Δήμαρχοι με 42% και εναλλακτική ψήφο!

Φέρνει ανατροπές ο εκλογικός νόμος με τον νέο Κώδικα Αυτοδιοίκησης

Εισάγεται ηλεκτρονική ψήφος σε Δήμους και Περιφέρειες

Έως διπλάσιο αριθμό υποψηφίων σε σχέση με τις έδρες οι συνδυασμοί

Και υποψήφιοι χωρίς σταυρό προτίμησης

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) παρέλαβε από το Υπουργείο Εσωτερικών τα αρχικά τεύχη του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης, ενώ έχουν ήδη αποσταλεί στους Δημάρχους και στις ΠΕΔ της χώρας.

Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στις αρχές του νέου έτους, μετά τη δημόσια διαβούλευση που θα ακολουθήσει τις γιορτές. Πρόκειται για μια συνολική αναθεώρηση της λειτουργίας των δήμων και των Περιφερειών, η οποία περιλαμβάνει ριζικές αλλαγές στην εκλογική διαδικασία, στη διαφάνεια, στον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών και στον τρόπο λήψης αποφάσεων.

Σύμφωνα με τον νέο κώδικα που παρέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών στην ΚΕΔΕ τα ψηφοδέλτια περιλαμβάνουν τίτλο «ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΨΗΦΟΣ (Έως μία επιλογή)» και στη συνέχεια αναγράφονται τα ονόματα των λοιπών συνδυασμών κατά σειρά ανακήρυξης και σε παρένθεση το ονοματεπώνυμο του υποψηφίου δημάρχου ή περιφερειάρχη, αντίστοιχα, κάθε ενός από αυτούς.

Στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, επιτυχών θεωρείται ο συνδυασμός που πλειοψήφησε με ποσοστό μεγαλύτερο του σαράντα δύο τοις εκατό (42% + 1 ψήφο) του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, χωρίς να προσμετρώνται οι εναλλακτικές ψήφοι της παρ. 6 του άρθρου 53, και επιλαχόντες συνδυασμοί του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου αυτοί που έλαβαν έστω και μία (1) έδρα, σύμφωνα με το άρθρο 57, περί κατανομής των εδρών του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου.
Στις ψήφους των συνδυασμών που συμμετέχουν στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης, αθροίζονται, ανά συνδυασμό, οι εναλλακτικές ψήφοι της παρ. 6 του άρθρου 53, περί σταυρών προτίμησης, που τους αντιστοιχούν, από τα ψηφοδέλτια των λοιπών συνδυασμών οι οποίοι δεν μετέχουν στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης.
Επιτυχών συνδυασμός ανακηρύσσεται ο συνδυασμός που έλαβε στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης, σύμφωνα με την παρ. 4, την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία.

Επιτυχών συνδυασμός και επιλαχόντες συνδυασμοί

-Στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, επιτυχών θεωρείται ο συνδυασμός που πλειοψήφησε με ποσοστό μεγαλύτερο του σαράντα δύο τοις εκατό (42% + 1 ψήφο) του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων, χωρίς να προσμετρώνται οι εναλλακτικές ψήφοι της παρ. 6 του άρθρου 53, και επιλαχόντες συνδυασμοί του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου αυτοί που έλαβαν έστω και μία (1) έδρα, σύμφωνα με το άρθρο 57, περί κατανομής των εδρών του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου.
-Δήμαρχος και, αντίστοιχα, περιφερειάρχης εκλέγεται ο επικεφαλής του οικείου επιτυχόντος συνδυασμού.

Δεύτερο στάδιο προσμέτρησης

-Αν κανένας συνδυασμός δεν πληροί τις προϋποθέσεις της παρ. 1 του άρθρου 55, περί επιτυχόντος συνδυασμού και επιλαχόντων συνδυασμών και εκλογής δημάρχου και περιφερειάρχη, τότε διεξάγεται από το αρμόδιο δικαστήριο δεύτερο στάδιο προσμέτρησης.
-Αν κατά την ψηφοφορία υπάρξει ισοψηφία μεταξύ δύο (2) ή περισσότερων συνδυασμών στην πρώτη θέση, στο δεύτερο στάδιο προσμέτρησης μετέχουν οι συνδυασμοί που ισοψήφησαν στην πρώτη θέση.
-Αν κατά την ψηφοφορία υπάρξει ισοψηφία μεταξύ δύο (2) ή περισσότερων συνδυασμών στη δεύτερη θέση, στο δεύτερο στάδιο προσμέτρησης μετέχουν ο πρώτος σε αριθμό έγκυρων ψηφοδελτίων συνδυασμός και όλοι οι συνδυασμοί που ισοψήφησαν στη δεύτερη θέση.
-Στις ψήφους των συνδυασμών που συμμετέχουν στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης, αθροίζονται, ανά συνδυασμό, οι εναλλακτικές ψήφοι της παρ. 6 του άρθρου 53, περί σταυρών προτίμησης, που τους αντιστοιχούν, από τα ψηφοδέλτια των λοιπών συνδυασμών οι οποίοι δεν μετέχουν στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης.
-Επιτυχών συνδυασμός ανακηρύσσεται ο συνδυασμός που έλαβε στο δεύτερο στάδιο της προσμέτρησης, σύμφωνα με την παρ. 4, την απόλυτη ή σχετική πλειοψηφία. Αν στην προσμέτρηση αυτή ισοψηφήσουν στην πρώτη θέση δύο (2) τουλάχιστον συνδυασμοί, το αρμόδιο δικαστήριο διενεργεί δημόσια κλήρωση μεταξύ τους για την ανάδειξη του επιτυχόντος συνδυασμού.
-Δήμαρχος ή περιφερειάρχης εκλέγεται ο επικεφαλής του επιτυχόντος συνδυασμού και επιλαχόντες συνδυασμοί του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου, αντίστοιχα, αυτοί που έλαβαν έστω και μία (1) έδρα, σύμφωνα με το άρθρο 57, περί κατανομής των εδρών του δημοτικού και περιφερειακού συμβουλίου.

**Νέες ποσοστώσεις

Νέους ποσοστοποιημένους κανόνες στη συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συνδυασμών θεσπίζει το Άρθρο 48 του νέου Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης που παρέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών στην ΚΕΔΕ.

Η διάταξη καθορίζει τον ελάχιστο και μέγιστο αριθμό υποψηφίων κάθε συνδυασμού, προσαυξήσεις για νέους έως 30 ετών, αριθμό υποψηφίων άνευ σταυρού, και την υποχρεωτική ποσόστωση φύλου.

Για τις δημοτικές εκλογές, ο ελάχιστος αριθμός υποψηφίων καθορίζεται να είναι τουλάχιστον ίσος με τις έδρες του δημοτικού συμβουλίου και με δυνατότητα προσαύξησης έως 100%.

Δηλαδή ένας συνδυασμός μπορεί να κατεβάσει έως διπλάσιο αριθμό υποψηφίων σε σχέση με τις έδρες.

Για κάθε κοινότητα ο αριθμός των υποψηφίων πρέπει να είναι ίσος τουλάχιστον με τον αριθμό εδρών της, με δυνατότητα επίσης προσαύξησης έως 100%. Ειδικά για κοινότητες έως 300 κατοίκους, επιτρέπονται έως 3 υποψήφιοι εκπρόσωποι. Για τις δημοτικές κοινότητες κάθε συνδυασμός πρέπει να έχει υποψηφίους σε τουλάχιστον 80% των δημοτικών κοινοτήτων του δήμου.

Για πρώτη φορά θεσμοθετείται ειδική προσαύξηση για τη συμμετοχή νέων. Κάθε δημοτικός συνδυασμός μπορεί να προσθέσει υποψηφίους έως 10% του αριθμού εδρών εφόσον οι υποψήφιοι είναι έως 30 ετών (μέχρι 31 Δεκεμβρίου του έτους των εκλογών).
Οι θέσεις αυτές προστίθενται επιπλέον του βασικού αριθμού υποψηφίων και δεν υπολογίζονται στην ποσόστωση φύλου.

***Χωρίς σταυρό προτίμησης
Το Άρθρο 48 προβλέπει ρητά συγκεκριμένο αριθμό υποψηφίων άνευ σταυρού:
Στους δήμους:
1 υποψήφιος αν το συμβούλιο έχει έως 15 μέλη
2 υποψήφιοι αν έχει 19–29 μέλη
3 υποψήφιοι αν έχει 35 ή περισσότερα μέλη
Στις περιφέρειες:
2 υποψήφιοι σε περιφέρειες με έως 45 μέλη
3 υποψήφιοι στις υπόλοιπες
Οι υποψήφιοι αυτοί εκλέγονται χωρίς σταυρό και δεν συμμετέχουν στους υπολογισμούς ποσόστωσης φύλου και πλήθους υποψηφίων.

***Ποσόστωση φύλου

Ο νέος κώδικας ορίζει ρητά ότι κάθε συνδυασμός πρέπει να έχει τουλάχιστον 30% υποψηφίους από κάθε φύλο, στον συνολικό αριθμό υποψηφίων, συμπεριλαμβανομένου του δημάρχου ή περιφερειάρχη, ενώ δεν υπολογίζονται οι υποψήφιοι εκπρόσωποι κοινοτήτων, ούτε οι υποψήφιοι των ειδικών κατηγοριών (νέοι και υποψήφιοι άνευ σταυρού).

Ηλεκτρονική ψήφος 

Με τον νέο κώδικα που παρέδωσε στην ΚΕΔΕ η Κυβέρνηση, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εισάγεται θεσμικά δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές.

Η πρόβλεψη αυτή φιλοδοξεί να μειώσει την αποχή και να αποτελέσει μία από τις πιο ριζικές τομές στον τρόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος σε τοπικό επίπεδο, φέρνοντας τις ελληνικές αυτοδιοικητικές εκλογές στη ψηφιακή εποχή.

Η ηλεκτρονική ψήφος δεν θα εφαρμόζεται υποχρεωτικά για όλους, ούτε θα αντικαθιστά την κλασική κάλπη. Θα λειτουργεί συμπληρωματικά και προαιρετικά για τους ψηφοφόρους που θα το επιλέξουν.

Όσοι πολίτες επιθυμούν να ψηφίζουν ηλεκτρονικά, θα εγγράφονται σε ειδικό εκλογικό κατάλογο.
Η εγγραφή, η τροποποίηση στοιχείων και η διαγραφή θα γίνεται μέσω ειδικής εφαρμογής στην πλατφόρμα gov.gr. Η διαδικασία δεν γίνεται αυτόματα, αλλά αποκλειστικά με πρωτοβουλία του πολίτη. Η πιστοποίηση θα γίνεται μέσω taxisnet ή τραπεζών.

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία θα πραγματοποιείται μόνο εφόσον στον δήμο συγκεντρωθούν τουλάχιστον 30 εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι στον ειδικό κατάλογο. Σε αντίθετη περίπτωση, η ηλεκτρονική ψήφος δεν θα ενεργοποιείται στον συγκεκριμένο δήμο. Έτσι διασφαλίζεται η μυστικότητα της ψήφου.

Για τη διεξαγωγή της διαδικασίας συστήνεται ειδική Εφορευτική Επιτροπή Ηλεκτρονικής Ψηφοφορίας με απόφαση του Προέδρου του Αρείου Πάγου. Στόχος της είναι να εγγυάται:
-την εγκυρότητα της διαδικασίας
-την ασφάλεια της ψηφοφορίας
-την ακεραιότητα των αποτελεσμάτων

Η ηλεκτρονική ψήφος:
-διευκολύνει τους απόδημους και όσους δεν μπορούν να μετακινηθούν,
-ενισχύει τη συμμετοχή των νέων,
-μειώνει την εκλογική αποχή,
-ανοίγει τον δρόμο για μελλοντικές ψηφιακές διαδικασίες συμμετοχής στους δήμους,
-ενισχύει τη διαφάνεια και τον εκσυγχρονισμό της εκλογικής διαδικασίας.

Ωστόσο, εγείρει και ερωτήματα που θα απασχολήσουν το πολιτικό σύστημα και την κοινωνία:
-είναι επαρκής η κυβερνοασφάλεια;
-διασφαλίζεται απόλυτα η μυστικότητα της ψήφου;
-μπορεί το σύστημα να αντέξει μαζική χρήση την ημέρα των εκλογών;

Η εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψήφου δ-σύμφωνα με την κυβέρνηση- είναι ένα πολιτικό στοίχημα που περιλαμβάνει και μη διαφαινόμενες εκλογικές συμπεριφορές. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι το πρώτο πεδίο εφαρμογής. Αν πετύχει, ανοίγει ο δρόμος για ευρύτερες ψηφιακές εκλογικές διαδικασίες στο μέλλον.