Mary Lawson: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η ΜέριΛόσον είναι Καναδή συγγραφέας. Μετακόμισε στην Αγγλία μετά την αποφοίτησή της από το Πανεπιστήμιο McGill, από όπου πήρε πτυχίο ψυχολογίας το 1968. Έχει δύο γιους και ζει στο νοτιοδυτικό Λονδίνο. Οι υποθέσεις των βιβλίων της διαδραματίζονται στο Βόρειο Οντάριο, όπου συνήθιζε να περνάει τα καλοκαίρια της. Το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο CrowLake (2002), μεταφράστηκε σε είκοσι δύο χώρες και ακολούθησαν τα: The OtherSide of the Bridge (2006), RoadEnds (2013) και A TownCalledSolace (2021). Το τελευταίο αυτό μυθιστόρημά της, που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μίνωας με τίτλο Η πόλη της σιωπής, σε μετάφραση της ΣτέργιαςΚάββαλου, ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker 2021 και μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Πώς γίνεται η προετοιμασία για τη συγγραφή ενός βιβλίου;

Η αλήθεια είναι ότι δεν σχεδιάζω καθόλου πώς θα γράψω τα βιβλία μου. Όλα ξεκινούν από κάποιον χαρακτήρα ή μια εικόνα, κι από κει και πέρα αναπτύσσεται η πλοκή. Στην Πόλη της σιωπής, η εικόνα που είχα στο μυαλό μου ήταν ενός κοριτσιού που βλέπει από το παράθυρο του σαλονιού της κάποιον ξένο να κουβαλά κούτες στο γειτονικό σπίτι. Δεν ξέρω από πού μου ήρθε αυτή η εικόνα, ούτε ποιο ήταν εκείνο το κορίτσι και ο άγνωστος που είδε, και βέβαια δεν ήξερα πώς θα διαμορφωνόταν η ιστορία μου.

Αυτή η εικόνα, λοιπόν, σας έδωσε το έναυσμα. Και μετά;

Ναι, το πρώτο που υπήρχε ήταν η εικόνα του κοριτσιού και ο ξένος που κουβαλούσε τις κούτες. Έπειτα από μερικές εβδομάδες, άκουσα στις ειδήσεις για κάποιο παιδί που αγνοούνταν. Σκέφτηκα τότε ότι το κορίτσι θα μπορούσε να έχει μια μεγαλύτερη αδερφή, την οποία λάτρευε και η οποία είχε εξαφανιστεί ύστερα από έναν καβγά με τη μητέρα τους. Από κει και πέρα η υπόθεση του βιβλίου άρχισε να αναπτύσσεται.

Ο τίτλος Η πόλη της σιωπής είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;

Είναι καθαρά συμβολικός.

Η ιστορία διαδραματίζεται στο Σόλας του Οντάριο. Για ποιον λόγο διαλέξατε αυτό το μέρος;

Για πολλούς λόγους, κυρίως επειδή αυτή είναι η περιοχή όπου μεγάλωσα, είναι ένα τοπίο πολύ ιδιαίτερο για μένα. Ζω στο Λονδίνο το οποίο αγαπώ, αλλά μου λείπει η πατρίδα μου-η νοσταλγία είναι ένας από τους λόγους που γράφω γι’ αυτή την περιοχή του Καναδά. Έχοντας μεγαλώσει σε μια αγροτική απομονωμένη κοινότητα, ξέρω πώς λειτουργούν οι εν λόγω κοινωνίες κι αυτός ήταν ο δεύτερος λόγος που επέλεξα το συγκεκριμένο σκηνικό για την ιστορία μου. Η απομόνωση προκαλεί ένταση στις σχέσεις των ανθρώπων, που μπορεί να λειτουργήσει θετικά ή αρνητικά. Οι γείτονες είναι απαραίτητοι για την επιβίωσή σου, αυτό όμως μπορεί να σε παγιδεύσει και να περιορίσει τις επιλογές σου-όλα αυτά αυξάνουν την ένταση μεταξύ των ανθρώπων.

Η Κλάρα έχει μια έφηβη αδελφή, τη Ρόουζ, που κάποια στιγμή εξαφανίζεται. Γιατί μερικά παιδιά όταν μεγαλώνουν δεν αντέχουν το οικογενειακό περιβάλλον;

Νομίζω ότι οι περισσότεροι έφηβοι περνούν μια περίοδο κατά την οποία θέλουν να εξερευνήσουν τα όρια του περιβάλλοντός τους. Ξεκινούν αμφισβητώντας τους περιορισμούς που έχουν θέσει οι γονείς τους. Είναι μέρος της ωρίμανσής τους, όμως προκαλεί προστριβές. Η Ρόουζ είναι επαναστάτρια από τη φύση της (όπως ήμουν κι εγώ, γι’ αυτό και την καταλαβαίνω πολύ καλά) κι αρχίζει αν αμφισβητεί το δικαίωμα των γονιών της να της λένε τι να κάνει. Η σχέση με τη μητέρα της ειδικά γίνεται πολύ δύσκολη. Τελικά, το σκάει από το σπίτι. Όπως συμβαίνει με πολλούς εφήβους, η Ρόουζ νιώθει πως είναι ανίκητη. Η αντίληψή της για τους κινδύνους του κόσμου έξω από την κοινότητα είναι περιορισμένη, όπως και η ικανότητά της να προβλέπει καταστάσεις και να υπολογίζει τις συνέπειες. Είναι πεπεισμένη ότι μπορεί να φροντίσει τον εαυτό της.

Οι χαρακτήρες είναι το κλειδί της ιστορίας, όχι το μυστήριο που τους περιβάλλει.

Οι γονείς της Ρόουζ προσπαθούν να δείχνουν ατάραχοι. Μπορούν οι γονείς να προσποιηθούν ότι όλα είναι καλά, όταν το παιδί τους εξαφανίζεται;

Είμαι σίγουρη ότι αυτό είναι αδύνατο και, παρόλο που οι γονείς προσποιούνται για να προστατέψουν τα άλλα παιδιά τους από τον φόβο και την αγωνία, η συμπεριφορά αυτή ίσως δεν είναι σωστή. Οι γονείς στο βιβλίο λένε συνεχώς στη μικρή τους κόρη ότι όλα είναι εντάξει, ωστόσο η Κλάρα είναι αρκετά μεγάλη για να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά. Έτσι, έχει να αντιμετωπίσει από τη μια τη στενοχώρια για την εξαφάνιση της αδερφής της, ενώ από την άλλη είναι μπερδεμένη και απομονωμένη εξαιτίας της άρνησης των γονιών της να της πουν την αλήθεια.

Η Κλάρα έχει να διαχειριστεί και ένα άλλο πρόβλημα. Στο σπίτι της γειτόνισσάς της, της Ελίζαμπεθ Όρτσαρντ, εγκαθίσταται ένας άγνωστος. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο, να εγκατασταθεί κάποιος σε ξένο σπίτι;

Όχι, κάτι τέτοιο θα ήταν παράνομο, η υπόθεση όμως έχει ως εξής: Όταν ο επιθεωρητής Μπαρνς ανακρίνει τον άγνωστο, εκείνος του εξηγεί ότι το σπίτι είναι δικό του, επειδή η Ελίζαμπεθ Όρτσαντ στη διαθήκη της είχε ορίσει εκείνον ως μοναδικό κληρονόμο, παραχωρώντας του μάλιστα την κατοχή του σπιτιού της αμέσως, δηλαδή πριν από τον θάνατό της.

Το μυθιστόρημα αναφέρεται και στα σκληρά παιδικά χρόνια. Γιατί ακόμα και σήμερα οι γονείς μερικές φορές μοιάζουν σαν να χάνουν τον έλεγχο μεγαλώνοντας τα παιδιά τους;

Ειλικρινά, δεν ξέρω πώς να σας απαντήσω και αμφιβάλλω αν υπάρχει κάποιος που θα μπορούσε! Νομίζω ότι η δουλειά του γονιού είναι η πιο δύσκολη που υπάρχει. Κανένα βιβλίο και καμιά εκπαίδευση δεν μπορεί να σε προετοιμάσει σωστά, επειδή κανένα παιδί –και κανένας γονιός– δεν είναι το ίδιο. Μερικά παιδιά και μερικοί ενήλικες είναι πιο δύσκολοι στις σχέσεις τους, έτσι νομίζω ότι για να υπάρχει αρμονία σε μια οικογένεια χρειάζεται, εκτός των άλλων, και τύχη.

Το μυθιστόρημα έχει κρυμμένα μυστικά και μπόλικες δόσεις αγωνίας. Αυτό το κάνει να διαβάζεται με ευχαρίστηση;

Ναι και όχι. Για μένα το πιο σημαντικό συστατικό ενός μυθιστορήματος είναι οι χαρακτήρες του. Αν οι αναγνώστες δεν νοιάζονται γι’ αυτούς, δεν θα έχουν διάθεση να διαβάσουν την επόμενη σελίδα. Στα βιβλία μου η υπόθεση καθοδηγείται από τους χαρακτήρες: Πώς θα αντιδράσουν σε μια συγκεκριμένη κατάσταση; Τι θα συμβεί αν κάνουν αυτό αντί για εκείνο; Δεν γνωρίζω από την αρχή την απάντηση, η εικόνα σχηματίζεται καθαρά μέσα στο μυαλό μου καθώς γράφω. Ασφαλώς, οι καταστάσεις που περιγράφονται μπορούν να δημιουργήσουν αγωνία, για παράδειγμα το κορίτσι που αγνοείται στην Πόλη της σιωπής: Θα βρεθεί άραγε; Όμως οι χαρακτήρες είναι το κλειδί της ιστορίας, όχι το μυστήριο που τους περιβάλλει.

Πώς νιώσατε που το μυθιστόρημά σας ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker 2021;

Ήταν ένα καταπληκτικό νέο, που με συγκίνησε βαθύτατα! Όλοι οι συγγραφείς θέλουν η δουλειά τους να αντιμετωπίζεται σοβαρά και το Booker είναι ένα βραβείο πολύ σοβαρό!

Τι θα συμβουλεύατε τους νέους συγγραφείς να προσέχουν όταν γράφουν;

Νομίζω ότι θα πρέπει να αναρωτηθούν τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουν να κάνουν-είναι μια πολύ σημαντική ερώτηση. Η πείρα μου λέει ότι η σταδιοδρομία ενός συγγραφέα είναι μια διαδικασία πολύ δύσκολη, επειδή εν πολλοίς είναι θέμα τύχης. Πολλοί εξαιρετικοί συγγραφείς δεν βλέπουν ποτέ τα βιβλία τους να εκδίδονται κι αυτοί που το καταφέρνουν δεν κερδίζουν αρκετά για να ζήσουν. Αν αγαπάτε το γράψιμο, γράψτε κι ίσως κάποια στιγμή να έχετε την τύχη να δείτε το έργο σας στα βιβλιοπωλεία· μπορεί και να μην εκδοθεί ποτέ το έργο σας, ωστόσο θα έχετε νιώσει μια τεράστια ικανοποίηση σε όλη αυτή την πορεία. Στη δική μου περίπτωση: έγραφα για δεκαετίες, προτού τελικά δω το πρώτο βιβλίο μου να εκδίδεται, όταν ήμουν 55 ετών.

Τι θα λέγατε σ’ αυτούς που πρόκειται να διαβάσουν τη συνέντευξή σας;

Ελπίζω να σας αρέσουν οι απαντήσεις μου και να σας κάνουν να διαβάσετε την Πόλη της σιωπής! Ήταν ευχαρίστηση και τιμή για μένα να κυκλοφορήσει το βιβλίο μου στα ελληνικά, όπως και να απαντήσω στις ερωτήσεις του Diastixo.gr!

Μετάφραση από τα αγγλικά: Απόστολος Σπυράκης