Γέφυρα της Πλάκας -Το επόμενο καλοκαίρι θα στεφανώνει ξανά τον Άραχθο ποταμό
Ένα ρεπορτάζ από τον Αλέξη Γαγλία για την huffingtonpost
« Του χρόνου τέτοια εποχή μπορεί να είναι τελειωμένο το γεφύρι; Να στεφανώνει ξανά τον Αραχθο η ίδια, απότομη, πέτρινη καμπύλη;» ρωτά ο Αλέξης Γαγλίας τον αρχιτέκτονα Χρήστο Ηλιόπουλο, εκ των συντελεστών της αναστήλωσης της γέφυρας Πλάκας. « Τέτοια εποχή θα είναι πολύ αργά- θα ολοκληρωθεί νωρίτερα. Αν ξεκινήσουμε Μάϊο, αρχές Ιουλίου που είναι τα νερά χαμηλά θα βγάλουμε τις κολώνες και όλα τα μεταλλικά στοιχεία. Θα μείνει το γεφύρι γυμνό. Καινούργιο» είναι η απάντηση.
Όταν η γέφυρα της Πλάκας,από την ορμή του Άραχθου ποταμού και την ελλιπή της συντήρηση, «γκρέμισε» τον χειμώνα του 2015, οι περισσότεροι ήμασταν επιφυλακτικοί- ή και κακόπιστοι- όσον αφορά την αναστήλωση που αμέσως εξαγγέλθηκε. Ακούστηκε σαν ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα, ειδικά στο ελληνικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον με τις γνωστές παθογένειες και την οικονομική κρίση «κερασάκι στην τούρτα».
Αν γινόταν πραγματικότητα, στα δύσβατα, παραμελημένα κιόλας Τζουμέρκα, θα συντελούνταν το μεγαλύτερο πρότζεκτ αναστήλωσης πέτρινου γεφυριού στον κόσμο. Εύκολο να δυσπιστήσει κανείς.
Κι όμως, με το Ε.Μ.Π. να έχει υποστηρίξει έμπρακτα την προσπάθεια από την πρώτη κιόλας στιγμή της καταστροφής (εκπονώντας την προμελέτη του έργου) και την χρηματοδότηση (και εποπτεία) της Πολιτείας, δύο ελληνικές εταιρείες (ΝΗΡΙΚΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. και ΑΦΟΙ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΙ Ο.Ε.) κτίζουν ξανά το Γεφύρι της Πλάκας, σημειώνει ο Αλέξης Γαγλίας στο ρεπορτάζ για την HuffPost Greece
Ο αρχιτέκτονας Χρήστος Ηλιόπουλος μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Αθήνας και Τζουμέρκων. «Έχω νοικιάσει σπίτι στον οικισμό της Πλάκας και από το παράθυρό μου έχω θέα στο εργοτάξιο», μου λέει. «Όταν βλέπω τον μεγάλο γερανό να κινείται, ηρεμώ, καταλαβαίνω ότι δουλεύουν απρόσκοπτα».
Μιλήσαμε για τους παλιούς πετράδες και τα μπουλούκια τους- και πως εν έτει 2019 συνδυάζονται αποτελεσματικά οι τεχνικές αυτών των ιδιοφυών (πρωτο)μαστόρων με τα data των δορυφόρων και τις ακτίνες λέιζερ. Για το πως τελικά στεριώνεις ένα πέτρινο γεφύρι σήμερα- ένα καινούργιο πέτρινο γεφύρι, αλλά απαράλλαχτο μ’ αυτό που έπεσε, στην ίδια θέση με ακρίβεια χιλιοστού.
Η ΗΧΩ αναδημοσιεύει μερικές από τις απαντήσεις για την αναστήλωση του γεφυριού της Πλάκας.
ΕΡΩΤ. μια δυσκολία του εγχειρήματος υποθέτω πως είναι η πρόβλεψη της μελέτης το γεφύρι να αναστηλωθεί με τεχνικές όσο το δυνατόν παρόμοιες με αυτές των παλιών μαστόρων.
ΑΠΑΝΤ. Δεν έχουν αλλάξει πολύ οι τεχνικές στο κτίσιμο ενός πέτρινου γεφυριού. Παίρνω την πέτρα, την λαξεύω μέχρι να πάρει τη μορφή που θέλω και την τοποθετώ χρησιμοποιώντας κάποιο κονίαμα. Για το γεφύρι της Πλάκας, μετά από πολλές βοηθητικές εργασίες που ήταν απαραίτητες, το βασικό πλάνο ήταν πέτρα πάνω στην πέτρα με κονίαμα ενδιάμεσα. Και υπάρχει ένα μεταλλικό καλούπι που το υποβαστάζει- παλιά αυτός ο σκελετός ήταν ξύλινος. Οι παλιοί μάστορες έκτιζαν κάποια ξύλινα βάθρα από κάτω, σαν έδρες, σε σημεία που επέλεγαν όταν η κοίτη του ποταμού ήταν αρκετά ξερή. Αυτά τα γεμίζανε άμμο, μετά τοποθετούσαν πάνω τους κορμούς και κτίζανε τα καλούπια.
ΕΡΩΤ. Ένα κρίσιμο σημείο της αναστήλωσης ήταν και η πέτρα που θα χρησιμοποιήσετε.
ΑΠΑΝΤ.Η πέτρα που επιλέξαμε είναι από την Ήπειρο, από ένα λατομείο στην περιοχή της Δαφνούλας, έξω από τα Γιάννενα. Στείλαμε δείγματα από αυτήν την πέτρα σε εργαστήριο και μας επιβεβαίωσαν ότι είναι παρόμοια σε μορφή, σκληρότητα, αντοχή και άλλα χαρακτηριστικά με την πέτρα του παλιού γεφυριού.
ΕΡΩΤ. Το κονίαμα; Η συγκολλητική δηλαδή ουσία των πετρών μεταξύ τους;
ΑΠΑΝΤ.Πολύ παλιά οι άνθρωποι χτίζανε ξηρολιθιές- πέτρα, χώμα και άλλη πέτρα πάνω. Κάποτε, τυχαία ίσως, ανακαλύφθηκε ο ασβέστης. Πολτό ασβέστη χρησιμοποιούσαν οι παλιοί μάστορες, άλλοτε με άμμο ποταμού, άλλοτε με χώμα. Στην περίπτωση του παλιού γεφυριού της Πλάκας έχουμε ένα ασβεστοκονίαμα με ποταμίσια άμμο. Οι παλιοί παρασκεύαζαν τον ασβέστη σε ασβεστοκάμινα και στα κονιάματα συχνά πρόσθεταν ασπράδι αυγού που είναι μια οργανική ρητινή και αυξάνει την αντοχή και την πρόσφυση του κονιάματος.
ΕΡΩΤ. Στην αναστήλωση;
ΑΠΑΝΤ.Ακολουθήσαμε πιστά τις αναλογίες σύνθεσης, το είδος και την ποιότητα των υλικών που προδιέγραψε η υπηρεσία, αφού προηγουμένως κάναμε δείγματα στα οποία έγιναν ειδικοί εργαστηριακοί ελεγχοι. Έτσι, χρησιμοποιήσαμε χαλαζιακή άμμο και υδραυλική (ώστε να μπορεί να στερεοποιηθεί μέσα στο νερό) άσβεστο που εισάγεται από τη Γαλλία.
ΕΡΩΤ. Να δώσουμε μια εικόνα του εργοταξίου της αναστήλωσης; Πόσοι άνθρωποι εργάζονται, πόση πέτρα θα κτιστεί τελικά;
ΑΠΑΝΤ. Περίπου τριάντα πέντε είναι οι εργατοτεχνίτες, πετράδες και οι βοηθοί τους. Και μετά είμαστε δύο εργοταξιάρχες: οι αρχιτέκτονες Χρήστος Ηλιόπουλος και Αλέκος Παπακωστόπουλος. Επίσης, ένας νέος αρχιτέκτονας στην αναστήλωση (Παναγιώτης Κωστούλας), ένας εργοδηγός μηχανικός δομικών έργων (Αποστόλης Μητρόπουλος) και μία αρχαιολόγος (Αντωνία Κορτζή). Όσον αφορά την ποσότητα της πέτρας, όταν το γεφύρι ολοκληρωθεί θα έχουμε κτίσει περίπου χίλια κυβικά, ήτοι 2.500 τόνους, πέτρας.
ΕΡΩΤ. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το έργο αυτή τη στιγμή;
ΑΠΑΝΤ. Κατά την περίοδο που διανύουμε τώρα, δηλαδή το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 2019, έχει εκτελεσθεί το 70% περίπου του συμβατικού έργου. Οι εργασίες που υπολείπονται είναι: 1) Η ολοκλήρωση δόμησης του κεντρικού τόξου που θα τελειώσει περίπου στις 10 Νοεμβρίου, 2) η κατασκευή των στηθαίων που έχει ήδη αρχίσει και 3) η κατασκευή του λιθόστρωτου καλντεριμιού. Θα υπάρξουν, βέβαια, και κάποιες άλλες εργασίες για τη συμπλήρωση του έργου που δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και να συμπεριληφθούν στην αρχική μελέτη.
ΕΡΩΤ. Ο ορίζοντας ολοκλήρωσης ποιος είναι;
ΑΠΑΝΤ.Αν μας πάει καλά ο καιρός, το χτίσιμο των θολιτών ευελπιστούμε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι αρχές Νοέμβρη και μετά, μέχρι τα Χριστούγεννα περίπου, να δουλέψουμε το καλντερίμι και τα στηθαία. Κάπου εκεί θα σταματήσουμε. Το ποτάμι θα «πάρει» βέβαια τον εργοταξιακό δρόμο, αλλά θα τον ξαναφτιάξουμε.