Χάρης Τσιρκινίδης: συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Χάρης Τσιρκινίδης γεννήθηκε το 1938 στη Λεκάνη Καβάλας, από γονείς πρόσφυγες του Πόντου. Στις παιδικές του αναμνήσεις κυριαρχούν οι ανεξίτηλες εικόνες από τη βάρβαρη γερμανοϊταλοβουλγαρική Κατοχή και από τον αδελφοκτόνο Εμφύλιο του 1946-49. Οι τραγικές διηγήσεις των προσφύγων γονιών του για το ολοκαύτωμα του Πόντου και τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι διωγμοί των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο εδραιώνουν την πικρή του πεποίθηση για την τραγική μοίρα της πατρίδας μας και το απάνθρωπο πρόσωπο του κόσμου. Το 1961 αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων σαν ανθυπολοχαγός πυροβολικού. Υπηρέτησε σε μονάδες και επιτελεία στην Ελλάδα και την Κύπρο. Απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων και πτυχιούχος της Νομικής, φοίτησε στις Σχολές Πολέμου Γαλλίας και Ελλάδας κι έγινε καθηγητής Σχολής Πολέμου. Υπηρέτησε επί τριετία τις ελληνικές πρεσβείες Παρισίων, Βρυξελλών και Μαδρίτης ως ακόλουθος Άμυνας. Αποστρατεύτηκε ενώ υπηρετούσε σαν στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι. Είναι ιστορικός ερευνητής, έχει γράψει ιστορικά βιβλία και ιστορικά μυθιστορήματα. Το μυθιστόρημά του Το Κόκκινο Ποτάμι… (Εκδόσεις Κυριακίδη), που μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στη μικρή οθόνη, είναι η αφορμή για τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Ερ.: Ποια ήταν τα πρώτα ιστορικά βιβλία που διαβάσατε και σας επηρέασαν;
Απ.: Στη φτωχή βιβλιοθήκη ενός σεβάσμιου αρχιμανδρίτη γείτονά μου, του Γρηγορίου Σιδηρουργόπουλου, βρήκα τα πρώτα βιβλία. Αυτός με διηγήθηκε την τραγική ιστορία των ηρώων του βιβλίου μου, της Ιφιγένειας και του Μιλτιάδη (Μίλτου). Το χωριό μου, η Λεκάνη Καβάλας, και οι πρόσφυγες κάτοικοί του δοκιμάστηκαν στα τραγικά χρόνια της βουλγαρικής Κατοχής (1941-1944) και του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949). Υποσχέσεις παιδικές και όρκοι που έδωσα με οδήγησαν στον δρόμο του χρέους.

Ερ.: Γιατί τα περισσότερα βιβλία σας αναφέρονται στις αλησμόνητες πατρίδες;
Απ.: Οι πατρίδες μας της Ανατολής αποτελούσαν έναν από τους δύο πνεύμονες του σώματος του ελληνισμού. Η απώλεια των ευλογημένων εδαφών και η γενοκτονία του λαού μας, αν ατονήσουν στη μνήμη και στην αίσθηση του χρέους, τότε θα είμαστε ανάξιοι των θυσιών και των μεγαλείων του γένους μας. Όσο ζω και όσο μπορώ, θα ερευνώ και θα γράφω για την ευλογημένη Ανατολή μας.

Ερ.: Κατά πόσο σας επηρέασαν οι διηγήσεις αυτών των γεγονότων από τους γονείς σας;
Απ.: Ο πατέρας μου επιστρατεύτηκε στις αρχές του 1915 από τον τουρκικό στρατό. Όλους τους χριστιανούς της Ανατολής (Έλληνες, Αρμένιους, Ασσύριους και Χαλδαίους χριστιανούς), τους κατέταξαν στα λεγόμενα «αμελέταμπουρού» (τάγματα εργασίας). Εκεί, η μεταχείριση, οι βαναυσότητες, οι αγγαρείες οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες νέων χριστιανών ανδρών στον θάνατο. Δραπέτευσε για να σωθεί ο πατέρας μου. Είδε και έζησε τις θηριωδίες των Τούρκων. Μου διηγήθηκε την επική πορεία του. Περισσότερα και πλέον τεκμηριωμένα για τους καταραμένους εκείνους πολέμους και ειδικότερα για τους ήρωες του έργου μου έμαθα από τον αρχιμανδρίτη Σιδηρουργόπουλο.

Ερ.: Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος Το Κόκκινο Ποτάμι…;
Απ.: Την ιστορία ήδη την έμαθα από τον αρχιμανδρίτη. Όμως τα ντοκουμέντα, οι σημειώσεις και η βιβλιοθήκη του καταστράφηκαν μετά τον θάνατό του. Γιατί και πώς δεν έμαθα ποτέ. Η ιδέα δεν ήρθε εξ ουρανού. Ήταν υπόσχεση που δόθηκε στην ηλικία των δέκα ετών, όμως δούλεψα, σπούδασα, έμαθα γλώσσες, ταξίδεψα, ερεύνησα ημέτερα και ξένα αρχεία, περπάτησα τα χώματα της ζωής και των μαρτυρίων των ηρώων του έργου μου.

Ερ.: Ο τίτλος είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;
Απ.: Γιατί έδωσα τον τίτλο «Το Κόκκινο Ποτάμι…» θα το μάθουν οι αναγνώστες διαβάζοντας το βιβλίο μου.

Ερ.: Ο χρόνος μπορεί να δουλέψει δημιουργικά σε έναν συγγραφέα, ώστε να γίνει καλύτερος;
Απ.: Ναι, χρειάζεται μελέτη, έρευνα, χρόνος, ταξίδια, αντοχές και αν θα προκύψει καλό και χρήσιμο αποτέλεσμα θα το κρίνουν οι αναγνώστες, όμως η τελική, δίκαιη κρίση, πάντα χρειάζεται γνώση και ανοιχτούς ορίζοντες πνευματικούς.
Υποσχέσεις παιδικές και όρκοι που έδωσα με οδήγησαν στον δρόμο του χρέους.

Ερ.: Ο Μίλτος αγαπά την Ιφιγένεια και θέλει να την παντρευτεί. Πού στηρίζεται αυτή η απέραντη
αγάπη που έχουν και οι δυο;
Απ.: Για την απέραντη αγάπη δεν υπάρχουν συμβουλές. Είναι θείο δώρο. Χρειάζεται να την αναζητάς συνέχεια και να επουλώνεις γρήγορα τα μικροτραύματά της. Να δίνεις για να παίρνεις. Να μην απελπίζεσαι από τα μικροτραύματα στην πορεία σου. Ο Μίλτος και η Ιφιγένεια δοκιμάστηκαν από γεγονότα με παγκόσμια εμπλοκή. Ο καθένας μας ας τους κρίνει με τη δική του σκέψη.

Ερ.: Μέσα από τις περιγραφές που κάνετε, φωτίζετε εκείνες τις κοινωνίες των Ελλήνων που ζούσαν δύσκολα αλλά έλπιζαν σε κάτι καλύτερο. Από πού έπαιρναν αυτή την ελπίδα;
Απ.: Οι εθνικές αντοχές είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιων διεργασιών. Αυτό που αξίζει προσοχής είναι να ερευνήσουμε ποιο είναι το δυνατό στοιχείο της «αντοχής». Είναι ο άκρατος και άκριτος θρησκευτικός φανατισμός; Είναι η αίσθηση της ανωτέρας φυλής; Είναι η φωτεινή προσφορά στον βωμό του Ωραίου, του Καλού, του Αληθινού; Πάντως οι Έλληνες και όταν κατακτούσαν άλλες περιοχές και λαούς άφηναν στο πέρασμά τους έργα και ίχνη στα οποία οι άνθρωποι συνήθως, ή και πάντοτε, αναφέρονται μ’ ευγνωμοσύνη.

Ερ.: Η αφήγηση του μυθιστορήματος είναι ρέουσα και καθηλωτική. Υπάρχει κάποια τεχνική για να
κερδίσει ο συγγραφέας τον αναγνώστη;
Aπ.: Η τέχνη της αφήγησης έγκειται στον σεβασμό προς τους αναγνώστες όποιες γνώσεις κι αν έχουν, όποιες θρησκείες κι αν πρεσβεύουν – και πάντοτε να ξέρεις να μιλάς σε ψυχές διαφορετικές ακόμη και από τη δική σου.

Ερ.: Αυτά τα γεγονότα που γράφετε τα γνωρίζουν σήμερα οι Έλληνες;
Απ.: Δυστυχώς τα γνωρίζουν λίγο ή μέσα από ελλιπείς ή παραμορφωμένες πηγές.

Ερ.: Πώς νιώθετε που το βιβλίο σας μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη;
Απ.: Αισθάνομαι το ίδιο με ό,τι αισθάνεται οποιοσδήποτε αναγνώστης των βιβλίων μου, εφόσον έχει τη διάθεση και ικανότητα να δεχτεί τη γνώση και την αλήθεια.

Ερ.: Είσαστε ικανοποιημένος από την τηλεοπτική μεταφορά;
Απ.: Κάθε τηλεοπτική μεταφορά προσπαθεί να αποδώσει το έργο με τον καλύτερο τρόπο. Οι γνώσεις, οι εμπειρίες, με δυο λόγια η ιστορία του καταξιωμένου παραγωγού Μανούσου Μανουσάκη είναι γνωστή, μεγάλη κι επιτυχημένη. Εγώ κρίνω την τηλεοπτική μεταφορά του βιβλίου πολύ συναισθηματικά. Άρα δεν είμαι ο απόλυτα δίκαιος κριτής. Οι τηλεθεατές αυτοί που δεν με γνωρίζουν και οι οποίοι θα δουν τα τηλεοπτικά επεισόδια και θα διαβάσουν ταυτόχρονα το βιβλίο μου, θα κρίνουν και πιστεύω να εκφραστούν όπως νομίζουν.

Ερ.:Τι θα απευθύνατε στους αναγνώστες που θα διαβάσουν τη συνέντευξή σας;
Απ.: Κατ’ αρχάς, ευχαριστώ εσάς και τους συνεργάτες σας για το ενδιαφέρον σας στο έργο μου. Απευθύνω ευχές για εκπλήρωση υψηλών στόχων και επιτυχιών για όλους, σε όλους τους τομείς της ζωής τους!