Άρτα
Toυ Νίκου Μπιλανάκη
Άρτα, πόλη ιστορική. Στην αρχή Αμβρακία, φτιαγμένη από τους μακρινούς Κορίνθιους. Μετά ο Πύρρος. Ακολουθούν οι Ρωμαίοι. Με αυτούς, η ιστορία στον τόπο σταματά. Από την ερημωμένη όμως γή, χίλια χρόνια μετά, φυτρώνει πάλι το φώς, φως βυζαντινό. Μετά Σέρβοι, Ιταλοί, Αλβανοί. Και Τούρκοι. Της Άρτας παιδιά, ο Σκουφάς, ο Μακρυγιάννης, ο Μάξιμος Γραικός, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και άλλοι, οι πολλοί, να ξεσηκώνονται και να βάζουν Έλληνα φρουρό πρώτα στην μία πλευρά του γεφυριού, και λίγο αργότερα να παίρνουν όλο το γεφύρι ελληνικό, σε μια Ελλάδα που εκείνο τον καιρό έμνησκε ακόμα σε ξένες γλώσσες.
Μια πόλη που την περιτριγυρίζει ο ποταμός. Και αυτόν, τον τρέμει. Μαζεύεται στο λόφο να σωθεί, να μην πνιγεί, μα ο χώρος λιγοστός. Και οι βουνίσιοι, που αργότερα προστέθηκαν, πιάνοντας τα σπλάχνα της πόλης, δεν θέλουν αυτοί πολλά-πολλά με το νερό. Δεν το βάζουν εντός της, του γυρνούν την πλάτη. Και αργότερα, με εκδικητική χαρά το «πιάνουν» έξω απ’ αυτή, στο φράγμα. Άρτα, πόλη παραποτάμια, που κανένα καράβι όμως δεν ναυσιπλοεί. Κι ας είναι κοντά, είκοσι χιλιάδες μόνο μέτρα η θάλασσα, με την Περάνθη μπαλκόνι να κοιτά την Κορωνησία και τα άλλα νησιά του Αμβρακικού. Η πόλη είναι χτισμένη να μην βλέπει παρά μόνο τα βουνά, όχι το ποταμό, ούτε τη θάλασσα.
Άρτα, πόλη ηλικιωμένων, κυρίως αγροτών. Που φεύγουν κάθε γρήγορα, ενώ μαζί τους αργά-αργά φεύγει και η πόλη και μας παρατά ο καιρός. Μια πόλη που μένει χωρίς νέους, που δεν μπορεί να βαστάξει. Μένει εδώ να μυρίζει υγρασία, παραίτηση και θάνατο. Όπως το γιοφύρι της – σύμβολο θανάτου. Εντομεταξύ, στα καφενεία της, συνταξιούχοι δάσκαλοι και παλαιοί χωροφυλακαίοι μετρούνται μεταξύ τους στα χαρτιά, πρέφα ή δηλωτή, και ένα γύρω οι άλλοι, απολειφάδια της ζωής – άγιοι, ήρωες, ζητιάνοι και παλαβοί- να τους κοιτούν με προσοχή που ενίοτε σπάει με φωνές.
Στον κάμπο της τα πορτοκάλια και τα ακτινίδια, της γης γεννήματα, ν’ αρταίνουν τις τσέπες των αγροτών. Αλλά και στις γειτονιές της πόλης, οι λεμονανθοί και οι πασχαλιές, που στις μυρωδάτες άνοιξες, θα μαζέψουν τους απανταχού Αρτινούς να θρηνήσουν τους Επιτάφιους στα τσιπουράδικα της. Στα ορεινά, μια έρημη πια Άρτα ψυχορραγεί. Όπως και στον Αμβρακικό, μόνα απομένουν τα ιβάρια, χωρίς πλέον να γεμίζουν από ψαριές και να δουλεύονται από νέους ψαράδες.
Άρτα, στις μέρες μας πόλη στενή (artus, arta, artum) και στενεμένη. Με κεντρική πλατεία ένα αδιέξοδο περίσσευμα χώρου, κατειλημμένο από καθίσματα και καναπέδες, με την εμβληματική Παρηγορήτισσα, την ιστορική Αγία Θεοδώρα και τον μοναδικό Άγιο Βασίλειο να πλαντάζουν από το σφήνωμα των μικροαστικών κατοικιών που τις περιτριγυρίζουν και το άγαρμπο παρκάρισμα των αυτοκινήτων, με το ιστορικό ρολόι παρατημένο τοτέμ σε σχολική αυλή μετά από εθνική γιορτή, με το ξακουστό παλαιό γιοφύρι της να χει ξωμείνει από καιρό στο έλεος του χρόνου, όλα μοιάζουν μικρά, αφημένα, αφρόντιστα, απαξιωτικά των θησαυρών που εμπεριέχουν και της ιστορικότητας που συμβολίζουν!
Άρτα, πόλη επαρχιώτικη, με την μπάλα να γεμίζει τις καφετέριες αλλά και τις ζωές μας, με τα σόγια να ρυθμίζουν την κοινωνικότητα αλλά και τις γιορτές μας, με τα κόμματα να κανονίζουν τις ζωές μας, Άρτα πόλη που τα νέα εστιατόρια είναι καταδικασμένα να γεννούν οβελιστήρια και τα ζαχαροπλαστεία να καταντούν καφενεία, Άρτα μιας ακούνητης καθημερινότητας, μιας γκρίζας βεβαιότητας, Άρτα των στενών οριζόντων, Άρτα που αγαπούμε να μισούμε!
Αλλά και Άρτα της Κατερίνας, του Κώστα, του Γιώργου, της Βίλμας, του Γιάννη και της Χριστίνας, του Άθω και της Ελένης, του Συλλόγου Μακρυγιάννη και του Συλλόγου Σκουφά, Άρτα του Παλλάς και της ΑΘΟΑ, του Μόραλη, του Καλπούζου, όλων των μοναχικών ξενιτεμένων Αρτινών, και των άλλων που έμειναν εδώ και παλέψανε για εμάς, όπως του Βάγια και του Γκανάτσια, των φοιτητών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών, του Τμήματος Πληροφορικής και του Τμήματος Γεωπονίας, Άρτα του Μοσχοφίλερου, του Εν Άρτη, του Da Costa, των παιδιών που τη νύχτα μαζεύονται στον πεζόδρομο της Πριόβολου, μια πόλη άλλη, καλύτερη απ’ αυτή, όλοι εσείς επιθυμείτε να βρεθεί! Και «θα ‘ναι αυστηροί οι μέλλοντες που κάποτε θα μας τιμωρήσουν που αγνοήσαμε τους ενεστώτες»!