Συνέντευξη των Θανάση Λάλα και Σταμάτη Κωνσταντινίδη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Θανάσης Λάλας γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στο Οικο-νομικό Τμήμα της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, έπαιξε ποδόσφαιρο, συναντήθηκε νωρίς με την τύχη του. Σε πολύ νεαρή ηλικία είχε την ευκαιρία να ζήσει δίπλα στον Στρατή Τσίρκα, ένα σπουδαίο Έλληνα συγγραφέα, και να τον καθοδηγήσει στο χώρο της ποίησης ο Μανώλης Αναγνωστάκης, ο Νίκος Καρούζος και ο Μίλτος Σαχτούρης. Στην ηλικία των 23 γνώρισε τυχαία τον Άντι Γουόρχολ και αυτή η συνάντηση άλλαξε την πορεία της ζωής του. Ξεκίνησε να παίρνει συνεντεύξεις και να επιδιώκει συναντήσεις με σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες και λόγιους, άρχισε να κάνει καθημερινότητά του αυτές τις συναντήσεις. Μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει 3500 συνεντεύξεις με μοναδικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο. Έχει δουλέψει ως δημοσιογράφος σε μεγάλα Ελληνικά περιοδικά και εφημερίδες και έχει διακριθεί ως δημιουργός νέων περιοδικών, έχει δημιουργήσει 33 καινούργια concept για περιοδικά. Σήμερα δραστηριοποιείται δημιουργικά στη ζωγραφική, την γλυπτική και συνεχίζει επιλεκτικά στη γραφή.
………………………………………………………………………………………………………

Γεννήθηκα το 1971 στην Αθήνα και πρόλαβα ως παιδί την δημιουργική αλητεία και την ελευθερία του παιχνιδιού στους δρόμους. Ευτύχησα να με μεγαλώσει η μικρασιάτισσα γιαγιά μου, μια γυναίκα σοφή, που μού έμαθε πως με το τραγούδι και το χαμόγελο οι καταστροφές βιώνονται με αξιοπρέπεια και ό,τι ρημάζει η ζωή, το ανασταίνει η ψυχή. Βρέθηκα να σπουδάζω στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Φιλοσοφία, σχεδόν κατά τύχη, πλήττοντας αφόρητα και απορώντας με τον εαυτό μου πώς πήρα πτυχίο και δεν τα παράτησα. Στα εικοσιένα μου χρόνια γνώρισα τον ΣΤΕΛΙΟ ΡΑΜΦΟ, τον Δάσκαλο της ζωής μου, που νοηματοδότησε την ύπαρξή μου μαθαίνοντάς με να διαβάζω, να μελετώ και να βλέπω το καθετί με άλλο μάτι. Τα δύο χρόνια μαζί του, στο φιλοσοφικό σπουδαστήριο του Άλσους Γραμμάτων και Τεχνών, είναι οι μόνες μου σοβαρές σπουδές. Τον ευγνωμονώ για την γενναιοδωρία και την περίθαλψη. Τα τελευταία τριάντα περίπου χρόνια παριστάνω με μεγάλη υποκριτική ικανότητα τον εκπαιδευτικό στην ιδιωτική εκπαίδευση, θεωρώντας την σχολική τάξη ως το «οξυγόνο» μου. Πριν πολλά χρόνια είχα εκδώσει στον ΑΡΜΟ το βιβλίο Ή ταν ή επί πταν, μια μελέτη για την συνύπαρξη στον στρατό της αρχαίας γλώσσας και της αργκό. Έκτοτε σιωπώ, παρατηρώ και εγκυμονώ: ιδέες και ενίοτε κινδύνους.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του βιβλίου «Πίνοντας καφέ με τον Σωκράτη», εκδόσεις Αρμός;

Θ.Λ. Μετά την εμπειρία από χιλιάδες συνεντεύξεις με εμβληματικές προσωπικότητες από τον χώρο του πνεύματος και του πολιτισμού, σκέφτηκα τι θα είχαν να μας πουν σήμερα οι αρχαίοι κλασικοί, αν κανείς είχε την δυνατότητα να τους συναντήσει. Κάπως έτσι ξεκίνησε η ιδέα. Αναζητούσα όμως έναν άνθρωπο που θα γνώριζε πολύ καλά την αρχαιότητα και θα μπορούσε να την μεταφέρει στο σήμερα με επιστημονική εγκυρότητα και ζωντάνια στον λόγο. Ο εκδότης λοιπόν του ΑΡΜΟΥ Γιώργος Χατζηιακώβου με έφερε σε επαφή με τον Σταμάτη Κωνσταντινίδη, φιλόλογο και μελετητή της αρχαιοελληνικής γραμματείας.Τα υπόλοιπα τα βλέπετε στο βιβλίο.

Γιατί διαλέξατε αυτό τον τίτλο;

Θ.Λ. Γιατί θέλαμε η συνέντευξη να μοιάζει πράγματι σαν να πίνει κανείς σήμερα έναν καφέ με όλους αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους της αρχαιότητας και να συζητά μαζί τους. Δεν μας ενδιέφερε μια συζήτηση ακαδημαϊκή και τυποποιημένη αλλά ανθρώπινη και άμεση.

Στην εισαγωγή του βιβλίου γράφετε ότι αυτό είναι το πρώτο βιβλίο μιας σειράς που θα ξεκινήσει από τις εκδόσεις Αρμός. Μπορείτε να μας πείτε λίγά πράγματα για αυτή τη σειρά;

Σ.Κ. Ο στόχος της σειράς αυτών των βιβλίων είναι να δείξει πόσο επίκαιρος είναι ο Λόγος των κλασικών για έναν άνθρωπο του καιρού μας και πόσα πράγματα θα είχε κανείς να ωφεληθεί, εάν γνώριζε αυτή την σκέψη. Θέλουμε λοιπόν με τρόπο απλό, άμεσο, και ζωντανό να φτάσει ο Λόγος των αρχαίων στον σύγχρονο Νεοέλληνα και να τον κάνει να σκεφτεί με διαφορετικό τρόπο.

Ποιος ο λόγος που το πρώτο βιβλίο σας αναφέρεται στον Σωκράτη;

Σ.Κ. Γιατί ο Σωκράτης αποτελεί τον θεμελιωτή αυτού που ονομάζουμε ανθρωπιστική φιλοσοφία. Έστρεψε τον φιλοσοφικό στοχασμό γύρω από τον άνθρωπο και υποχρέωσε με τον τρόπο του όλους, όσοι ακολούθησαν, να πορευτούν πάνω στα δικά του χνάρια. Οι φιλόσοφοι μέχρι τον Σωκράτη ασχολούνταν με τα φυσικά φαινόμενα, με το σύμπαν. Ο Σωκράτης έστρεψε το τηλεσκόπιο στο εσωτερικό μας σύμπαν.

Ο ίδιος ο φιλόσοφος δεν έγραψε τίποτε για τον εαυτό του; Πώς γίνεται να ξέρουμε γι’ αυτόν από τους μαθητές του;

Σ.Κ. Αυτό είναι το λεγόμενο «σωκρατικό πρόβλημα». Όσα γνωρίζουμε τα αντλούμε κατά βάση από τον Πλάτωνα, τον διαπρεπέστερο από τους μαθητές του και δευτερευόντως από τον Ξενοφώντα, που τον συναναστράφηκε επίσης αλλά και τον Αριστοτέλη, ο οποίος έζησε τον επόμενο αιώνα αλλά για είκοσι χρόνια υπήρξε μαθητής αρχικά και στην συνέχεια δάσκαλος στην πλατωνική Ακαδημία, οπότε σίγουρα θα ήξερε πολλά για τον Σωκράτη από τον ίδιο τον Πλάτωνα.

Ποια ήταν τα βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του;
Σ.Κ. Η αμφισβήτηση των πάντων, η κριτική σε κάθε παραδεδομένη αλήθεια, ο έλεγχος για το καθετί. Ο Σωκράτης μάς καλούσε να εξετάζουμε διαρκώς τον εαυτό μας με στόχο να φτάσουμε στην αυτογνωσία και να ζήσουμε αληθινά με ουσιαστικό τρόπο.

Είναι αλήθεια ότι ο Αριστοφάνης τον σατίριζε μέσα από τα θεατρικά του έργα;

Θ.Λ. Αλήθεια είναι. Αν διαβάσουμε τις «Νεφέλες» αποτελούν μια ανελέητη σάτιρα. Αυτή είναι όμως η δουλειά ενός κωμικού ποιητή. Ο Σωκράτης βέβαια, ως σοφός, δεν έκανε μήνυση στον Αριστοφάνη, ούτε τον κατήγγειλε για παρακίνηση βίας εις βάρος του, παρότι το έργο αυτό χρησιμοποιήθηκε από τους κατηγόρους του ως αποδεικτικό στοιχείο ενοχής. Ας το συνειδητοποιήσουμε επιτέλους ότι η σάτιρα δεν πρέπει να φιμώνεται, ούτε να διώκεται. Όλοι κρινόμαστε για αυτά που λέμε ή σατιρίζουμε αλλά αλίμονο αν κλείσουμε το στόμα της σάτιρας και την ποινικοποιήσουμε.

Κατά πόσο γνωρίζουμε σήμερα τη σκέψη και τα βιβλία των αρχαίων κλασικών;

Θ.Λ. Δυστυχώς ως χώρα συγκαταλεγόμαστε στις τελευταίες θέσεις ως αναγνωστικό κοινό. Άρα δεν διαβάζουμε γενικότερα. Ούτε ασφαλώς τους κλασικούς τους γνωρίζουμε και ό,τι ξέρουμε είναι πολύ επιφανειακό.

Σ.Κ. Αν αυτό δεν ξεκινήσει από το εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν θα αλλάξει ποτέ τίποτα. Είναι λυπηρό να έχουμε αυτόν τον ανεκτίμητης αξίας θησαυρό και αντί να τον αξιοποιούμε να τον κρατάμε κρυμμένο ή να τον διδάσκουμε στα παιδιά πολύ επιφανειακά.

Ποια ερώτηση θα κάνατε στον Σωκράτη αν μπορούσατε να τον συναντήσετε;

Σ.Κ. Θα έκανα μια μεγάλη βόλτα μαζί του στο κέντρο της Αθήνας, στην αγορά, στα δικαστήρια, στην Βουλή, στα σχολεία και τα Πανεπιστήμια και μετά θα τον ρωτούσα να μου πει αν ο ψυχισμός των Νεοελλήνων διαφέρει ή όχι από αυτόν των Αρχαίων.

Θ.Λ. Μπορείς να εικάσεις τι θα απαντούσε;

Σ.Κ. Με ένα μικρό ρίσκο, πιστεύω θα έλεγε ότι κρατήσαμε από τους αρχαίους όλα τους τα ελαττώματα: φωνές, αδικίες, λαϊκισμό, εντυπωσιοθηρία, ρητορικό στόμφο χωρίς ουσία, φθόνο, διχόνοια. Και θα μας συμβούλευε να μεριμνούμε μόνο για το πώς θα κάνουμε την ζωή μας πιο δίκαιη, αληθινή και ουσιαστική. Εσύ τι θα τον ρωτούσες ως δημοσιογράφος;

Θ.Λ. Αν έστω και για μια στιγμή μετάνιωσε τις επιλογές του και αν θα έπραττε με τον ίδιο τρόπο αν είχε την δυνατότητα να ξαναζήσει.

Σ.Κ. Αυτό νομίζω θα το απαντούσε με πολύ ξεκάθαρο τρόπο. Δεν υπήρχε περίπτωση να ζούσε αλλιώς ακόμη κι αν χρειαζόταν να πεθάνει πολλές φορές. Άλλωστε το έλεγε ξεκάθαρα: Το κακό τρέχει γρηγορότερα από τον θάνατο!