«48 χαϊκού» -Νίκος Μανούσης

Γράφει : Ο Κώστας Τραχανάς

Στο ρέμα νερό,
η βουή το προδίδει
ήχος βατράχου.

Τα «χαϊκού» (δηλαδή αστείος στίχος) αποτελούν μια ιαπωνική ποιητική φόρμα που περιλαμβάνει τη συντομότερη μορφή ποιήματος παγκοσμίως. Ένα ποίημα χαϊκού αποτελείται συνολικά από 17 συλλαβές, οι οποίες χωρίζονται σε 5-7-5 συλλαβές διατεταγμένες σε 1 ή σε 3 στίχους.Ο ποιητής του χαϊκού περιγράφει νοερά μια ιδέα, αφήνοντας τη φαντασία του αναγνώστη να τη συμπληρώσει, όπως εκείνος νομίζει.Παραδοσιακά, ένα χαϊκού πρέπει να διαρκεί και να διαβάζεται όσο κρατάει μια αναπνοή.Τα χαϊκού είναι εμπνευσμένα απ’ την απλότητα της φύσης και των εποχών του χρόνου, αποδεικνύοντας πως όλοι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν ποιητές.Είναι ποιήματα που «αιχμαλωτίζουν» μια φευγαλέα στιγμή και την παγιώνουν στο αιώνιο συμπαντικό γίγνεσθαι. Το χαϊκού είναι ουσιαστικά κάτι παραπάνω από ένα απλό ποίημα, είναι περισσότερο μια πνευματική άσκηση. Όπως όλες οι γιαπωνέζικες τέχνες βασίζεται στην πρακτική του ζεν, θρησκευτική πρακτική : ομορφιά ίσον αφαίρεση , λιτότητα , γαλήνη, περισυλλογή.

Βλέμμα προφήτη
πνοή που μ΄ ακολουθεί,
γαλήνη παντού.

Είμαστε ένα εντελώς εγωπαθές είδος,η ζωή μας είναι μια τυφλή εφόρμηση προς τα εμπρός,χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τον κόσμο ή για τη ζημιά που του προκαλούμε.Το χειρότερο όμως είναι ότι εκείνοι που κατέχουν την εξουσία έχουν αποφασίσει πως η εξαφάνιση των ειδών συνιστά μικρό τίμημα για την οικονομική μεγέθυνση και την απληστία τους. Αποτελεί ειρωνεία ότι αδυνατούμε να αποδεχτούμε πως ο δρόμος αυτός δεν οδηγεί σε φοβερές συνέπειες μόνο στη φύση ,αλλά και την ίδια την ανθρωπότητα. Φύση και άνθρωπος είναι αλληλένδετα ,δεν μπορούμε να επιζήσουμε στον πλανήτη μας αν δεν τον προστατέψουμε. Η ελπίδα που μας συντηρεί βρίσκεται στη φύση και στα ζώα, στο δάσος, στα δέντρα, στα φυτά, στα βότανα, στο νερό, στη θάλασσα, στα θαύμα ενός πουλιού που κελαηδάει, στη βουή των μελισσών, στου κούκου τη φωνή, στον ήχο των κουδουνιών , στο κελάρυσμα του νερού, το να τραγουδάς με τους ήχους, στο γεράκι που πετάει ψηλά, ενός λουλουδιού που ανθίζει, στην αμυγδαλιά, νύφη ντυμένη ,στην καρδιά του χειμώνα, στην έναστρη νύχτα, στον ίσκιο των ελάτων, στην φουσκοθαλασσιά και την λαδοθαλασσιά, μιας βουτιάς στην κρύα θάλασσα ή στο μπούντο ενός ρυακιού…

Τα χαϊκού του Νίκου Μανούση ,σύντομα ποιητικά θραύσματα , είναι ένας ύμνος στο δάσος των Τζουμέρκων με τα ζώα του, τα φυτά του ,τον αέρα του και με τους ήχους του.
Ο ποιητής φιλοτεχνεί στίχους ποιητικής οξύτητας αξιοσημείωτης .Σύντομα ποιητικά ξεσπάσματα, σύντομες υπολογισμένες ανάσες, ποιήματα -ξίφη, πυκνότητα υπαινιγμού. Λόγος λαγαρός και σαφής, ματιά τρυφερή, λυρισμός ελεγχόμενος που υπονοεί πολύ περισσότερα από όσα λέει. Εντυπωσιακός ρυθμός.
Η ομορφιά της έκδοσης επισφραγίζεται με την οργανωμένη δομή και το ουσιαστικό περιεχόμενο.

Βαρύς ουρανός
κοπάδι πουλιών τρέχει
μπόρα έρχεται.

Ο Νίκος Μανούσης μαγνητίζει όποιος τον διαβάζει. Τον προσκαλεί στο παιχνίδι, τον κάνει συμμέτοχο και κοινωνό, τον μυεί σε επαρκείς ιδεογραφικές διατυπώσεις με οπτική διευθέτηση και ιδιάζουσα θεματική. Με δύναμη ψυχής, αισιοδοξία ζωής και συλλογιστική περατότητα τον προκαλεί να βρει τον εαυτό του και να τοποθετηθεί. Τον κάνει σύμμαχο και αναπόσπαστο μέλος σ’ ένα σύνολο με λεκτική μετάδοση, ποιοτική χροιά και ακουστική μαγεία που μεταδίδει ένταση και έκσταση.

Κάποιοι μιλούν με έμφαση για τη σημασία του ταλέντου. Θα `λεγα πως η λέξη περιγράφει κάποιες αόρατες κεραίες ικανές να συλλάβουν ακόμα και τις πιο ασθενείς δονήσεις, τους πιο ανεπαίσθητους ήχους, τους πιο λεπτούς κυματισμούς του έξω και του μέσα κόσμου μας. Δεν ξέρω αν γεννιέται κανείς μ` αυτές ή είναι επίκτητες. Σημασία έχει πως μαθαίνει κανείς με τον καιρό να τις συντονίζει, να τις κατευθύνει και να τις συντηρεί με τη μελέτη. Δε γίνεται κανείς κηπουρός, χωρίς να πέσει στα χώματα να ξεβοτανίσει και να σκάψει! Πριν λοιπόν γράψει κανείς την πρώτη του λέξη, είναι ανάγκη να έχει γεμίσει ως πάνω τις δεξαμενές του μυαλού και της ψυχής. Πρέπει να έχει δει τον κόσμο και την φύση με ανυπόκριτη αγάπη και με τον θαυμασμό που νιώθουν για το καθετί τα μικρά παιδιά. Πρέπει να έχει μυηθεί στα μικρά και τα μεγάλα μυστήρια της ζωής, να έχει αφουγκραστεί την ίδια του την καρδιά και την ανάσα, σε ώρες γαλήνιας εσωτερικής ενατένισης. Από άδειο δοχείο κανείς δε γίνεται να πιει! Από ξερή κι έρημη γη δε γίνεται να περιμένει κανείς καρπούς και άνθη…
Διαβάστε τον.

Ο Νίκος Μανούσης γεννήθηκε στην Άρτα το 1951. Εργάστηκε τριάντα χρόνια στον ιδιωτικό τομέα. Είναι δημιουργός και υπεύθυνος του Κύτταρου Τέχνης Βουλγαρελίου Άρτας.

Ποίηση-Εκδόσεις Πέτρα 2021 σελ.23