«Καραϊσκάκενα, ο Θρύλος» Σ. Καψούρου

Και τις μάνες …μάνες τις γεννούν…

Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς

Μητρότητα δεν είναι τέχνη να γεννάς, μητρότητα είναι η τέχνη του να θάβεις. Μαμή και νεκροθάφτης είναι το ίδιο πρόσωπο. Παίζεται πάντα απ΄τον ίδιο ηθοποιό. Ο κόσμος κι αν στερέψει από νεογέννητους, δεν θα στερέψει ποτέ από νεκρούς…
Μητέρα δεν είναι μόνον η γυναίκα που έχει γεννήσει, που έχει παιδιά. Είναι καθετί στο οποίο οφείλει κάποιος την ύπαρξή του, είναι η γενεσιουργός αιτία: λέμε «αργία μήτηρ πάσης κακίας», ή «μητέρα όλων των μαχών».
Η αρχαία λέξη «μήτηρ» προέρχεται από το ινδοευρωπαϊκό “ma-ter”, που απαντά σε όλες σχεδόν τις γλώσσες αυτής της οικογένειας: σανσκριτικά «matar», λατινικά «mater», γαλλικά «mere», αρχαία περσικά «matar», αρχαία σλαβικά «mati», γερμανικά «mutter», αγγλικά «mother» κ. α. Ομόρριζα της λέξης μάμμη (απ΄όπου παράγεται το «μαμά» και το « μάννα» δηλαδή η μάνα), μαία, μαμμή, μητριά κ. α.
Ο μονόλογος της Σοφίας Καψούρου «Καραϊσκάκενα, ο Θρύλος», βασισμένος στη ζωή της μητέρας του Γεώργιου Καραϊσκάκη και συστήνει για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό τη Μάνα του Γεώργιου Καραϊσκάκη, την Καλόγρια, τη Ζωή Διαμάντω Διμισκή.

«Κάθε μητέρα είναι ο θάνατος για το παιδί της. Εμείς τα φέρνουμε, εμείς τα παίρνουμε. Στη ζωή …απ΄τη ζωή. . . Εμείς οι μάνες είμαστε ο θάνατος των παιδιών μας. Εμείς τα κάνουμε φονιάδες και φονικά μαζί. Πρώτα τα σκοτώνουμε και μετά πολεμάμε να τ΄αναστήσουμε. Την ώρα που γεννιέται ένα παιδί, την ώρα εκείνη είναι που πεθαίνει…Είναι οι μάνες που αρμέγουν τα παιδιά τους».
Ένα αντιπολεμικό έργο σε καιρό πολέμου.
Ένα έργο ύμνος στη γυναίκα και την ελευθερία της.
Φόρος τιμής στο ποδόσφαιρο και την ομορφιά του.
Η Καραϊσκάκενα, Μάνα του ήρωα Καραϊσκάκη, δεν γέννησε μόνο την Επανάσταση, η Καραϊσκάκενα είναι η Επανάσταση.

«Μ΄όποιον θέλω τον έκανα. Με τον Θεό τον έκανα. Εγώ και η Παναγία. Παρθένες είμαστε και οι δύο. Παρθένα όποια δεν πάει με κανένα. Παρθένα κι όποια πάει με τον καθένα…Πρόσεχα όμως. Να΄ναι κι οιτρεις μαυριδεροί. Γιατί κι άγριος φοβέρα θέλει. Μια φορά μαύρος ο Τούρκος, δέκα φορές ο Καραϊσκάκης».
«Θ΄ανέβαινε στο άλογο ο Γιώργης μου, άμα δεν κάλπαζα εγώ από άντρα σ΄ άντρα; Εγώ τον έκανα αναβάτη, εγώ τον έκανα νεκρό, εγώ τον έκανα …ήρωα».
Το έργο ξεκινάει με την απόλυτη ανατροπή: Η Καραϊσκάκενα η Καλόγρια, στο κελί της, παρακολουθεί έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στον Ολυμπιακό και τη Φενερμπαχτσέ. Ένθερμη οπαδός του Ολυμπιακού, της ομάδας που έδρα της είναι το στάδιο που φέρει το όνομά του Γιου της, του σπουδαίου αρχιστράτηγου της Επανάστασης, άριστη γνώστρια της ιστορίας της ομάδας, αιώνια θαυμάστρια του αείμνηστου Θανάση Μπέμπη και της ντρίμπλας του, αφηγείται τη ζωή της, τις δυσκολίες που συνάντησε για να αναθρέψει τον μικρό Γιώργη και ξαναζεί τη γέννηση του Γιου της αλλά και τον θάνατό του. Ο αγώνας τελειώνει με τους Έλληνες νικητές. Ο Ολυμπιακός βάζει γκολ. Ο αθλητισμός είναι ο μεγάλος νικητής.
«Παίξε, μπαλίτσα, αρχηγέ μου! Παίξε, να σηκωθεί ο Γιώργης μου να μυρίσει το γρασίδι, ν΄ανοίξουν τα πνευμόνια του !Τα πέλματα …τα πέλματα ακούνε οι πεθαμένοι και κρατιούνται ζωντανοί. Καρφιά …όπως καρφώνονται τα φέρετρα …καρφιά έχουν τα παπούτσια σας, αγόρια μου …Τη γη καρφώστε με τη λεβεντιά σας. Στο διάολο η θάλασσα!»

Η Μάνα Καλόγρια. Η Μάνα Φίλαθλος. Η Μάνα Γυναίκα.
Η Μάνα που δεν έγινε ποτέ σύζυγος. Η Καραϊσκάκενα κάθε Κυριακή πάει στο Φάληρο, στο Γήπεδο Καραϊσκάκη να μυρίσει το γρασίδι, να μυρίσει το παιδί της. Να τιμήσει τον γιο της. Τον Γιώργη της. Τον Αϊ-Γιώργη των Ελλήνων.
Πώς γεννιούνται οι ήρωες ; Πώς πεθαίνουν ; Πώς τους θυμόμαστε ;
Το πιο σημαντικό για τον άνθρωπο είναι η μήτρα. Από που έρχεται, ποιος είναι, πού πάει. Ποιον πολεμάει. Τη ρίζα του ή τη σκιά του. Μέσα από τις θεατρικές συντεταγμένες χαρτογραφείται το τοπίο της Επανάστασης, αποκαλύπτονται οι αντιφάσεις της εποχής, η θέση της γυναίκας τότε. Όλα τόσο επίκαιρα, γιατί…ό, τι ήταν όμορφο μία φορά, είναι για πάντα. Ό, τι ήταν άσχημο μία φορά, θα΄ναι για πάντα.
«Καραϊσκάκενα, ο Θρύλος»

Αρκούν έντεκα για έναν Θρύλο ; Και ποιοι είναι αυτοί ; Και σε ποια εποχή ανήκουν;
Ό, τι είναι αθώο μία φορά, είναι για πάντα. Η Καραϊσκάκενα συνθέτει την ιδανική ενδεκάδα : «Θανάσης Μπέμπης, Ηλίας Υφαντής, Ηλίας Ρωσίδης, Γιώργος Σιδέρης, Γιώργος Δαρίβας, ΑνδρέαςΜουράτης, ΜπάμπηςΚοτρίδης, Μπάμπης Δρόσος, Μίμης Στεφανάκος, Νίκος Γιούτσος -Έμπαινε Γιούτσο!!-και στο τέρμα Παναγιώτης Κελεσίδης. Αυτοί είναι οι άντρες σου, Γιώργη μου. Αυτοί είναι οι άντρες του Καραϊσκάκη. «Θρύλος!».
«Άμα οι μάνεςεπαντρεύονταν τους γιους τους, κανένα διαζύγιο δεν θα έβγαινε. Για μια ζωή…δεμένοι με αίμα, βυζί κι αφαλό. Να΄χουν πατέρα τον περαστικό. Εκείνο να γηροκομούν, να αγαπούν, να σέβονται».
«Ζωή Διαμάντω Διμισκή.
Από μεγάλο σόι.
Κλεφτών.

Αδελφός μου Κωστής Διμισκής. Αρματολός. Και κλέφτης. Βάλτου και Αχελώου. Ξαδελφός μου, πρώτος, ο Γώγος Μπακόλας. Αρματολός σκέτο. Ραδοβιζίου και Τζουμέρκων. Όλοι Σαρακατσάνοι και όλοι απ΄τηΣκουληκαριά της Άρτας».
Λόγος «έφιππος»όπως η εικόνα του Καραϊσκάκη. Γλώσσα εξομολογητική, παραστατική, ποιητική, στιβαρώδη και πρόστυχη γραφή, με ακαριαίες και ακραίες εναλλαγές χιούμορ και συγκίνησης. Σκηνοθεσία ανθρωποκεντρική, αντισυμβατική, με ευαισθησία, σκηνική ειλικρίνεια, αμεσότητα.
Η Ζωή είναι αγώνας. Η Μάνα του Καραϊσκάκη, η Καραϊσκάκενα, ερυθρόλευκη στην ψυχή και στο πάθος, αυθόρμητη και αθυρόστομη, αιχμηρή και ανυπόταχτη, ερωτικά και αιρετική, ανορθόδοξη πιστή της ορθοδοξίας, μια «ροκ» προσωπικότητα σε εξορία, θα γίνει ένα με όλους.
«Ευλογημένη η ώρα! Που ξανάνοιξα τα πόδια μου!Κι έφαγα πούτζον από τον λιοκαμένο τον πατέρα του, τον Νικόλα, τον Πλακιά, τον οπλαρχηγό!
9Σεπτέμβρη.
Των Δικαίων Θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης.
Μεγάλη γιορτή. Όχι της Παναγίας, αλλά της μάνας της και του πατέρα της.
Όλοι μια οικογένεια είμαστε …»

Πρόκειται για Αριστούργημα.

Πρέπει να διαβαστεί από όλους τους Αρτινούς και τις Αρτινιές.

Η Σοφία Καψούρου είναι θεατρική συγγραφέας, σκηνοθέτρια, ηθοποιός, στιχουργός. Απόφοιτος της Σχολής Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής Ίασμος. Το πρώτο της θεατρικό έργο Ερωμένες στον Καμβά παίχτηκε για αρκετά χρόνια (2012-2017) στην Αθήνα, ΠολυχώροςVaultTheatrePlus, Το Τρένο στο Ρουφ, Θέατρο Διά Δύο και σε θεατρικές σκηνές στην Ελλάδα σε σκηνοθεσία της ίδιας την πρώτη χρονιά και Παναγιώτη Παναγόπουλου στη συνέχεια. Η παράσταση έλαβε τιμητική διάκριση του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων και εκπροσώπησε τη χώρα στο 6ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης και Τεχνών GritodeMujer-Λουλούδια της Ερήμου. Η ιταλική μετάφραση του έργου συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση του τόμου Σύγχρονων Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων Viaggionelteatrogrecocontemporaneo, συνεργασία των Εκδόσεων Σοκόλη και ΕΤPbooks υπό την αιγίδα της Ιταλικής Πρεσβείας. Παρουσιάστηκε στο Διεθνές Καλλιτεχνικό Φεστιβάλ NapoliTeatroFestival 2019 στο πλαίσιο του προγράμματος TempoForte Πολιτιστικός Διάλογος Ιταλίας – Ελλάδας. Το δεύτερο θεατρικό της έργο Σούμανανέβηκε στο Εθνικό Θέατρο, Νέα Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» τις θεατρικές περιόδους 2016-2017, 2017-2018 σε σκηνοθεσία Λευτέρη Γιοβανίδη.

Αναδείχθηκε μέσα από τον θεματικό κύκλο του Εθνικού Θεάτρου «Ο συγγραφέας του μήνα». Η Σέξτον και τα Κογιότ, το τρίτο της θεατρικό έργο, παίχτηκε για δύο χρόνια στην Αθήνα (2018-2019), στον ΠολυχώροVaultTheatrePlus και σε θεατρικές σκηνές στην Ελλάδα σε σκηνοθεσία της ίδιας. Παρουσιάστηκε στην επετειακή έκδοση του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Η δυναμική του ελληνικού λόγου στο θέατρο. Τα έργα Ερωμένες στον Καμβά (Εκδ. Αιγόκερως, Εκδ. Sestina), Σούμαν(Eκδ. Σοκόλη), Η Σέξτον και τα Κογιότ (Eκδ. Σοκόλη) αποτελούν τριλογία με άξονα την ποιητική βιογραφία. Το 2019 συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο στη διεθνή συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο της Κίνας Ο Ορφανός Τζάο (Εκδ. Σοκόλη) του Τζιν Τζουνσιάν έχοντας αναλάβει την επιμέλεια μετάφρασης και απόδοσης του έργου στα ελληνικά. Το κλασικό κινεζικό έργο σκηνοθέτησε ο αντιπρόεδρος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της Κίνας, σκηνοθέτης ΔρΟυάνΣιαογίν. Παρουσιάστηκε στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στο πλαίσιο διμερούς διακρατικής συμφωνίας των Εθνικών Θεάτρων των δύο χωρών.

Ως στιχουργός συνεργάζεται με τον Έλληνα συνθέτη Μίνω Μάτσα στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Ενδεικτικά: στο έργο Του Κουτρούλη ο γάμος του Αλέξανδρου Ρίζου Ραγκαβή σε σκηνοθεσία Σμαράγδας Καρύδη, Νέο Θέατρο Κατερίνας Βασιλάκου (2019-2020) και στις ταινίες Φαντασία του Αλέξη Καρδαρά και Ευτυχία του Άγγελου Φραντζή. Ως ηθοποιός έχει συμμετάσχει, εκτός από τα έργα της Ερωμένες στον καμβά, Η Σέξτον και τα Κογιότ σε αρκετές παραστάσεις και έργα ρεπερτορίου, όπως Άνθρωποι και Ποντίκια του Τζον Στάινμπεκ, Η μικρή μας πόλη του ΘόρντονΟυάιλντερ, Δραματικό και Μουσικό Πρελούδιο για τον Κωνσταντίνο Καβάφη, Βάκχες του Ευριπίδη. Στον κινηματογράφο έχει συμμετάσχει σε ταινίες ανάμεσα στις οποίες η διεθνής συμπαραγωγή Αυστραλίας-Ελλάδας TheKingsofMykonos. Έχει συνεργαστεί δύο φορές με τον σκηνοθέτη Στάθη Λιβαθινό, καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου την περίοδο 2015-2019, ως ηθοποιός στην οπερέταΠικνικ του Θεόφραστου Σακελλαρίδη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (σύμπραξη με τη διεθνούς φήμης ορχήστρα ArmoniaAtenea- Πρώην AthensCamerata) και ως βοηθός σκηνοθέτη στο έργο Ο Βυσσινόκηποςτου Άντον Τσέχοφ στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας. Συμμετείχε στο εργαστήριο του διακεκριμένου πολωνού σκηνοθέτη ΚριστόφΒαρλικόφσκι με θέμα την Οδύσσεια, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2019.
Διδάσκει θεατρική γραφή και θεατρική αγωγή.

Θέατρο Εκδόσεις Αιγόκερως 2022 σελ. 60