«Τεχνητὴ νοημοσύνη καὶ φυσικὴ ἀφυΐα»

Ἄρθρο τοῦ Παναγιώτου Δ. Σάτου

«Τεχνητὴ νοημοσύνη: πεδίο ἐπιστημονικῶν ἐρευνῶν γιὰ τὴν κατασκευὴ ὑπολογιστῶν μὲ δυνατότητα νοητικῶν λειτουργιῶν παρόμοιων μὲ τοῦ ἀνθρώπου.» [Γ. Μπαμπινιώτης.(2004).Λεξικὸ γιὰ τὸ σχολεῖο & τὸ γραφεῖο. Ἀθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. σ. 1031].

Στὰ τέλη τοῦ 18ου αἰῶνος ἡ ἀνθρωπότης βιώνει, λόγῳ τοῦ ἀτμοῦ, τὴν 1η βιομηχανικὴ ἐπανάστασι.Ἕναν αἰῶνα ἀργότερα ὁ ἠλεκτρισμὸς καὶ ἡ μαζικὴ παραγωγὴ θὰ ἐπιφέρουν τὴ 2α βιομηχανικὴ ἐπανάστασι, ἐνῶ πρὶν ἀπὸ 50 ἔτη, μέσῳ τῶν ὑπολογιστῶν καὶ τῆς αὐτοματοποιημένης παραγωγῆς, θὰ ἐκκινηθεῖ ἡ 3η. Πλέον, ἐδῶ καὶ μία δεκαετίαπερίπου, ἔχουμε περάσει τὸ καφώφλι τῆς 4ης βιομηχανικῆς ἐπαναστάσεως καὶ διανύουμε τὴν ἐποχὴ τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης.

Τεχνητὴ νοημοσύνη, λοιπόν. Ἴσως ὁ καθένας μας νὰ ἔχει διαφορετικὴ εἰκόνα περὶ τοῦ τί εἶναι ἡ τεχνητὴ νοημοσύνη.Πιθανότατα οἱ περισσότεροι νὰ τὴν ταυτίζουμε μὲ τὴν ρομποτική. Κατ’ οὐσίαν, ἀποτελεῖ κλάδο τῆς Πληροφορικῆς, μέσῳ τοῦ ὁποίου γίνεται προσπάθεια νὰ ἀναπτύσσωνται ὑπολογιστικὰ συστήματα ποὺ θὰ διαθέτουν εὐφυΐα.
Ἀρχικῶς ἀκούγεται ὡς ἐξαιρετικὴ ἰδέα. Τί πιὸ ὡραῖο ἀπὸ μηχανὲς ἢ λογισμικὰ τὰ ὁποῖα θὰ μποροῦν νὰ σκέφτωνται καὶ νὰ ἐνεργοῦν γιὰ ἐμᾶς, κάνοντάς μας τὴ ζωὴ εὐκολότερη; Νὰ μποροῦν νὰ μᾶς ἀπαντοῦν, ἐκ τῶν προτέρων, ὅτι ἡ τάδε ταινία καὶ τὸ δεῖνα βιβλίο ταιριάζουν μὲ τὰ γούστα μας,ὅτι σήμερα εἶναι ἡ ἡμέρα ποὺ χρειάζεται τὸ φυτό μας δύο ποτήρια νερό,ὅτι γιὰ νὰ ἀποφύγουμε τὴν κίνησι στοὺς δρόμους θὰ πρέπει νὰ ἀκολουθήσουμε μία ἐναλλακτικὴ διαδρομὴ ἢ πρωτίστως νὰ συμβάλλουν στὸν τομέα τῆς ὑγείας (διάγνωσις, ἀντιμετώπισις, θεραπεία).

Ἀπὸ τὴν ἄλλη, μήπως μέσῳ τῶν «ἔξυπνων» συσκευῶνκαλλιεργοῦνται ἀνίδεοι ἄνθρωποι; Γιατί νὰ μελετήσουμε, γιὰ παράδειγμα, ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο ἂν μπορεῖ ἕνας ἀλγόριθμος νὰ μᾶς ἐξάγῃ αὐτομάτως τὴν περίληψί του; Γιατί νὰ μάθουμε, ὡς ἰατροί, τὴν χρῆσι τῶν φαρμάκων, ἀφοῦ ἕνα λογισμικὸ θὰ μᾶς ἐπιλέγει ἄμεσα τὸ κατάλληλο φάρμακο γιὰ τὸ συγκεκριμένο ἀσθενή, βάσει τῆς ἀσθενείας του, τῶν ἀλλεργιῶν του καὶ τῶν ἀντενδείξεων τοῦ φαρμάκου; Ἀκόμη, πῶς θὰ ὁριοθετηθεῖ ἡ δρᾶσις τῶν ἔξυπνων μηχανῶν, δεδομένου ὅτι ἀποτελοῦν ἄψυχα ὄντα, χωρὶς ἐνσυναίσθηση;

Ποῦ βρίσκεται ἡ λύσις; Ἐὰν οἱ μηχανὲς εἶναι ὄντως ἐπιβλαβεῖς, τότε γιατί ἡ ὑποθετικὴκατάργησίς των φαντάζει ὡς ἐφιάλτης, δεδομένου ὅτι θὰ ἐπιφέρει, πιθανότατα,πλεῖστα προβλήματα,κάνοντας τὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων δυσκολότερη; Κι ἂν εἶναι ὠφέλιμες, τότε γιατί μετὰ ἀπὸ τρεῖς βιομηχανικὲς ἐπαναστάσεις ἐργαζόμαστε ἀκόμη τόσοπολλὲς ὧρες ἡμερησίως, μὲ περισσότερη μάλιστα πίεσι, ἔχοντας λιγότερο ἐλεύθερο χρόνο γιὰ νὰ ἀφιερώσουμε στὰ σημαντικὰ (λ.χ. στὸν ἄνθρωπο, σ’ ἐμᾶς καὶ τοὺς γύρω μας) ἀπ’ ὅ,τι πρὶν ἀπὸ αὐτές;Τελικῶς, μετατρέπουμε, μέσῳ τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης, τὰ ρομπὸτ σὲ «ἀνθρώπους» ἢ μήπως γινόμαστε οἱ ἄνθρωποι «ρομπότ»;

Ἴσως ἡ ἀπάντησις νὰ βρίσκεται στὴ μέση τῆς ὁδοῦ. Ὅπως καὶ νὰ ’χει, τὸ μέσο δύσκολα μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ ὡς ὠφέλιμο ἢ ὡς βλαβερό, ὡςκαλὸ ἢ ὡς κακό. Ἡ χρῆσις τοῦ μέσου εἶναι αὐτὴ ποὺ ἀπαιτεῖ ὡριμότητα καὶ σοβαρότητα. Διότι ἐμφαίνεται ὁ κίνδυνος μέσῳ τῆς τεχνητῆς νοημοσύνης νὰ στρέψουμε τὸν ἄνθρωπο πρὸς τὴν ἀφυΐα, ἡ ὁποία πιθανότατα θὰ γίνει δευτέρα φύσι του, χούι του δηλαδή. Καὶ τότε, ὅπως μαρτυρεῖ κι ὁ θυμόσοφος λαός: «Πρῶτα θὰ μᾶς βγεῖ ἡ ψυχὴ καὶ μετὰ τὸ χούι…».

Τὴ φωτογραφία τοῦ ἄρθρου παραχώρησε εὐγενῶς ἡ κα Αἰκατερίνη Σάτου 

(Ἐπόμενο ἄρθρο: «Ποιός εἶναι ὁ ἄλλος;», τὸ Σάββατο 1 Φεβρουαρίου 2020)

[1] Ὁ Παναγιώτης Σάτος εἶναι ὑποψήφιος Διδάκτωρ Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων. Ἀρθρογραφεῖ τὸ πρῶτο Σάββατο ἑκάστου μηνός.