Η Αναγκαιότητα της ίδρυσης της Φιλικής Εταιρίας

Γράφει η Χαρά Παπαβασιλείου

Η Φιλική Εταιρία υπήρξε η αρχή και ο πυρήνας του θαύματος του ’21. Στο έργο της βασίστηκε ο Αγώνας για τη λευτεριά. Οι αμφισβητούντες την αναγκαιότητα της οργάνωσης των Φιλικών αρκεί να ανατρέξουν στην πληθώρα των προεπαναστατικών κινημάτων και στην παταγώδη αποτυχία τους. Στα 1463 – 1479, στον τουρκοβενετικό πόλεμο οι Έλληνες, με επικεφαλής τον Πέτρο Ράλλη και τον Μιχαήλ Μπούα, άδραξαν τα όπλα γεμάτοι λαχτάρα. Τα αποτελέσματα ήταν φρικτά, αφού πολλοί σφαγιάστηκαν και άλλοι υποχρεώθηκαν σε αναγκαστική μετοίκηση και προσφυγή στις κτήσεις των Βενετών ή και στην ίδια τη Βενετία.

Στα 1480 – ’81 σημειώνεται η εξέγερση του αρματωλού Κροκόδειλου Κλαδά με αποτέλεσμα να αιχμαλωτιστεί από τους Τούρκους, που τον έγδαραν ζωντανό.
Το 1526, όταν ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής συγκρούστηκε με τον Κάρολο τον Ε΄, οι Έλληνες της Πελοποννήσου και της Στερεάς, παίρνοντας θάρρος απ’ τις επιτυχίες του Ροτία, άρπαξαν τα όπλα και σκότωσαν πολλούς εχθρούς, για να δεχτούν όμως γρήγορα τα αντίποινά τους εντελώς απροστάτευτοι, αφού ο Ροτία δεν εξεστράτευσε εναντίον της Ναυπάκτου ούτε αποβίβασε δυνάμεις, για να τους ενισχύσει..
Ένα απ’ τα πιο γνωστά όμως και πιο σημαντικά κινήματα των Ελλήνων είναι η εξέγερση στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, προπάντων στην ορεινή Μάνη, που κράτησε ως τα τέλη του 1572 και είχε αρχηγούς τους αδερφούς Μελισσινούς, Θεόφιλο και Μακάριο, μητροπολίτη Μονεμβασίας. Το ανοργάνωτο της επιχείρησης σε συνδυασμό με την έντονη μεν υπόσχεση, άτονη όμως βοήθεια, οδήγησαν σε παταγώδη αποτυχία.
Στα γεγονότα της νεότερης ιστορίας μας ανήκουν και τα δύο κινήματα που οργάνωσε ο γνωστός εθνομάρτυρας μητροπολίτης Παρίσσης Διονύσιος ο Σκυλόσοφος, το πρώτο στη Θεσσαλία στα 1600 και το δεύτερο στην Ήπειρο στα 1611. Ο Διονύσιος βασίστηκε κυρίως στον βασιλιά Φίλιππο τον Γ΄ και στον Πάπα. Η αποτυχία και των δύο κινημάτων υπήρξε οικτρή. Ο ίδιος ο Διονύσιος γδάρθηκε ζωντανός.

Η υπόθεση των Ορλωφικών είναι σε όλους αρκετά γνωστή. Ασφαλώς περιττεύει η αναφορά και σε άλλα παραδείγματα, για να αποδειχθεί πως η οργανωτική παράλειψη εκ μέρους των Ελλήνων αποτέλεσε βασικότατο αίτιο της αποτυχίας των προεπαναστατικών κινημάτων, με τις πλείστες όσες τραγικές συνέπειες εις βάρος του έθνους μας. Τα πολεμικά αυτά γεγονότα απέδειξαν ότι οι υπόδουλοι ήταν πάντα πρόθυμοι να εξεγερθούν, αλλά η βοήθεια της Ευρώπης ήταν πάντα πενιχρή και οι ελπίδες που στήριζαν οι Έλληνες σ’ αυτή μάταιες. Οι αγριότητεςόμως των Τούρκων, αντί να συντρίψουν το ηθικό των σκλάβων, μεγάλωνε το μίσος εναντίον τους και τους έκανε πρόθυμους να εξεγερθούν με την πρώτη ευκαιρία.Ωστόσο και σε όποια άλλη ιστορία αν ανατρέξει κανείς, θα διαπιστώσει πως μόνο το θάρρος και η αυτοθυσία ενός επαναστατημένου λαού δεν έστεψαν ποτέ με επιτυχία τον αγώνα του κι αυτό, γιατί ακριβώς έλειψε η οργανωτική προετοιμασία.

Απαραίτητη λοιπόν ήταν η προετοιμασία και η μακροχρόνια δραστηριότητα οργάνωσης, όπως της Φιλικής Εταιρίας. Ο πυρήνας της έπρεπε απαραίτητα να αποτελέσει το έμβρυο αυτού του ίδιου του οργανισμού του έθνους μας, να δυναμώσει με την πνοή και το αίμα μας και ν’ απλώσει τις φλέβες του μέχρι και την τελευταία άκρη του ελληνικού πληθυσμού. Η Φιλική Εταιρία ήταν ο ρυθμιστής της τέλειας και ακριβόλογης λειτουργίας που σκόπευε την ανάσταση και τον λυτρωμό του γένους μας.Κατ’ αυτόν τον τρόπο ερευνώντας το θέμα περί αναγκαιότητος, πρέπει να είναι αμέριστος ο θαυμασμός και η τιμή στο έργο των Φιλικών και κυρίως στον εμπνευστή της ιδέας αυτού, που ήταν ο Νικόλαος Σκουφάς.