Συνέντευξη της Μάρως Θεοδωράκη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή του Γιάννη Θεοδωράκη με τον τίτλο «Λιποτάκτες», εκδόσεις Μετρονόμος. Ποιος ήταν ο λόγος της επανέκδοσής της;
Ο λόγος ήταν η μνήμη. Θέλαμε μαζί με τα αδέρφια μου να μνημονεύσουμε καλλιτεχνικά το σπουδαίο έργο του πατέρα μας. Ένα ποιητικό έργο με το οποίο ταυτίζεται όχι μόνο εκείνη η γενιά αλλά και η σημερινή. Γιατί κάθε ποίημα του Γιάννη μοιάζει να έχει γραφτεί στο σήμερα. Η αγάπη ,ο έρωτας, η εξουσία η ήττα, η σκληρότητα.
Όλα τούτα καθρεφτίζονται στα ποιήματα του πατέρα μας.
Όλα τούτα καθρεφτίζουν το σήμερα.

Πότε γράφτηκαν τα συγκεκριμένα ποιήματα; Ποια από την ποιητική συλλογή μελοποιήθηκαν;
Ο Γιάννης, ο πατέρας μου ,ήταν τελειόφοιτος γυμνάσιου στα Χανιά ,όταν ξεκίνησε να τα γράφει. Ο μπαμπάς έμοιαζε να θέλει να λιποταχτήσει από την σκληρότητα που καθορίζει εκείνη την εποχή.
Από την συλλογή, τέσσερα από αυτά τα ποιήματα μελοποιήθηκαν στο παλιό στούντιο της Columbia το 1960 τα «Δακρυσμένα Μάτια « – το πρώτο που μελοποίησε ο θείος Μίκης- η «Όμορφη Πολη» ,το «Σκέπασε αυτός τον έρωτα μας» και το «Χάθηκα».

Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο αδελφός του Γιάννη, ήταν ο πρώτος ερμηνευτής. Τι τον έκανε να τα τραγουδήσει ο ίδιος;
Η ερμηνεία του θείου Μίκη είναι ξεχωριστή σε βάθος χρόνου. Θεωρώ ότι αποτυπώνει την τρυφερότητα που είχαν μεταξύ τους τα δυο αδέρφια .Επιπλέον είναι μια ερμηνευτική προσέγγιση που στον ακροατή αποδίδει απόλυτα την αξία του στίχου.
Είναι μοναδική αυτή η πρώτη συνεργασία των δύο αδερφών!

Στο εξώφυλλο του δίσκου που βγήκε σε σαρανταπεντάρι, γράφτηκε: «Οι λιποτάκτες αναφέρονται στην αγωνία του προσώπου και ιδιαίτερα του Νεοέλληνα , καθώς χάνεται μέσα στα λιμάνια και στα μικρά σοκάκια
της επαρχιακής πολιτείας δίχως διέξοδο. Αυτά τα λόγια έχουν καμία σχέση με το σήμερα;
Όπως είπα και νωρίτερα πολλοί από αυτούς τους στίχους καθρεφτίζουν το σήμερα. Ο ποιητής είναι παρατηρητικός εκφράζοντας τα βιώματα του άλλοτε με μια κραυγή κι άλλοτε με μια σιωπή. Κι αυτό για μένα, έναν ποιητή τον κάνει σπουδαίο. Τα Χανιά τότε μόλις έχουν βγει από έναν εμφύλιο . Ο σημερινός ,δικός μας εμφύλιος ,υπάρχει και επιβιώνει μέσα από την ψηφιακή πραγματικότητα. Όλα λοιπόν μπορούν να συνδεθούν.

Αν και μελοποιήθηκαν και άλλα ποιήματα από τον Μίκη, ο Γιάννης ήταν ταπεινός μακριά από την δημοσιότητα. Γιατί κράτησε αυτή τη στάση;
Ο πατέρας μου ήταν μοναχικός. Δεν αποζητούσε την μοναξιάαλλά την μοναχικότητα. Είχε υψηλή την αίσθηση του χιούμορ, αυτοσαρκαζόταν και ξεχείλιζε από αγάπη και στοργή. Όλα αυτά λένε πολλά για έναν χαρακτήρα που θέλει να μένει πιο πίσω από τα δυνατά φώτα.

Εσείς πως νιώθατε όταν ακούγατε τους στίχους του πατέρας σας να τους τραγουδούν σε όλη την Ελλάδα;
Χαρά και περηφάνια. Κι όσο περνούν τα χρόνια νιώθω συγκίνηση γιατί εκεί φαίνεται η διαχρονικότητα ενός τραγουδιού
Όλα αυτά τα τραγούδια είναι πραγματικά διαχρονικά και έρχονται να μας θυμίζουν πως η μοναδική μουσική συναντά την μοναδική ποίηση.

Επηρεαστήκατε στην ζωή σας που ζήσατε δίπλα στον πατέρα σας που ήταν ποιητής και στον θείο σας Μίκη που έγιναν γνωστοί;
Επηρεάστηκα κυρίως επαγγελματικά γιατί εκείνοι πρώτοι κατανόησαν την ανάγκη μου να θέλω να εκφραστώ μέσα από την μουσική. Αλλά για μένα ήταν πρώτα από όλα ο πατέρας μου κι ο θείος μου.

Ο Γιάννης Θεοδωράκης εξέδωσε τρεις ποιητικές συλλογές, τους «Λιποτάκτες», την «Πλημμύρα» και το «Ένα τραγούδι του καιρού μας» και ένα πεζογράφημα. Υπάρχει άλλο ανέκδοτο έργο του;
Δεν υπάρχει άλλο εκδοτικό πόνημα. Υπάρχουν όμως κάποια ποιήματα που μας άφησε πριν φύγει και έχουμε σκεφτεί την δρομολόγηση προς έκδοση τους.
Από την δημοσιογραφική του δράση όμως υπάρχει όλο του το δημοσιογράφο έργο με τα άρθρα
του που έχουν αφήσει ισχυρό αποτύπωμα στην έντυπη δημοσιογραφία. Ο πατέρας ήταν αρχισυντάκτης και δάσκαλος πολλών δημοσιογράφων του σήμερα.

Ποια είναι η ανταπόκριση της έκδοσης της ποιητικής συλλογής «Λιποτάχτες», από τους αναγνώστες και από τα βιβλιοπωλεία που επισκεφτήκατε;
Είναι συγκινητικά θετική. Όχι μόνο από την γενιά του τότε αλλά και του σήμερα. Η ποίηση ευτυχώς καταφέρνει και επιβιώνει μέσα σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει . Κι η ποίηση του πατέρα μου προβάλει μια γραφή εκρηκτική γεμάτη αλήθειες , ήχους, θάλασσες και φάρους.

………………………………………………………………………………………………..

Σημαντικοί σταθμοί – Γιάννης Θεοδωράκης

– Ο Γιάννης Θεοδωράκης γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1932 (αφού ο πατέρας έπαιρνε συχνά μεταθέσεις από πόλη σε πόλη)

– Στα παιδικά του χρόνια στην Τρίπολη έγινε υποχρεωτικά σκαπανέας στην ΕΟΝ του Μεταξά την οποία απεχθανόταν

– Στην Τρίπολη του 1941 θα δει ένα μικρό παιδί να πεθαίνει από την πείνα και μαζί με τον Μίκη θα τραγουδήσουν στις τελευταίες του στιγμές ένα νανούρισμα του Σούμπερτ

-Από πολύ μικρός εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση

– Κατά την διάρκεια του εμφυλίου επειδή για πολιτικούς λόγους είχε αποβληθεί από όλα τα γυμνάσια της Αθήνας , οι γονείς του τον στέλνουν στα Χανιά για να τελειώσει το Γυμνάσιο .

– Στην Κρήτη επειδή είχαν όπλα , εθεωρείτο ντροπή να γράφεις ποιήματα .Έτσι ο Γιάννης ντρεπόταν , τα έγραφε και τα πετούσε στον κήπο αδιαφορώντας για την αξία τους. Ό Μίκης τα ανακαλύπτει κι έτσι γεννήθηκαν τα πρώτα τραγούδια .

– Με την επιστροφή του σπουδάζει σκηνοθεσία στην Κινηματογραφική Σχολή Σταυράκου και στη συνέχεια φεύγει για σπουδές σκηνοθεσίας στη Σορβόνη

-Το 1958 το παροτρύνει ο Μίμης Δεσποτίδης να συνεργαστεί ως αρθρογράφος και ρεπόρτερ στο περιοδικό Δρόμοι της Ειρήνης, ενώ ταυτόχρονα και μέχρι τις 21 Απριλίου του 1967 αρθρογραφούσε και στην Αυγή .

– Μαζί με τον Μανώλη Παπουτσάκη έβαλαν τα θεμέλια το περιοδικό “Αντί” . Η επιτυχία του περιοδικού ήταν μεγάλη αφού το περιοδικό είχε μεγάλη απήχηση

-Αργότερα ξεκινάει να αρθρογραφεί στον Ριζοσπάστη , μετά την επανέκδοση του το 1974 όπου γίνεται και αρχισυντάκτης

-Ο Γιάννης ήταν από τους πρωτοπόρους του ελεύθερου πολιτικού ρεπορτάζ που δεν ήταν τότε καθιερωμένο σαν ξεχωριστό είδος στην δημοσιογραφία

– Το 1959 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή “Λιποτάχτες” την οποία μελοποίησε ο αδερφός του Μίκης και ηχογραφήθηκε το 1960

-Συνέβαλε δημοσιογραφικά στην αποκάλυψη των δολοφόνων του Γρηγόρη Λαμπράκη

-Το 1980 γράφει την ποιητική συλλογή “Πλημμύρα” και το 1983 την ποιητική συλλογή “Ένα τραγούδι του καιρού μας”

-Αργότερα θα γράψει το σατυρικά κείμενα “Υπερ Βωμών και Αστείων” που εκδόθηκαν το 1987 .

-Ο Γιάννης αγαπούσε το χωριό του , τον Γαλατά ,στα Χανιά της Κρήτης όπου εκεί παραθέριζε τα περισσότερα καλοκαίρια της ζωής του . Λάτρευε την Κρήτη και τον λάτρευε η Κρήτη !

-Αγαπούσε πολύ τα ριζίτικα τραγούδια και μέσα από αυτά μνημόνευε συχνά τον πατέρα του .

– Ο Γιάννης Θεοδωράκης δεν ήταν ένας στιχοπλόκος αλλά ένας λυρικός ποιητής .

-19 από τα ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί από τον Μίκη και τα οποία έχουν γίνει μεγάλες επιτυχίες όπως η Όμορφη Πόλη , Χάθηκα, Φαίδρα κ.α.

-Τα αδέρφια Μίκη και Γιάννης ήταν πολύ στενά δεμένοι. Ο ένας υπεραγαπούσε τον άλλον . Όταν έφυγε πρώτος από την ζωή ο Γιάννης , ο Μίκης έπεσε σε βαριά κατάθλιψη .

– Ο Γιάννης είχε τρία παιδιά . Την Άννα από τον πρώτο του γάμο και τον Γιώργο και την Μάρω από τον δεύτερο .

-Ο Γιάννης νόσησε από καρκίνο κι έφυγε μόλις στα 64 του χρόνια τον Δεκέμβρη του 1996 . Η κηδεία του έγινε στον Γαλατά Χανίων κατόπιν δικής του επιθυμίας . Οι φίλοι του ριζίτες του τραγούδησαν το αγαπημένο του ριζίτικο “Σε ψηλό βουνό”

– Ο Μίκης έλεγε πάντα πως “το αγαπημένο μου τραγούδι είναι το “Χάθηκα” του αδερφού μου .

Απόφθεγμα του Γιάννη Θεοδωράκη

“Το “Αλφα” είναι η βροχή
Το “Βήτα” ο κατακλυσμός
Ο κόσμος και τα δυο μαζί