Γράφει η Κατερίνα Σχισμένου
Η ημέρα Ολοκαυτώματος, όπως και η κάθε μέρα δεν είναι μια μακρινή και απρόσωπη στο χρόνο, μια λέξη γραμμένη κάπου, ένα μνημείο στο κρύο… Είναι μια μέρα βαριά που ανασύρει μνήμες και πάρα πολύ πόνο. Κι αν δεν ξέρουμε εμείς εδώ, στην δική μας την πόλη το τι συνέβη, ίσως είναι καιρός να το μάθουμε. Η ιστορία είναι μια μεγάλη δασκάλα και πρέπει ανά καιρούς να μας μιλάει, ή έστω να της δίνουμε αυτόν τον χώρο να μας μιλάει και να μας δείχνει τις ρωγμές, τις ασυνέχειες, την πορεία μιας πόλης. Γιατί η πόλη είμαστε εμείς. Και αυτοί που ήταν πριν από μας εδώ, και η συνέχειά της στο μέλλον δεν μπορεί να περπατά χωρίς αυτούς. Μια τέτοια μέρα θα αφήσω την ιστορία να μιλήσει από μόνη της με την ιστορία της οικογένειας του Μπένι (Βενιαμίν) Μιζάν όπου μας περιγράφει την τραγική ιστορία της δικής του οικογένειας.
«Η φωτογραφία αυτή δεν είναι στην Άρτα, είναι στη Ν. Υόρκη στις αρχές της δεκαετίας 1920.
H φωτογραφία αυτή, όμως, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την μοίρα της οικογένειάς μου κι εμένα προσωπικά.
Η συνέχεια της ιστορίας, από τις πολλές που αναμφίβολα υπάρχουν, είναι μια ιστορία που αναμφίβολα σημάδεψε την ζωή μου κι όχι μόνο.
Μια ιστορία που συνέβη μόλις 78 χρόνια πριν εδώ ακριβώς, στην Άρτα, στην Σκουφά, την Μακρυγιάννη, τη Φιλελλήνων.
Ο παππούς μου Βενιαμίν, γέννημα – θρέμμα Αρτινός, ‘’Μπίνιος’’ για τους Αρτινούς φίλους του, στις αρχές του 1900 μετανάστευσε από την Άρτα στην Αμερική.
Εκεί παντρεύτηκε την Μαλκούλα Γκανή, Αρτινή κι αυτή, και απέκτησε μαζί της 5 παιδιά.
Το 1930 ‘’χάνει’’ τη γυναίκα του και προφανώς μη μπορώντας να διαχειριστεί την κατάσταση επιστρέφει στην Άρτα.
Εδώ γνωρίζεται και παντρεύεται τη γιαγιά μου Σαρίνα, και αποκτούν 2 ακόμη παιδιά τον Ισαάκ και τη μητέρα μου, τη Νόρμα.
Εδώ θα ήθελα να πω ότι η γιαγιά Σαρίνα μεγάλωσε και φρόντισε τα ”Αμερικανάκια” σαν δικά της παιδιά.
Στις 24/03/1944 που συνέλαβαν οι Γερμανοί τους Εβραίους στην Άρτα, ο ‘’Μπίνιος’ , η γιαγιά Σαρίνα και η μητέρα μου, όντας το μικρότερο παιδί ή ‘’η τυχερή της ιστορίας’’, φιλοξενούνται στην Αγ. Παρασκευή, στην οικογένεια Καρακώστα.
Αποτέλεσμα, μπαίνοντας οι Γερμανοί ‘’παίρνουν’’, μεταξύ όλων των άλλων, και όλα τα παιδιά και τα ‘’Αμερικανάκια’’ και τον Ισαάκ.
Γυρίζοντας ο παππούς, δεν βρίσκει κανένα παιδί. Κι από αυτά δεν γυρίζει πίσω κανένα.
Του μένει μόνο η μητέρα μου και το μαράζι του να ‘’φέρει’’ 5 παιδιά από την Αμερική, και τον ”Αρτινό” Ισαάκ, και να τα ‘’χάσει’’ στην Άρτα.
IN MEMORIAM
ΙΩΣΗΦ ΙΣΑΑΚ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 59 – ΑΠΩΝ
ΑΝΝΕΤΑ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 54 – ΑΠΟΥΣΑ
ΕΣΤΕΡ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 25 – ΑΠΟΥΣΑ
ΣΙΜΧΑ ΣΑΜΠΙΝΟΥ ΔΑΝΙΗΛ: ΤΕΚΝΟ της ΕΣΤΕΡ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 4 – ΑΠΟΥΣΑ
ΣΙΜΧΑ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 32 – ΑΠΟΥΣΑ
ΚΑΙΤΗ ΙΣΑΑΚ ΜΙΩΝΗ: ΤΕΚΝΟ της ΣΙΜΧΑ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 5 – ΑΠΟΥΣΑ
ΡΑΦΑΗΛ ΙΣΑΑΚ ΜΙΩΝΗ: ΤΕΚΝΟ της ΣΙΜΧΑ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 4 – ΑΠΩΝ
ΙΩΣΗΦ ΙΣΑΑΚ ΜΙΩΝΗ: ΤΕΚΝΟ της ΣΙΜΧΑ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 3 – ΑΠΩΝ
ΜΑΤΘΙΛΔΗ ΙΩΣΗΦ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 21 – ΑΠΟΥΣΑ
ΑΒΡΑΑΜ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 12 – ΑΠΩΝ
ΙΣΑΑΚ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 10 – ΑΠΩΝ
ΕΣΤΕΡ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 24 – ΑΠΟΥΣΑ
ΑΒΑΠΤΙΣΤΟ ΜΩΥΣΗ ΒΙΔΑΛ: ΤΕΚΝΟ της ΕΣΤΕΡ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 1 – ΑΠΩΝ
ΜΕΗΡ ΜΩΥΣΗ ΒΙΔΑΛ: ΤΕΚΝΟ της ΕΣΤΕΡ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 3 – ΑΠΩΝ
ΛΙΝΑ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 20 – ΑΠΟΥΣΑ
ΑΪΝΤΑ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 17 – ΑΠΟΥΣΑ
ΕΝΝΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΜΙΖΑΝ: ΕΤΩΝ 14 – ΑΠΟΥΣΑ
17 Μέλη της οικογένειάς μου, γιαγιά, παππούς, θείοι, ξαδέρφια που δεν γνώρισα, κι άλλοι 307 Αρτινοί, που έλειπαν από το ‘’προσκλητήριο’’ της ζωής από την 24η Μαρτίου του 1944 και για πάντα.
Φίλοι των γονιών σας και των παππούδων σας, άνθρωποι απλοί που κάποιοι απ’ αυτούς μπορεί να γίνονταν σπουδαίοι, άνθρωποι που δεν είχαν την ‘’τύχη’’ να έχουν ένα τάφο.
Μαζί με άλλα 6.000.000 ομοθρήσκους τους, κι όχι μόνο, δολοφονήθηκαν, σφαγιάσθηκαν, κάηκαν και εξολοθρεύθηκαν, θάφτηκαν ζωντανοί, στραγγαλίστηκαν, έχασαν τη ζωή τους από ασφυξία γιατί το μόνο τους αμάρτημα ήταν η θρησκεία τους.
Για σαράντα και πλέον χρόνια δεν μιλούσε κανείς για όλα αυτά που συνέβησαν, είναι καιρός όμως , έστω και με μεγάλη καθυστέρηση, να μάθει ο κόσμος, οι νέοι, για όλα αυτά.
Η μνήμη του Ολοκαυτώματος δεν είναι μόνο εβραϊκή υπόθεση, είναι υπόθεση όλων για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της διαφορετικότητας. Μια διαφορετικότητα που πρέπει να τυγχάνει σεβασμού και όχι να δαιμονοποιείται.
Είναι καιρός πλέον, μέσω της γνώσης και της διδασκαλίας, να ξεριζωθεί ο αντισημιτισμός και η εβραιοφοβία.
Δεν είμαστε πίσω από κάθε συνωμοσιολογία, δεν φταίμε για όλα τα κακά, δεν πίνουμε αίμα το Πάσχα κ.λπ.
Κι ακόμη και σήμερα προσβάλλεται η μνήμη των ψυχών που έβγαινε από τις καμινάδες των κρεματορίων, των ψυχών που η μυρωδιά της καμένης σάρκας τους οδήγησε τους Ρώσους στο Άουσβιτς.
Οι άνθρωποι εκεί ήταν ζωντανοί νεκροί, έβλεπαν τα πτώματα των δικών τους ανθρώπων να περνούν από δίπλα τους μη μπορώντας ούτε καν να τους αποχαιρετήσουν, έβαζαν με τα ίδια τους τα χέρια τους γονείς τους, τα παιδιά τους, τα αδέλφια τους, τους φίλους τους στους φούρνους και μύριζαν όλη μέρα την καμένη σάρκα τους.
Εκεί ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΖΩΗ, ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΝΑΣΑ, ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΑΕΡΑΣ.»
Αντί επιλόγου, σχολιάζει ο Θεοχάρης Βαδιβούλης, δικηγόρος, γραφολόγος.
Το Ολοκαύτωμα, άφησε για πάντα το μαύρο του στίγμα να αιωρείται πάνω απ’ την Άρτα. Άφησε τα Οβραίικα άδεια, σκότωσε ένα ακόμα κομμάτι της ιστορίας της πόλης. Ένα κομμάτι της Άρτας στήθηκε στο απόσπασμα του παραλογισμού, θανατώθηκε σε μια φρικτή θανατομηχανή, που όμοιά της δεν είχε ούτε έχει γνωρίσει η ανθρώπινη ιστορία. Η γιαγιά μου, Κούλα Βαδιβούλη, πολύ γλαφυρά περιέγραφε την εικόνα των άδειων σπιτιών στη Φιλελλήνων, ανήμερα της εθνικής μας εορτής, την ανατριχίλα που έφερναν τα παντζούρια των έρημων σπιτιών, που βαρούσαν απ’ τον λυσσασμένο κρύο αέρα. Ονόματα παντελώς ασυνήθιστα μπλέκονταν στην αφήγησή της: η Ρεφκούλα, η Χανούσιω, ο Σαμπίνος… Ονόματα, που με τη σειρά τους ανακετεύονταν με δάκρυα και νοσταλγία για την Άρτα, που είχε χαθεί για πάντα. Τα δάκρυα, που κυλούσαν στα μάγουλά της, δεν ήξεραν από θρησκείες, παρά μόνον από ανθρώπινο πόνο.