Της Χριστίνας Κόκκα, κτηνιάτρου, υπαλλήλου ΙΔ.ΟΧ του ΥΠ.Α.Α.Τ στο Εθνικό Πρόγραμμα Επιτήρησης για την Αφρικανική Πανώλη των Χοίρων στην ΠΕ Άρτας
Η πρόληψη, ο έλεγχος και η εκρίζωση της Αφρικανικής Πανώλης των χοίρων (Α.Π.Χ) είναι ζήτημα υψηλής προτεραιότητας για την Ε.Ε., καθότι αντιπροσωπεύει έναν σοβαρό κίνδυνο για τη συστηματική χοιροτροφία, το Ευρωπαϊκό οικοσύστημα και το περιβάλλον καθολικά.
Τι είναι η Αφρικανική Πανώλη των χοίρων?
Η Αφρικανική Πανώλη των χοίρων είναι ένα καταστροφικό ιογενές λοιμώδες νόσημα, το οποίο στην Ευρώπη προσβάλλει, τόσο τον οικόσιτο χοίρο, όσο και τον Ευρωπαϊκό άγριο χοίρο. Από τη στιγμή που ο ιος θα τους προσβάλει, ο χοίρος και ο αγριόχοιρος νοσούν και πεθαίνουν μέσα σε λίγες ημέρες.
Το νόσημα αυτή τη στιγμή υπάρχει σε έντεκα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης : Βέλγιο, Βουλγαρία, Εσθονία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία. Στην Ιταλία, η Α.Π.Χ. υφίσταται στην Σαρδηνία από το 1978, αλλά η επιδημιολογική κατάσταση είναι ιδιαίτερη και δεν συνδέεται με τα υπόλοιπα κράτη – μέλη.
Το νόσημα δεν προσβάλλει τον άνθρωπο ή άλλα ζωϊκά είδη.
Πώς μεταδίδεται η Α.Π.Χ ?
Η Α.Π.Χ. μπορεί να μεταδοθεί μέσω:
- Της άμεσης επαφής μεταξύ ασθενούς και υγιούς ζώου.
- Του ανθρώπινου παράγοντα – μέσω μολυσμένου υλικού (οχήματα, ιματισμός, μπότες, κλπ).
- Μολυσμένου κρέατος & παραγώγων αυτού (π.χ.: μη θερμικά επεξεργασμένο κρέας, λουκάνικα, κλπ).
Είναι ασφαλής η κατανάλωση χοίρειου κρέατος για τον άνθρωπο?
Ενώ η κατανάλωση χοίρειου κρέατος είναι ασφαλής για τον άνθρωπο, το χοίρειο κρέας (νωπό, κατεψυγμένο, παστό, καπνιστό) και τα παράγωγά του (π.χ.: λουκάνικα) , εφόσον προέρχονται από μολυσμένα ζώα παραμένουν μολυσματικά για τους χοίρους για μεγάλες χρονικές περιόδους.
Γιατί, λοιπόν, είναι ιδιαίτερης σημασίας η καταπολέμηση της νόσου?
Η εμμένουσα ύπαρξη της νόσου στον πληθυσμό των άγριων χοίρων, ο οποίος έχει αναπτυχθεί κατά ανεξέλεγκτο τρόπο, ταυτοχρόνως με την εξάπλωση της νόσου μεταξύ των κρατών – μελών της Ε.Ε. παρουσιάζει προκλήσεις για την ευζωία των ζώων και αποτελεί μια σοβαρή οικονομική απειλή. Τα μέτρα για την καταπολέμηση της νόσου στην άγρια ζωή είναι συμβατά με την περιβαλλοντική Νομοθεσία της Ε.Ε. και περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος , τις επιπτώσεις και την αποτελεσματικότητα.
Ο εμβολιασμός κατά της νόσου δεν είναι εφικτός, ενώ καταβάλλονται διαρκώς προσπάθειες σε ερευνητικό επίπεδο.
Ο τομέας του χοίρειου κρέατος αντιπροσωπεύει το 9,6% της συνολικής παραγωγής της Αγροτικής βιομηχανίας της Ευρώπης των 27, το υψηλότερο συγκρινόμενο με άλλους τομείς κρέατος.
Το 39% της συνολικής παραγωγής κρέατος στην Ε.Ε. προέρχεται από τον χοίρειο τομέα.
Το 21% της συνολικής παραγωγής σε χοίρειο κρέας στην Ε.Ε. εξάγεται, καταλαμβάνοντας το 78% των συνολικών εξαγωγών της Ένωσης σε κρέας, με μια οικονομική αξία της τάξης των 10,2 δις σε Ευρώ.
Το 47% της συνολικής κατανάλωσης κρέατος στην Ε..Ε. αφορά στο χοίρειο κρέας, το οποίο αντιστοιχεί στο 50% της συνολικής παραγωγής κρέατος στην Ένωση.
Τι κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την κατεύθυνση της καταπολέμησης της νόσου ;
Επιπροσθέτως της Κοινοτικής Νομοθεσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναπτύξει μια εναρμονισμένη στρατηγική για να αντιμετωπίσει τη νόσο στις ήδη προσβεβλημένες χώρες και για να αποτρέψει την εμφάνισή της στα ελεύθερα της νόσου εδάφη της. Η ευρεία εμβέλεια των πρωτοβουλιών που έχουν ήδη προωθηθεί και αναληφθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν επιτρέψει την ετοιμότητα και τον περιορισμό της Α.Π.Χ.
Έτσι, αυτή τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
1. Συντονίζει τις ενέργειες των κρατών – μελών, τόσο σε επίπεδο ελέγχου της νόσου, εφόσον έχει ενσκύψει, όσο και σε επίπεδο πρόληψης της εμφάνισης της νόσου
2. Διατηρεί την διαγνωστική δυνατότητα της νόσου σε όλα τα 27 κράτη – μέλη, χάρη στην υποστήριξη του Κοινοτικού Εργαστηρίου αναφοράς της νόσου
3. Διοργανώνει τακτικές συναντήσεις ειδικών επιστημόνων στη νόσο από τα κράτη – μέλη, ώστε να υπάρχει μία διαρκής ανασκόπηση της κατάστασης της νόσου στην Ένωση.
4. Ενισχύει τα κράτη – μέλη προς την κατεύθυνση της κλιμάκωσης της προσπάθειας – σε Εθνικά επίπεδα – για καμπάνιες ενημέρωσης των κυνηγών, των κτηνιάτρων, των χοιροτρόφων και του γενικού πληθυσμού και διοργανώνει επί του θέματος εκπαιδευτικά σεμινάρια, τόσο των κρατών – μελών, όσο και τρίτων χωρών.
5. Διαρκώς αναπτύσσει και επικαιροποιεί την Νομοθεσία, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της νόσου.
6. Εργάζεται στενά μαζί με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων. (EFSA), ώστε να παρέχει τις τελευταίες επιστημονικές απόψεις για τη νόσο.
Η συνολική κατανομή των πόρων γύρω από τη νόσο και για την περίοδο 2014-2020 κυμάνθηκε γύρω στα 174 εκατομμύρια Ευρώ. Δύο διαφορετικοί άξονες ενεργοποιήθηκαν, προς την κατεύθυνση της στήριξης των κρατών – μελών : προγράμματα εκρίζωσης (συνολικού κόστους 73, 6 εκατομμυρίων Ευρώ) και έκτακτα μέτρα (συνολικού κόστους 100, 4 εκατομμυρίων Ευρώ).
Τι συμβαίνει όταν ξεσπάσει ένα κρούσμα της νόσου?
Εάν ένας χοιροτρόφος υποπτευθεί ότι τα ζώα του έχουν προσβληθεί από την Α.Π.Χ. ή αν κάποιος ανακαλύψει ένα πτώμα άγριου χοίρου στο δάσος, η Αρμόδια Κτηνιατρική Αρχή πρέπει να ειδοποιηθεί άμεσα. Ιολογικές και ορολογικές δοκιμές μπορούν να διαγνώσουν τη νόσο στο εργαστήριο. Από τη στιγμή που ένα κράτος – μέλος επιβεβαιώσει την παρουσία της νόσου, αποστέλλει αναφορά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εάν το εν λόγω κράτος – μέλος ήταν προηγουμένως ελεύθερο της νόσου, Ομάδα Κτηνιάτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ειδικών στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων συγκροτείται μέσα σε λίγες ημέρες, ώστε να παράσχει συνδρομή στη διαχείριση της κρίσης.
Πώς μπορούν να προστατευτούν τα οικόσιτα χοιροειδή ?
Πολύ αυστηρά κτηνιατρικά Υγειονομικά μέτρα ήδη υφίστανται στην Ένωση, προς την κατεύθυνση της αποτροπής της εξάπλωσης του ιού από τον άγριο χοίρο στα οικόσιτα χοιροειδή και του περιορισμού οιασδήποτε έξαρσης της νόσου στα οικόσιτα χοιροειδή. Ο «ανθρώπινος παράγοντας» συνδέεται στενά με τη μετάδοση της νόσου κατά άλματα, σε μεγάλες αποστάσεις.
Ποια η σημασία της μακροπρόθεσμης διαχείρισης των πληθυσμών του άγριου χοίρου στην καταπολέμηση της νόσου ?
Η κατάλληλη διαχείριση του άγριου χοίρου, μέσω μέτρων όπως η εντατικοποιημένη θήρα (κυνήγι) και η αποτροπή της εκούσιας σίτισης των άγριων χοίρων είναι βασικά για τη μείωση του κινδύνου των εξάρσεων της νόσου σε ελεύθερες της νόσου ζώνες. Μία μακροπρόθεσμη στρατηγική αναφορικά με τους πληθυσμούς του άγριου χοίρου οφείλει να οικοδομηθεί πάνω σε εξειδικευμένα μέτρα και διαρθρωμένα προγράμματα συνεργασίας μεταξύ του Αγροτικού και του Περιβαλλοντικού Τομέα. (διαχείριση θήρας, απαγόρευση συμπληρωματικής σίτισης άγριων χοίρων, γεωργικές πρακτικές), διαμορφωμένα σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε κράτους – μέλους.
Για περισσότερη ενημέρωση : https://ec.europa.eu/food/animals/animal-diseases/control
Περισσότερα για την Α.Π.Χ.: https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/african-swine-fever
https://asf-referencelab.info/asf/en/the-disease
@Food_EU #AfricanSwineFever
Πηγή: Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων
(https//: www.minagric.gr)/ Ευρωπαϊκή Επιτροπή