Επί της γεφύρας του Αράχθου

ΔΥΟ ΒΗΜΑΤΑ ΜΑΚΡΑΝ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ

Επιμέλεια Αντώνη Κολιάτσου(*)

Ένα σπάνιο ιστορικό ντοκουμέντο, που αφορά στην Άρτα του 1897, με τελευταίο σύνορο της τότε ελεύθερης Ελλάδας το ιστορικό μας γεφύρι, αντλήσαμε από το φύλλο του Σαββάτου 24 Μαρτίου 2007 της ιστορικής εφημερίδας «ΕΣΤΙΑ».
Πραγματικά με τον εντυπωσιακό υπέρτιτλο: «επί της γεφύρας του Αράχθου» και κύριο τίτλο: «ΔΥΟ ΒΗΜΑΤΑ ΜΑΚΡΑΝ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ», ο τότε εδώ απεσταλμένος της καλής εφημερίδας, έμφορτος πατριωτικών συναισθημάτων με εντυπωσιακή γλαφυρότητα έδινε ανάγλυφη την εικόνα των όσων συνέβαιναν στα δύο ακραία τμήματα του ιστορικού γεφυριού μας, το ένα της τότε ελεύθερης Ελλάδας (δώθε από τη γέφυρα) και το άλλο, το από εκεί μέρος, που ακόμη Τουρκοκρατούνταν.

Τα γεγονότα για τον πατριώτη δημοσιογράφο «συμβαίνουν» μεταξύ 20 και 23 Μαρτίου 1897 και αφορούν:
▪ στην εικόνα του τουρκικού σταθμού στο παλαιό Τελωνείο .

▪ στη σύνθεση και συνήθειες των 150-200 Τούρκων στρατιωτών του.

▪ στις σκηνές και στα νυκτερινά ευτράπελα που συνέβαιναν εκεί στη διάρκεια της νύχτας

▪ στον διαρκή φόβο των Τούρκων στρατιωτών μήπως οι Έλληνες επιχειρήσουν επίθεση .

▪ στις επιτελικές νυκτερινές γκάφες, από την τρομάρα τους για δήθεν επίθεση… που άρχιζε .

▪ στην αποθήκευση εκρηκτικών στην «ψηλή καμάρα», με σκοπό την ανατίναξη της γέφυρας, αν επιχειρούνταν… εισβολή μας .

▪ στον κατασκοπευτικό ρόλο του Τούρκου προξένου και στην απουσία αντιστοίχου διπλωμάτων της Ελληνικής πλευράς .

▪ στο περιστατικό του Αρτινού καφετζή που άδειασε ο ίδιος το καφενείο του για να το προσφέρει για κατάλυμα στο στρατό μας, κ.α.

Εκεί όμως που η ανταπόκριση του εν λόγω απεσταλμένου της «ΕΣΤΙΑΣ» εντυπωσιάζει, είναι η περιγραφή της παραμονής της Εθνικής επετείου (24 Μαρτίου 1897).
«Κατακλυσμός από βροχήν. Τους Τούρκους κατέχει μέγας φόβος επί τη αυριανή εορτή. Βεβαιούται ότι απόψε θα διανυκτερεύσουν ένοπλοι. Ο αρχηγός εξέδωκε κατάλληλον διαταγήν της ημέρας επί τη 25η Μαρτίου.

Οι Τούρκοι ενίσχυσαν τινάς των μεθορίων σταθμών. Την διοίκησιν των σταθμών της Γεφύρας ανέλαβεν ανώτερος αξιωματικός ταγματάρχης.
Εσπευσμένως αφίκοντο σήμερον 1200 Τούρκοι εις Μπενίτσαν απέναντι του ημετέρου σταθμού του Θεοτοκίου. Οι Γκέγκηδες τροφοδόται του τουρκικού στρατού αφίκοντο εις Φιλιππιάδαν όπως συννενοηθώσι μετά του τροφοδότου του Καλαμποκίου Φουάτ Βέη.
Ως εκ των αδιακόπτως βροχών ο ποταμός Άραχθος θα καταστή διαβατός μόλις μετά επτά ημέρας.

Περί την εσπέραν σήμερον ενισχύθησαν και οι ημέτεροι σταθμοί.
Προ ολίγου μόλις επέστρεψα καταμουσκευμένος από την αδιάκοπον βροχήν, εκ μιας εκδρομής εις το Πέτα, το Κομπότι, το Θεοτόκιον, την Εληάν και το Πρινάρι (σ. σ, Πουρνάρι). Εις πάντας τους σταθμούς τούτους ο ενθουσιασμός είνε ακράτητος, το φρόνημα των αξιωματικών και των στρατιωτών ακμαιότατον, υγεία πλήρης», τηλεγραφούσε στην εφημερίδα του ο απεσταλμένος της.
Όμως, και της επόμενης ημέρας, η περιγραφή, 25 η Μαρτίου 1897, όπου στην ελεύθερη πόλη της Άρτας εορτάζονταν η Εθνική μας επέτειος με έναν ξεχωριστό τρόπο, με την περιφορά της εικόνας της πόλης και τα ξεχωριστά γεγονότα της ημέρας, είναι πραγματικά συγκλονιστική. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα εμφανίζονταν έμφορτη από εθνική υπερηφάνεια και ιερά συγκίνηση ενώ το «ζεύγμα»:

Εθνικός Στρατός και Εκκλησία, όπως αυτό προβάλλεται στη συνέχεια μέσα από τις γραμμές της δημοσιογραφικής αυτής ανταπόκρισης, αφύπνιζε τις συνειδήσεις των Αρτινών προγόνων μας και του στρατού μας γενικότερα, ενίσχυε την πίστη τους και τους έδινε δύναμη και ελπίδα για τον αγώνα της ολοκλήρωσης της απελευθέρωσης της χώρας. Αξίζει να διαβάσει κανείς την εν λόγω ανταπόκριση. Είναι πλέον ή βέβαιον ότι θα συγκινηθεί. Κι ίσως έτσι αισθανθεί ο ίδιος την ανάγκη, να ξεμπροστιάσει τους «ψεύτο-ιστορικούς» της σύγχρονης «απατριδογνωσίας». Και να τους εγκαλέσει για τις σοβαρές πράξεις και παραλείψεις τους στην παρεχόμενη ιστορική γνώση προς τους νεότερους…
«Άρτα, Τρίτη μεσημβρία. – Τηλεγράφημα απεσταλμένου συντάκτου της «Εστίας». Η εθνική εορτή διέρχεται εν αρρήτω συγκινήσει και πατριωτική ανυπομονησία. Αρχηγείον και Δημαρχείον σημαιοστόλιστα και μυρσινοστόλιστα ως και Τηλεγραφείον.

Δοξολογία εψάλη εις τον καθεδρικόν ναόν του Αγίου Γεωργίου χοροστατούντος του αρχιεπισκόπου Γεναδίου και του ιερού κλήρου της πόλεως επί παρουσία του Αρχηγού Στρατού μετά του Επιτελείου του.
Ο αρχιεπίσκοπος απέτεινεν τω Υψίστω δέησιν συγκινητικωτάτην εν λυγμοίς υπέρ ευοδώσεως των προαιωνίων πόθων και καταστροφής πολεμίων. Κατά την στιγμήν της δεήσεως θρησκευτική εβασίλευε σιγή και δάκρυα διεκρίνοντο εις τους οφθαλμούς πάντων.

Η προσφώνησις του Αρχηγού – Η αντιφώνησις του Αρχιερέως
«Μετά το τέλος της δοξολογίας ο αρχηγός Μάνος προσεφώνησε τον Αρχιεπίσκοπον ειπών: Ζητούμεν δι’ ημών, Σεβασμιώτατε, τας ευλογίας του Θεού άμα διαταχθώμεν παρά του Βασιλέως και της Κυβερνήσεως να επιτελέσωμεν το καθήκον μας».
Ο Αρχιεπίσκοπος αντεφώνησε δια πατριωτικωτάτου συντόμου λόγου, καταλήξας δι’ ικεσίας προς τον Ύψιστον ίνα κατατροπώσωσιν τους εχθρούς και στεφανώση την νίκην του Ελληνικού στρατού. Ζητωκραυγαί “Ζήτω ο στρατός, ο Βασιλεύς, η Πατρίς”. Επικρατεί ησυχία».
Άλλες εποχές, άλλα ήθη, διαφορετικά συναισθήματα, υψηλή συναίσθηση πατριωτικό-θρησκευτικού καθήκοντος…

(*) το πιο πάνω ιστορικό κείμενο δημοσιεύεται εντασσόμενο στις επετειακές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Άρτας