Του Δημήτρη Πετρόπουλου
Ρε συ Δώρα μου, με τόσο λίγη πρόβα δε βγαίνει το κομμάτι, δεν το βλέπεις; Είστε τόσα παιδιά… είναι ποτέ δυνατόν να είναι αρκετή η ώρα του μαθήματος για όλους; Έρχεται η σειρά σου κάθε δυο-τρεις βδομάδες. Και δεν συναντιέστε καθόλου στο ενδιάμεσο για να δουλέψετε. Εμείς δεν ξεκολλάγαμε απ΄τη σχολή ώρες ατέλειωτες και όταν φεύγαμε πάλι με τα κομμάτια ασχολούμασταν, μη με αναγκάζεις τώρα να κάνω κήρυγμα. Εντάξει, εδώ δεν είναι ακριβώς Δραματική Σχολή, είναι ΙΕΚ Υποκριτικής με ό,τι αυτό σημαίνει, οι πιο πολλοί εργάζονται, αλλά με δεδομένη τη συνθήκη κάτι πρέπει να κάνουμε. Εμένα δεν με νοιάζει νάρχομαι όσες ώρες θέλετε κι ας μην πληρώνομαι αλλά… δε βλέπω να το θέλετε. Τις ελάχιστες φορές που κάποιος πείστηκε να μείνει λίγο παραπάνω ήταν σα να μούκανε χάρη. Τώρα, έστω, που έρχονται οι εξετάσεις, δεν μπορείς να φεύγεις από τη δουλειά λίγο νωρίτερα τη μέρα του μαθήματος; ΄΄
΄΄Μα τι λέτε τώρα, κύριε, σοβαρά μιλάτε; Μια φορά που τόλμησα να του το πω, μου το ξέκοψε χωρίς πολλά-πολλά. Δε γίνεται.΄΄
΄΄Μα δεν μπορεί κάποιος συνάδελφος να κάνει σκάντζα βάρδια δυο-τρεις μέρες ;΄΄
΄΄Στο πόστο μου είμαι μόνη μου. Για να μπορέσω να φύγω λίγο νωρίτερα τη μέρα των εξετάσεων θα κάτσει στο πόδι μου το αφεντικό, καταλαβαίνετε;΄΄
΄΄Θες να τον πάρω εγώ να του μιλήσω;΄΄
΄΄Όχι, όχι, κύριε. Ούτε να το σκεφτείτε. Σας παρακαλώ΄΄.
΄΄Μα αν αρρωστήσεις τι θα κάνει; Θα βάλει λουκέτο;΄΄
΄΄Δεν ξέρω, κύριε.΄΄
΄΄Πόσα σου δίνει, τέλος πάντων, ρε συ Δώρα, και σ΄έχει τόσο απόλυτα στο χέρι;΄΄
΄΄Τετρακόσια είκοσι, κύριε. Για έξι ώρες. Αλλά δε θέλω να τη χάσω τη δουλειά. Μου βάζει κι ένσημα΄΄.
Μάλιστα. Ευελιξία όση θέλει ο εργοδότης, ευελιξία για τον εργαζόμενο καμία. Κι αυτό το λένε flexicurity οι υπερασπιστές του. Που θα πει ευελιξία με ασφάλεια. Ευελιξία και ασφάλεια για ποιον; Μόνο απασχόληση σου εξασφαλίζει. Μερική, προσωρινή, περιστασιακή. Όχι εργασία.
Flexicurity είναι η δυνατότητα του εργοδότη να οργανώνει την εργασία στην επιχείρησή του με όποιο τρόπο μεγιστοποιεί το κέρδος του. Η αυξομείωση των ωρών εργασίας, για παράδειγμα, εξαρτάται από το πότε και πόσο σε χρειάζεται. Flexicurity σημαίνει επίσης εύκολη πρόσληψη και απόλυση χωρίς πολλούς ελέγχους.
Flexicurity θα πει μια έξυπνη κομπίνα εις βάρος των εργαζομένων πασπαλισμένη με χρυσόσκονη… ασφάλειας, σημάδι των καιρών της ανεργίας, ένας de facto εκβιασμός όταν έχεις ανάγκη για δουλειά.
Τονώνει, λέει, την απασχόληση. Έτσι θάναι. Για να τo λένε οι εργοδότες…
Όταν ήμουνα μέλος σε μια Επιτροπή Θεατρικών Μαθητικών αγώνων, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, παρακολουθούσαμε παραστάσεις τόσο σε σχολεία σαν το Κολλέγιο Αθηνών, με τεχνικές υποδομές που θα τις ζήλευαν ακόμα και σήμερα τα περισσότερα επαγγελματικά θέατρα –το ξέρω από πρώτο χέρι– όσο και σε Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια, τα τωρινά ΕΠΑΛ, με υποδομές ανύπαρκτες.
Σε ένα τέτοιο ΤΕΕ κατέφθασε ασθμαίνοντας με κάποια καθυστέρηση και με τα ρούχα της δουλειάς… ο ήρωας του Τσέχωφ που επρόκειτο να δούμε, ένας μαθητευόμενος μηχανολόγος, που έπαιξε το ρόλο του ως είχε, χωρίς κοστούμια, σκηνικά, φώτα και μουσικές αλλά με μια ψυχή και μια σωματικότητα που υπερκάλυπτε όλες τις ελλείψεις. Με γενναιόδωρη κι ανεπιτήδευτη αθωότητα. ΄΄Γιορτή και μεράκι η διαδικασία΄΄ έλεγε ο υπεύθυνος καθηγητής-εμψυχωτής. Που κατέληξε και σε βραβείο.
Το αφεντικό τού είχε δώσει άδεια ναρθεί να παίξει και να ξαναγυρίσει μετά στο συνεργείο.
Τα αφεντικά, αντίθετα, στην Κρήτη, την προηγούμενη βδομάδα, αρνήθηκαν να δώσουν άδεια σε εργαζόμενους μαθητές του Εσπερινού ΓΕΛ Χανίων που ήθελαν να πάρουν μέρος στις πανελλαδικές εξετάσεις. Ούτε να αλλάξουν βάρδια δεν τους άφησαν. Μονάχα δυο βρήκαν, άλλωστε, πρόθυμους συναδέλφους κι εργοδότες για σκάντζα βάρδια. Μονάχα δύο. Απίστευτο; Κι όμως αληθινό.
Εδώ οφείλω να καταθέσω πως τρεις μαθητές μου στο ΙΕΚ Αγ. Δημητρίου κατάφεραν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους χάρη σε συναδέλφους αλληλέγγυους που επί τέσσερα ολόκληρα εξάμηνα –και όχι για μια και δυο φορές μονάχα– έκαναν όλες τις απογευματινές τους βάρδιες για να μπορούν εκείνοι να παρακολουθήσουν τα μαθήματα. Τα Δημόσια ΙΕΚ έχουν υποχρεωτική παρακολούθηση, με ανά ώρα απουσίες.
Υπάρχουν πρόθυμοι συνάδελφοι, λοιπόν, για σκάντζα βάρδια. Μα όχι πάντα.
Σε μια τέτοια περίπτωση τι γίνεται; Η αλληλεγγύη είναι προαιρετική. Θέμα συνείδησης. Και ιδεολογίας.
Οι συγκεκριμένοι μαθητές-υποψήφιοι είναι οικογενειάρχες σαραντάρηδες, διαβάζω στις ειδήσεις, που βλέπουνε τις εξετάσεις σα μια δεύτερη ευκαιρία να αλλάξουνε ζωή. Μου είναι γνώριμο το είδος από τα ΙΕΚ. Ξέρεις τι θα πει νάσαι απ΄τα χαράματα στο μεροκάματο και μετά να τρέχεις μισονηστικός με την ψυχή στο στόμα να προλάβεις το σχολείο; Μέχρι αργά το βράδυ. Θέλει κότσια να ξανακάτσεις στο θρανίο αν τάχεις παρατήσει. Ιδίως αν δεν ήσουν των γραμμάτων, όπως έλεγε ένας μαθητής μου, φίλος τώρα. Μερικοί ανακαλύπτουν έναν νέο εαυτό, χωρίς καμιά υπερβολή. Ανακαλύπτουν δυνατότητες που δεν αξιοποίησαν στην ώρα τους. Ανακαλύπτουν πως ποτέ δεν είναι αργά.
Για να πάρουν μέρος στις επαναληπτικές του Σεπτεμβρίου χρειάζονται ιατρική γνωμάτευση πως είχαν πρόβλημα υγείας. Οι ίδιοι. Το υπουργείο, βλέπεις, δεν αναγνωρίζει ότι το πρόβλημα εργασιακής συνείδησης άρα και εργασιακής υγείας πρέπει να αναζητηθεί σ΄ εκείνους που δεν τους διευκόλυναν.
Γνωμάτευση για συναδελφική ανεπάρκεια βαρύτατης μορφής ο νόμος δεν προβλέπει.
Κι όμως οι ρόλοι εναλλάσσονται. Σε όλα. Έτσι είναι η ζωή. Μια σκάντζα βάρδια διαρκείας.
Τα αφεντικά, από την άλλη, περιμένουν, λέει, με λαχτάρα να ανοίξει ο δρόμος για την εφταήμερη εργασία. Κατ΄αρχήν. Και μετά βλέπουμε. Ασυδοσία. Βαρβαρότητα. Αυταρχισμός. Τρομοκρατία. Flexicurity…
…χωρίς μια σκάντζα βάρδια.
Υ.Γ. Αφιερωμένο στους τότε μαθητές του ΤΕΕ που μας συγκίνησαν και στον συνάδελφο εκπαιδευτικό που τους εμψύχωνε. Και στον Θανάση που, κατά τα λεγόμενά του, συμπάθησε την παιδαγωγική διαδικασία στα τριάντα πέντε του, εργαζόμενος με δυο παιδιά, και τώρα συνεχίζει πανεπιστημιακές σπουδές στο Ανοιχτό.