Reality check

Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου

Μιά μοναδική έκθεση με ισχυρά νοητικά πεδία και πολυεπίπεδα δομικά σημεία. Η έκθεση έχει διάρκεια από 09. 09 έως 09. 10. 2021 και την επιμέλεια και το concept design ανήκουν στον δρ Κώστα Πράπογλου. Είναι άκρως ενδιαφέρουσα μια έκθεση σε μια μετά Covid εποχή ή μάλλον που ακόμη εξελίσσεται και παρουσιάζει την καλλιτεχνική τοποθέτηση απέναντι σε ζητήματα ανθρώπινης ψυχής και ευθραυστότητας και μάλιστα στο ψυχιατρικό νοσοκομείου του Δαφνίου.

« «Η φαντασία είναι το μοναδικό όπλο στον πόλεμο ενάντια στην πραγματικότητα» LewisCarroll, δια στόματος γάτου Cheshire, Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων, 1865.
Το ψυχιατρικό νοσοκομείο του Δαφνίου τοποθετείται στον άξονα της αρχαίας Ιεράς Οδού που ενώνει τηνΑθήνα με την Ελευσίνα(το δρόμο αυτό διέσχιζε η τελετουργική πομπή των Ελευσίνιων Μυστηρίων κατά την αρχαιότητα) και ακριβώς απέναντι από το ιερό του Δάφνιου Απόλλωνα πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. η βυζαντινή Μονή Δαφνίου. Σε αυτόν τον τόπο ύψιστης πνευματικότητας και νοητικής αναγέννησης κατά τα αρχαία χρόνια, το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί χτίστηκε το 1925 ως το πρώτο κρατικό ψυχιατρικό νοσοκομείο και λειτουργεί αδιάκοπα μέχρι σήμερα. Η έκθεση λαμβάνει χώρα σε ένα από τα μεγαλύτερα–σήμερα εγκαταλελειμμένα–κτίρια της περιοχής του νοσοκομείου και εστιάζει πέρα από την αντικειμενική υπόσταση μιας δομής ψυχιατρείου. Στρέφει το βλέμμα μας μακριά από νοήματα θεσμικού εγκλεισμού, αναιρεί και παρακάμπτει τη διανοητική διαταραχή ως ιατρική πάθηση και ερευνά τους δομικούς περιορισμούς και τα χαρακτηριστικά του νου σε σχέση με το χώρο και τον χρόνο.

Η ατοπικότητα (το να μην αντιλαμβάνεται κανείς σύνορα και όρια) είναι ένας όρος που διερευνάται περαιτέρω σε αυτή την έκθεση. Επίσης, εξετάζουμε πώς η συνείδηση, η γλώσσα και ο λόγος αντιστέκονται στη βαρύτητα και πώς, αρκετά συχνά, πραγματικά οπτικά τοπία μετατρέπονται σε νοητικά πεδία και αντίστροφα. Νοήματα του μέσα και του έξω λαμβάνονται επίσης υπόψη. Πού βρίσκεται η τρέλαστα αλήθεια; Πού συνήθως εντοπίζουμε το πραγματικό φρενοκομείο; Αυτή δεν είναι μία έκθεση για το ψυχιατρείο perse. Οι θεατές εισέρχονται στον μικρόκοσμο ενός ασύλου αλλά φεύγουν έχοντας γίνει μάρτυρες του τι θα μπορούσε να σημαίνει άτοπος χρόνος και άχρονος τόπος,υπό το φίλτρο της πανταχού παρούσας ανθρώπινης συνείδησης. Το νοσοκομείο αποτελεί πλέον ένα απλό σημείο εκκίνησης και η έκθεση reality check φέρνει στο προσκήνιο όχι μόνο τους ιδεολογικούς παραλογισμούς της ύπαρξής μας αλλά επίσης ξετυλίγει και αναλύει τη σημασία της διαδοχικά, στρώμα-στρώμα. Η έρευνα της έκθεσης άρχισε να πραγματοποιείται αρκετούς μήνες πριν οcovid-19 γίνει μέρος της ζωής μας και προτού ο πλανήτης ξεκινήσει να βιώνει σκληρά lock downs.

Ο παράδοξος συγχρονισμός και η συγκυρία της τρέχουσας συνθήκης της πανδημίας με το παρόν εννοιολογικό πλαίσιο, αποτέλεσαν ένα επιπλέον ζωτικό στοιχείο στη δημιουργική πράξη όλων των συμμετεχόντων καλλιτεχνών καθότι–μεταξύ άλλων–βίωσαν όλοι ανεξαιρέτως τον δικό τους προσωπικό εγκλεισμό και διαχειρίστηκαν το τι μπορεί να σημαίνει για τον καθένα το μέσα και το έξω σε προσωπικό, διαπροσωπικό, κοινωνικό, και παγκόσμιο επίπεδο. Ίσως για πρώτη φορά, όλοι σε αυτόν τον πλανήτη έζησαν την ίδια συνθήκη ταυτόχρονα (μια συλλογική απομόνωση),αποκτώντας έτσι μια νέα διαπολιτισμική κοινή αναφορά. Το εννοιολογικό πλαίσιο της έκθεσης λοιπόν αντηχεί την παραδοξότητα της ζωής μέσα από τις εκφάνσεις της πραγματικής–απρόβλεπτης πλέον–και κοινής καθημερινότητάς μας.Τριάντα τέσσερις καλλιτέχνες έχουν κληθεί να συμμετάσχουν με έργα που ανταποκρίνονται στον χώρο (site-specific) και στον εννοιολογικό άξονατης έκθεσης (context-responsive) δημιουργώντας με το ποικιλόμορφο οπτικό (ή μη) λεξιλόγιό τους εγκαταστάσεις, βίντεο, γλυπτά, ηχοτοπία, φωτογραφία και επιτελεστικέςδράσεις (performances).

Ένας ξεχωριστός χώρος αναλογεί σε κάθε καλλιτέχνη και οι θεατές είναι ελεύθεροι να περιηγηθούν μέσα στο κτίριο, να ερευνήσουν και να ανακαλύψουν τα έργα τους. Κάθε καλλιτέχνης αποκαλύπτει τη δική του αντίληψη για την πραγματικότητα χρησιμοποιώντας το μέσομετο οποίο συνήθως δουλεύει ή άρχισε να πειραματίζεται στρατολογώντας νέα υλικά με τα οποία αισθάνθηκεμια νέα σύνδεση προσαρμόζοντάς τα σε συγκεκριμένα στοιχεία που υπαγορεύονται από το περιβάλλον του κτιρίου μας. Ενώ τα έργα είναι βαθιά εσωτερικά καθώς και προσωπικά, ταυτόχρονα αγγίζουν θέματα που όλοι αντιμετωπίζουμε ή συνήθως αισθανόμαστε άβολα να μοιραστούμε ανοιχτά. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τη λογική από την παραφροσύνη και αυτή είναι μια υψίστης σημασίας παράμετροςτην οποίαόλοι οι καλλιτέχνες προσπαθούν εδώ να διαχειριστούν. Η έκθεση reality check είναι μια ιστορία που περιλαμβάνει μια σειρά από πρωταγωνιστές, το χρόνο, το χώρο και την ανθρώπινη ύπαρξη. Και οι τρεις υπαγορεύουν το οπτικό λεξικό των έργων, διαμορφώνοντας περίπλοκες αφηγήσεις και επιτρέποντάς μας να αναπτύξουμε τη δική μας ατομική επίγνωση της πραγματικότητας. Αυτά τα έργα παίζουν έναν πολλαπλό ρόλο στο ίδιο επίπεδο με τους πρωταγωνιστές μας, αμιγώς καθοδηγούμενοι από τις παρορμήσεις, τα συναισθήματα και τις γνωστικέςσυμπεριφορικές μετατοπίσεις. Δεν υπάρχει προκαθορισμένο σενάριο και, ίσως, αυτό το κείμενο δεν έπρεπε καν να υπάρχει. Στην πραγματικότητα όλα θα πρέπει να είναι ανοιχτά για ελεύθερη παρατήρηση και ερμηνεία από όλους.
νόημαἤμέτρον τόν χρόνον, οὐχὑπόστασιν(ο χρόνος είναι επινόηση ή τρόπος μέτρησης, και δεν υπάρχει πραγματικά) Αντιφών ο Ραμνούσιος(470-410 π.Χ.), «Αθηναίος πολιτικό.».»

Κείμενο δρ. Κώστας Πράπογλου.
Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν είναι-
Εοζέν Αγκοπιάν, Broken into pieces/piece together (2009-2021)
Λυδία Ανδριώτη, In between the day without yesterday and the day after tomorrow (2021)
Κατερίνα Αποστολίδου, Η αυλή (2021)
Zeina Barakeh, The Garden of Maladies (2021)
Orit Ben-Shitrit, Ward of the Feral Horses (2014-17)
Brothers Quay, In Absentia (2000)
Robert Cahen, Juste le temps (1983)
Λυδία Δαμπασίνα, BORDERLINE DO NOT CROSS (2021)
Διοχάντη, ΔΑΦΝΙ (2021)
Άντζη Δρακόπουλος, Ανάκτορον (2021)
Έφη Φουρίκη (εικαστικός) και Λάμπρος Τακλής (συνθέτης/sound artist), Whirling into light – an homage to Vico Nahmias (2021)

Αικατερίνη Γεγησιάν, Exercises in Speaking Out, vol. 3 (Flowers) (2021)
Γιώργος Γιώτσας, Ένα σπασμένο παγόβουνο στο δωμάτιο μου παρατηρεί μια νεκρή φύση – «φόρος τιμής στην κλιματική αλλαγή» (2021)
Ειρήνη Γκόνου, Illusion with you has no illusion (2021)
Ζωή Χατζηγιαννάκη, Σε πλήρη άνθιση (2021)
Daniel Hill, Reciprocal Synchrony (2021)
Μάριον Ιγγλέση, Σκεύος, (2021)
Ελίνα Ιωάννου, Aestivation (2021)
Βασίλης Καρούκ, Tamarack (2021)
Renee Magnanti, Crossroads (2021)
Δέσποινα Μεϊμάρογλου, Επίγειοι περιορισμοί (2021)
Βάνα Ντατσούλη, Όταν σε αγαπώ… (2021)
Bill Pangburn, A River Apart (2021)

Ελένη Πανουκλιά, Απόπειρες ταξινόμησης ή το πρώτο πεπόνι που έκλεψα (2021)
Βιβή Περυσινάκη, I come anew (2021)
Άντα Πετρανάκη, Open Line (2021)
Belle Shafir, Echoes of Transformation (2021)
Δήμητρα Σκανδάλη, Μικρά έκθαμβα τίποτα (2021)
Μαριάννα Στραπατσάκη και Τάνια Τσιρίδου, Εύθραυστη Περιπλάνηση (2021)
Παναγιώτης Πανδής Nikos Tranos, Hope is the thing with feathers That perches in the soul (2021) H ελπίδα είναι ένα φτερωτό πλάσμα Που κουρνιάζει στην ψυχή (2021)
Μάριος Βουτσινάς, Bαdtime stories (2021)
Ελένη Ζούνη, Εσωτερική πηγή (2021).