Τότε που 60 περίπου Σουλιώτισσες πήραν την απόφαση να πεθάνουν περήφανες, μαζί με τα παιδιά τους, για να μην πέσουν αιχμάλωτες και σκλάβες στα χέρια των Τουρκαλβανών του Αλή πασά. Και όπως λέει ο αυτόπτης μάρτυρας της ηρωικής αυτής πράξης Σουλειμάν αγάς, αξιωματικός του στρατού του Αλή πασά ‘’Μια ξαφνική απόφαση τους υπόσχεται να τους βοηθήσει εναντίον της ατιμίας και της ντροπής της τιμωρίας. Πιάνονται από τα χέρια, αρχίζουν ένα χορό, που τα βήματά του τα κινούσε ένας ασυνήθιστος ηρωισμός και η αγωνία του θανάτου τόνιζε τον ηρωισμό του. Τραγούδια πατριωτικά τον συνόδευαν, οι επωδοί τους αντηχούσαν στ΄ αυτιά των μουσουλμάνων. Ο ουρανός ασφαλώς τις άκουε. Στο τέλος των επωδών οι γυναίκες βγάζουν μια διαπεραστική και μακρόσυρτη κραυγή, που ο αντίλαλός της σβήνει στο βάθος ενός τραγικού γκρεμού, όπου ρίχνονται μαζί με όλα τα παιδιά τους.’’

Με δάκρυα στα μάτια τα διηγείται ο Σουλειμάν αγάς στον Ιμπραήμ Μανζούρ εφέντι, εξισλαμισμένος Γάλλος στην υπηρεσία του Αλή πασά. Η μαρτυρία βρίσκεται στο βιβλίο του ‘’Απομνημονεύματα για την Ελλάδα και Αλβανία στη διάρκεια της κυβερνήσεως του Αλή πασά‘’ ΠΑΡΙΣΙ 1827.
Την καλύτερη περιγραφή του χορού του Ζαλόγγου, την χρωστάμε σε έναν εχθρό των Σουλιωτών. Να υποθέσουμε ότι τα φαντάστηκε κι έβαλε και αυτός το λιθαράκι του για να δημιουργηθεί ο ηρωικός ‘’μύθος’’ του χορού στο Ζάλογγο; Στα πλαίσια της εθνικής μυθοπλασίας, όπως ισχυρίζονται σήμερα κάποιοι ιστορικοί, οι οποίοι θεωρούν μύθο το χορό αλλά αληθινό το γεγονός ότι έπεσαν στο γκρεμό.

Τα ποιήματα, τα τραγούδια, οι πίνακες ζωγραφικής, οι θεατρικές παραστάσεις, τα γλυπτά, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο που ύμνησαν τον χορό του Ζαλόγγου, ανήκουν όλα στη φαντασία των Ελλήνων και των ξένων καλλιτεχνών; ‘’Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κληματσίδες’’ θα τους απαντούσε ο θυμόσοφος λαός μας.
Το Ζάλογγο έγινε τοπόσημο αυτοθυσίας και αγάπης για την ελευθερία των Σουλιωτισσών στα πέρατα του κόσμου. Γι’ αυτό, είναι εντελώς άτοπο σήμερα, το ’’ Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου’’ και η κυβέρνηση να το περιορίσουν ως τοπόσημο της ‘’Εξάλειψης της βίας κατά των Γυναικών’’. Ένα κοινωνικό φαινόμενο, που δεν έχει καμμιά σχέση με την ηρωική απόφαση των γυναικών του Σουλίου.
Το μνημειώδες και τεράστιο γλυπτό του Γ. Ζογγολόπουλου πάνω στο βράχο του Ζαλόγγου, δείχνει ότι ο ίδιος ο γλύπτης αναγνώριζε το μέγεθος της πράξης τους και την τεράστια προσφορά των Σουλιωτισσών στον αγώνα για την ελευθερία. Είναι προσβολή και για τον ίδιο τον γλύπτη, η υποτίμηση του μνημείου του και μάλιστα από το ίδρυμα που φέρει το όνομά του.

Το μεγαλειώδες γλυπτό του είναι εκεί, ψηλά στο Ζάλογγο, για να το βλέπουν οι Έλληνες και οι ξένοι που το επισκέπτονται, όχι ως μνημείο εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών αλλά ως ’’Τοπόσημο αντρείας, ηρωισμού κι αυτοθυσίας για την Ελευθερία ‘’.

Η ελευθερία είναι αυτή που εξυψώνει τον άνθρωπο και τον σηκώνει όρθιο για να ξεχωρίζει. Ο σεβασμός της ελευθερίας του κάθε ανθρώπου είναι αυτό που δημιουργεί πολιτισμό και δικαιοσύνη. Ο αγώνας για την ελευθερία είναι το μεγαλύτερο χρέος των ανθρώπων, έγραφε ο Ρήγας Φεραίος.
Είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο και τότε και σήμερα, όταν βλέπουμε λαούς να τους στερούν την ελευθερία και την ύπαρξη πατρίδας. Είναι το μεγαλύτερο ζητούμενο σήμερα, στις συνθήκες ακραίας φτώχειας και πείνας, στην οποία ζουν εκατομμύρια άνθρωποι στη γη. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, μόνο στην Αφρική, λιμοκτονούν 50 εκατομμύρια άνθρωποι, χωρίς ελευθερία επιλογής.

Η μεγαλύτερη βία είναι η φτώχεια, στην οποία είναι καταδικασμένο το 90% των κατοίκων της γης. Το σύστημα που δημιουργεί αδικίες και ανισότητες είναι ο εχθρός που οδηγεί στη βία κατά των γυναικών και των παιδιών.
Είναι υποκρισία να γιορτάζεις τοπόσημα εναντίον της βίας και να κρύβεις τις πραγματικές της αιτίες, όταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας ανέχεται με τις πολιτικές του αυτά τα φαινόμενα με εκφράσεις όπως- τι να κάνουμε αυτή είναι η ‘’ελεύθερη αγορά’’! Μιας «ελεύθερης αγοράς», που επιτρέπει στους λίγους και οικονομικά ισχυρούς να βγάζουν κέρδη δισεκατομμυρίων, αναγκάζοντας τους πολλούς και οικονομικά αδύναμους να ζουν στην ανεργία, τη φτώχεια και την κοινωνική εξαθλίωση. Η μόνη ελευθερία που αναγνωρίζουν αυτοί που μας κυβερνούν είναι η ελευθερία της αγοράς των λίγων κι εκλεκτών που θησαυρίζουν σε βάρος των λαών.

Προεπαναστατικά, την εποχή του Ζαλόγγου, ο λαός μας σε συνθήκες σκληρής σκλαβιάς τραγουδούσε τον Θούριο του Ρήγα ‘’καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή’’. Που να καταλάβουν σήμερα, οι βολεμένοι, τι σημαίνει ‘’Θάνατος κι όχι σκλαβιά‘’ που φώναξαν οι Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο, πριν πέσουν, κρατώντας η μία το χέρι της άλλης, τραγουδώντας και χορεύοντας, στο γκρεμό. Γι’ αυτό, χωρίς ντροπή, υποβιβάζουν και κονταίνουν το ιστορικό γεγονός, για να φτάσει στα μέτρα της δικής τους υποτέλειας στους ‘’άρχοντες’’ του κόσμου.

Όσοι ταξιδεύουν στην Ήπειρο και το Ιόνιο βλέπουν από μακριά τις τεράστιες πέτρινες φιγούρες των Σουλιωτισσών, πάνω στο βράχο του Ζαλόγγου, ακίνητες στο χρόνο και όλοι ξέρουν γιατί βρίσκονται εκεί. Έτσι τις φαντάστηκε κι έτσι τις τίμησε ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος. Για την κατασκευή του μνημείου εργάστηκε από το 1954 έως και το 1960 με την βοήθεια των κατοίκων της περιοχής που κουβαλούσαν τις τεράστιες πέτρες. Οι 4 γιγαντόσωμες αφαιρετικές γυναικείες μορφές συμβολίζουν την θυσία των Σουλιωτισσών και θεωρείται ένα από τα παγκόσμια αριστουργήματα της τέχνης, στέλνοντας σε όλο τον κόσμο το μήνυμα της θυσίας και της ελευθερίας. Αυτό είναι το Ζάλογγο.
* Αντιπρόεδρος της Αδελφότητας ΤΟ ΗΡΩΪΚΟ ΣΟΥΛΙ