Διακόσια χρόνια από το Ολοκαύτωμα της Κάσου: Η απουσία του δημόσιου λόγου για τα θεμέλια της Ελληνικής Ελευθερίας

Γράφει : ο
Θεοφάνης Μαλκίδης

Η Ελευθερία μας είναι «θεμελιωμένη εις τα αίματα οκτακοσίων χιλιάδων Ελλήνων φονευθέντων εις τον αγώνα», γράφει ο δικαστής Γεώργιος Τερτσέτης, ο δικατής ο οποίος αρνήθηκε να καταδικάσει τον πρωταγωνιστή της Επανάστασης Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Μάλιστα ο Τερτσέτης αναφέρει το συγκλονιστικό αυτό σημείο της Παλιγγενεσίας, στην απολογία του στην δική του Δίκη η οποία έγινε λίγο αργότερα, λόγω ακριβώς της θαρραλέας στάσης του….

Η Ελευθερία μας λοιπόν βασίζεται στην αντίσταση των ενόπλων, αλλά και στη θυσία των αμάχων. Στα Ολοκαυτώματα, στις Σφαγές, στην Κωνσταντινούπολη, στην Κύπρο, στην Αδριανούπολη, στο Αίγιο, στην Πάτρα, στο Άργος, στη Σμύρνη, στη Λέσβο, στις Κυδωνιές, στην Κω, στη Ρόδο, στην Κρήτη, στη Θεσσαλονίκη, στην Κασσάνδρα, στη Σαμοθράκη, στη Χίο, στη Νάουσα, στα Ψαρά, στην Ανδρίτσαινα, στο Μεσολόγγι, στην Κάσο.
Μαρτυρικός και μακρύς κατάλογος ο οποίος δεν εξαντλείται στην καταγραφή των μαζικών εγκλημάτων των Τούρκων και των συμμάχων τους, αλλά αποκαλύπτουν και φανερώνουν το φόρο αίματος των προγόνων μας, το μέγεθος του τιμήματος της Ελευθερίας μας, αλλά δυστυχώς και την απουσία από το δημόσιο λόγο των θεμελίων του αυτεξουσίου μας.

Μία απουσία δυσανάλογη της προσφοράς στο Έθνος και την ναυτοσύνη, με την οποία είναι ταυτισμένη, είναι η Κάσος, παρότι είχε κεντρικό ρόλο, σημαντικό έρεισμα των επαναστατικών δυνάμεων στο Αιγαίο και κύριο στήριγμα της Κρήτης, την εξέγερση της οποίας οι Κάσιοι υπερασπίστηκαν με επιτυχία.
Για τον παραπάνω λόγο, αλλά και γιατί τα πλοία των Κασίων είχαν πραγματοποιήσει σειρά επιθετικών ενεργειών σε βάρος Αιγυπτιακών και Τουρκικών πλοίων και είχαν επίσης προσβάλει τις ακτές της Ρόδου και των παραλίων της Μικράς Ασίας, το νησί έγινε ο στόχος των κατακτητών. Έτσι το 1824 και αφού ο Σουλτάνος απευθύνθηκε, για στρατιωτική αρωγή στον υποτελή του, διοικητή της επαρχίας της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή Πασά, απέπλευσε μία μεγάλη ναυτική δύναμη με επικεφαλής το γιο του Ιμπραήμ, το σφαγέα του Ελληνισμού. Ο στόλος ήταν μία τεράστια αρμάδα Αιγυπτιακών, Αλγερινών και Τυνησιακών 400 σκαφών, επί των οποίων επέβαιναν πάνω από 14.000 πεζοί, 2.000 ιππείς και 500 πυροβολητές με 150 κανόνια.

Οι Κάσιοι μπροστά στον κίνδυνο, έστειλαν επιστολές στην Προσωρινή Διοίκηση της Ελλάδας για βοήθεια, αλλά η κυβέρνηση απάντησε ότι δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει λόγω έλλειψης χρημάτων.
Έτσι όταν ο εχθρικός στόλος εμφανίστηκε στα ανοικτά της Κάσου στις 2 Ιουνίου 1824 και παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις τόσο προς τα άλλα ναυτικά νησιά (Ύδρα και Σπέτσες), όσο και προς την κυβέρνηση για την γρήγορη ενίσχυση με πλοία και πολεμοφόδια, οι Έλληνες απέμειναν αβοήθητοι.

Οι εχθρικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στο νησί την 7η Ιουνίου 1824, περικύκλωσαν τους Έλληνες και ακολούθησε η καταστροφή του νησιού, η δολοφονία πάνω από 2000 ανδρών και η αιχμαλωσία άλλων τόσων γυναικών και παιδιών. Από τους 2.000 αιχμαλώτους, ένα μικρό μέρος εξαγοράστηκε από τους ξενιτεμένους συγγενείς τους, αλλά οι περισσότεροι πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου και της Κρήτης. Μετά την καταστροφή, οι διασωθέντες Έλληνες συγκρότησαν ως στοιχείο επιβίωσης μία ισχυρή Διασπορά στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία, σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης, αλλά και στην Αθήνα, την Ρόδο, συνεχίζοντας να αποτελούν ισχυρή ναυτική δύναμη, συνεισφέροντας στην εμπορική ναυτιλία της Ελλάδας.

Η Ελληνική Δημοκρατία αναγνώρισε την προσφορά της Κάσου στην Επανάσταση και με ψήφισμα της Βουλής των Ελλήνων, από τον Νοέμβριο του 2018, ονομάζεται Ηρωική Νήσος.
Ως τιμητικό αφιέρωμα για τη συμπλήρωση διακόσιων ετών από το Ολοκαύτωμα και από την 27η έως την 30η Ιουνίου 2024, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου σε συνεργασία με το Δήμο της Ηρωικής Νήσου Κάσου, οργανώνει στο νησί το ΚΓ’ Πολιτιστικό Δωδεκανησιακό Συμπόσιο.

Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν πολλές εισηγήσεις, μεταξύ των οποίων και του γράφοντος, για τη Δωδεκάνησο και ειδικότερα για την Κάσο. Το συνέδριο με αφορμή τα διακόσια χρόνια από το Ολοκαύτωμα, είναι μία μεγάλη και σημαντική προσπάθεια να αναδειχθούν (και) αυτές οι πτυχές της ιστορίας της Κάσου και να αποτελέσουν απαρχή για την εισαγωγή των θεμελίων της Ελευθερίας μας στο δημόσιο λόγο. Εκεί όπου δυστυχώς, με λίγες εξαιρέσεις, απουσιάζουν….

*Ο Θεοφάνης Μαλκίδης είναι συγγραφέας του βιβλίου «Σφαγές και Ολοκαυτώματα στην Επανάσταση του 1821». Θεσσαλονίκη- Αλεξανδρούπολη: εκδόσεις Περιοδικό Ενδοχώρα 2023.