Ο Σεφέρης και η Κύπρος

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Το σημερινό άρθρο μου – αφιέρωμα στην Κύπρο μας είναι αφιερωμένο στον διπλωμάτη και ποιητή Γιώργο Σεφέρη (1900-1971). Γεννήθηκε στη Σμύρνη και ως διπλωμάτης στο επάγγελμα και ποιητής στο ταλέντο βίωσε τους πόθους των Ελλήνων της Κύπρου, τους αγώνες τους, τις αγωνίες τους, τη φιλοπατρία τους, τον σε βάρος τους αμείλικτο πόλεμο των κατακτητών Άγγλων. Ο Θεός τον πήρε κοντά του πριν ζήσει τον Αττίλα και την τελευταία γενοκτονία σε βάρος των Ελλήνων κατά τον 20ό αιώνα, μετά από αυτές της Μικράς Ασίας, της Ανατολικής Θράκης, της Ανατολικής Ρωμυλίας, της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου.
Ο αείμνηστος Πρόεδρος της Κύπρου Σπύρος Κυπριανού, σε εκδήλωση προς τιμήν του ποιητή, την 24η Μαΐου 1984, στην Πύλη της Αμμοχώστου, στη Λευκωσία είπε, μεταξύ άλλων:
«Ο Σεφέρης συνδέθηκε πολιτικά και εθνικά με την Κύπρο. Δεν υπήρξε ξένος προς τον αγώνα της, ούτε προς τους χειρισμούς του εθνικού μας ζητήματος, λόγω της κατά την κρίσιμη περίοδο διευθυντικής θέσης του στο Υπουργείο των Εξωτερικών και της πρεσβευτικής του θέσης στο Λονδίνο κατά τις διαπραγματεύσεις που οδήγησαν στις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου….Ο Γιώργος Σεφέρης ήξερε τι θα πει λαχτάρα της πατρίδας και καημός της λευτεριάς, γιατί γεννήθηκε στη Σμύρνη και ένιωσε την πρώτη εκείνη, πριν από την Κύπρο, εθνική τραγωδία του νεότερου Ελληνισμού το 1922».

Οι Άγγλοι συνέχισαν στην Κύπρο την πολιτική τους να ξεριζώσουν την εθνική συνείδηση των Ελλήνων, που με την ίδια ένταση εφάρμοσαν στους Ιρλανδούς. Στο άρθρο του «Η ελληνική εκπαίδευση της Κύπρου κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας» (Τόμος «Κυπριακά» 1878-1955, έκδ. Δήμου Λευκωσίας, Λευκωσία, 1986, σελ. 262) ο Γιώργος Προδρόμου γράφει:
«Οι Άγγλοι, καθόλη τη διάρκεια της κατοχής της Κύπρου, προσπάθησαν να ελέγξουν την εκπαίδευση του νησιού,…επιβάλλοντας με διαφόρους νόμους, που ξεσήκωναν την αντίδραση του ελληνικού πληθυσμού, ένα συγκεντρωτισμό ελεγχόμενο από την αποικιοκρατική διοίκηση. Παράλληλα με διαφόρους άλλους νόμους και κανονισμούς, προσπάθησαν να ελέγξουν και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης, αλλάζοντας τον ελληνοκεντρικό χαρακτήρα της και προωθώντας τον εξαγγλισμό της».
Ο Σεφέρης με σφοδρότητα αντιδρά στην προσπάθεια εξαγγλισμού των Ελλήνων της Κύπρου και εκθειάζει την επιμονή τους στην εθνική τους ταυτότητα. Σε επιστολή του προς την αδελφή του Ιωάννα Τσάτσου, με ημερομηνία 25 Οκτωβρίου 1954, γράφει:

« Εννιακόσια χρόνια σκλαβιάς υπό διάφορους κατακτητές, οι Κύπριοι, λαός πιστός και πεισματάρικα σταθερός, δεν επηρεάστηκαν καθόλου και τώρα γράφουν στους τοίχους των χωριών τους: ΘΕΛΟΜΕΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΙ ΑΣ ΤΡΩΓΩΜΕΝ ΠΕΤΡΕΣ». Και καταλήγει στην ίδια επιστολή: «Θα ήθελα οι νέοι μας να πήγαιναν στην Κύπρο. Θα έβλεπαν από εκεί πλατύτερο τον τόπο μας».
Τελειώνω το άρθρο μου με την απάντηση του ποιητή Σεφέρη στους διάφορους που εποφθαλμιούν την Κύπρο. Είναι από το ποίημά του «Σαλαμίνα της Κύπρος»:
« Η γης δεν έχει κρικέλια (Σημ. γρ. χαλκάδες) για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν…και τούτα τα κορμιά πλασμένα από ένα χώμα που δεν ξέρουν, έχουν ψυχές…».-