Παραδοξότητες την εποχή της πανδημίας

Γράφει ο Ν. Μπιλανάκης

Από τις πρώτες παραδοξότητες που αναδύθηκαν από τους κόλπους των συνωμοσιολόγων στην αρχή της τωρινής πανδημίας ήταν αυτή που έλεγε ότι “δεν υπάρχει Covid” ή “δεν υπάρχουν ασθενείς με Covid” αφού οι ίδιοι δεν είχαν συναντήσει ποτέ κανένα. Κι αν τους ρώταγε κανείς “μα, όλοι αυτοί που νοσούν ή πεθαίνουν καθημερινά;” έπαιρνε την συνωμοτική απάντηση: «Ηθοποιοί είναι. Κι αυτοί που λένε ότι αρρώστησαν και οι γιατροί και όλοι». Ήταν τόσο σίγουροι μάλιστα για αυτές τους τις απόψεις, που όταν συστήθηκαν από την πολιτεία η χρήση γαντιών και μάσκας (μαζί με την απαραίτητη απόσταση και το συχνό πλύσιμο των χεριών) ως αναγκαία μέτρα προφύλαξης απέναντι στον ιό, αυτοί αρνηθήκαν να φορέσουν μάσκα αφού “ο ιός δεν κολλάει, επειδή δεν υπάρχει ιός, ούτε νεκροί, ούτε άρρωστοι».

Προσέθεταν μάλιστα ότι “όχι μόνο η μάσκα δεν προφυλάσσει αλλά κάνει και κακό. Και σε εμάς και στα παιδιά μας”. Και πολλοί γονείς αποφάσισαν τότε να μην στείλουν τα παιδιά τους στα σχολεία, αποστερώντας τους έτσι την εκπαίδευση και την κοινωνικοποίηση που την συνοδεύει και δικαιούνταν. Αυτή η εναντιωτική στάση απέναντι στη μάσκα, δεν ήταν βέβαια κάτι πρωτότυπο. Την είχαμε ξανασυναντήσει στην ανθρώπινη ιστορία, πριν εκατό περίπου χρόνια, το 1918, όταν το anti-Mask Leage Movement του Σαν Φραντσίσκο, το πρώτο παρόμοιο κίνημα διαμαρτυρόταν εναντίον της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας που επέβαλλε η αμερικανική κυβέρνηση για να αντιμετωπίσει τότε την πανδημία της ισπανικής γρίπης.

Αργότερα, συναντήσαμε εκείνους, που ναι, μεν παραδέχονταν ότι “ιός Covid υπάρχει”, ισχυρίζονταν όμως ότι αυτός δεν προκαλεί τίποτα παραπάνω από ένα απλό κρυολόγημα. Ιδιαίτερα κάποιοι στην Αμερική, κυκλοφόρησαν την άποψη ότι το μέγεθος της απειλής από τον ιό είχε λάβει τεχνηέντως υπερβολικές διαστάσεις, μόνο και μόνο για να χτυπηθεί η εικόνα του Προέδρου Τραμπ. Γρήγορα άρχισαν να κυκλοφορούν “αποκαλύψεις” ότι ο ιός είναι κατασκευασμένος σε εργαστήριο ή ότι ο Μπιλ Γκέιτς εμπλέκεται στην κατασκευή και διάδοση του, ενώ διάφοροι άλλοι συσχετίζαν την πανδημία με τις εγκαταστάσεις κεραιών για το 5G. Σχόλια όπως «κάτι μας κρύβουν» και «δείτε το πριν το κατεβάσουν» άρχισαν να συνοδεύουν αναρτήσεις που δεν περιορίζονταν μόνο σε περιθωριακά ιντερνετικά sites. Παράλληλα και εξίσου αστραπιαία διαδίδονταν στη δημόσια σφαίρα οι παραδοξολογίες περί αναμενόμενων υποχρεωτικών εμβολιασμών και ελέγχου του πληθυσμού.

Τα social media και τα διάφορα διαδικτυακά fora κατακλύζονταν από αστήρικτες τερατολογίες για τον ρόλο του Μπιλ Γκέιτς, ο οποίος φερόταν αποφασισμένος να μας «τσιπάρει» μέσω του εμβολίου, προκειμένου να μας παρακολουθεί. Ή να μας αρρωστήσει. Ή να μας σκοτώσει. Παρούσες και οι «αποκαλύψεις» για την παγκόσμια φαρμακοβιομηχανία (Big Pharma), που είτε είχε έτοιμο το εμβόλιο, αλλά περιμένει να φτάσουμε στο αμήν για να δεχτούμε όλοι να το κάνουμε, είτε σκοπεύει να μας μεταδώσει, μέσω του εμβολίου, άλλες ανίατες νόσους που θα απαιτούν ισόβιες θεραπείες. Απο κοντά, στην Ελλάδα, κάποια Ομάδα αγωνιζομένων Ορθοδόξων Χριστιανών να στέλνει ανοικτή επιστολή σε μητροπολίτη, ζητώντας την ιερή καθοδήγησή του για τη “νεοφανείσα δοξασία της μολύνσεως”. Στην επιστολή αυτή, αφού εξέφραζαν τη βαθιά ανησυχία και αγωνία τους για την τύχη της Εκκλησίας και των πιστών της, οι αγνωνιζόμενοι κατέληγαν με τη φράση «γνωρίζουμε ότι με τη Θεία Κοινωνία σωζόμαστε, ότι με τα ιερά σεβάσματα και τις άγιες εικόνες κατατροπώνονται οι ασθένειες και οι επιδημίες».

Αλλά και διακεκριμένη καθηγήτρια λοιμωξιολογίας, εμφανιζόμενη σε τηλεπαράθυρα, αποφαίνονταν ότι «όποιος λαμβάνει τη θεία κοινωνία δεν διατρέχει κανέναν κίνδυνο να μολυνθεί από κορονοϊό ή και από άλλα μικρόβια. Η έννοια του μυστηρίου της θείας κοινωνίας είναι πάνω από την επιστήμη και επηρεάζει την επιστήμη»!
Όταν κάποια στιγμή αποφασίσθηκε το lockdown, δηλαδή ο περιορισμός των πολιτών στα σπίτια τους, φαίνεται ότι δικαιωθήκαν όλοι αυτοί που ισχυρίζονταν ότι όλος αυτός ο χαμός έγινε “προκειμένου να μας κλειδώσουν μέσα, να μας ελέγξουν καλύτερα”. Ότι “σε παγκόσμια κλίμακα, την διαχείριση της πανδημίας την κάνει ο καπιταλισμός που την βλέπει σαν ευκαιρία να περάσει όλο τον πυρήνα των πολιτικών του σε εφαρμογή παντού, μεγιστοποιώντας τον έλεγχο και την καταστολή”.

Και ας είχε ξανασυμβεί καραντίνα, πολλές φορές παλαιότερα στην ιστορία των ανθρώπινων κοινοτήτων και πολύ πριν την εμφάνιση του καπιταλισμού, αφού για την αντιμετώπιση των επιδημιών μόνο δύο επιλογές είχαμε και συνεχίζουμε να έχουμε: είτε τα φάρμακα και τα εμβόλια, είτε το περιορισμό, τη καραντίνα. Από πάντα και παντού, σε όλον τον κόσμο και στην Ελλάδα. Όπως έγινε π.χ. στην Ύδρα, το 1928, όταν ο Καποδίστριας αποφάσισε τον περιορισμό των κατοίκων για να αντιμετωπίσει την επιδημία πανώλης. Και το 1854 στην Σύρο για να αντιμετωπιστεί η επιδημία χολέρας, που έπληξε και την Αθήνα το ίδιο έτος και έδωσε αφορμή στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη να γράψει το διήγημα του “Η Χολεριασμένη”».

Μερικές εβδομάδες αργότερα, όταν ξεκίνησε η σταδιακή άρση των μέτρων, το κέντρο βάρους των ισχυρισμών μετατοπίστηκε στο ακριβώς αντίθετο άκρο: “ η κυβέρνηση δίνει τα πάντα στο κεφάλαιο. Για αυτήν υπάρχει μόνο το ζεστό χρήμα και αδιαφορεί αν οι εργαζόμενοι νοσήσουν. Η κυβέρνηση μάς κρύβει τα πραγματικά κρούσματα και τα θύματα προκειμένου να επαναλειτουργήσουν την οικονομία”. Ακολούθησε η ολιγόμηνη σχετική επαναλειτουργία της οικονομίας -που μας καθησύχασε, όχι χωρίς ευθύνες, όλους- και όταν η πανδημία ξαναφούντωσε, ακολούθησε το πρόσφατο lockdown. Το νέο κλείσιμο στο σπίτι αντιμετωπίζεται όμως από κάποιους όχι ως ο μόνος και αναγκαστικός τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας μέχρι τουλάχιστον να εισαχθούν τα αναμενόμενα εμβόλια στη χώρα αλλά αντίστροφα “ως απόδειξη της ανεπάρκειας των συστημάτων υγείας λόγω των ακολουθούμενων νεοφιλελεύθερων πολιτικών”.

Και οι διαφαινόμενες οικονομικές συνέπειές του lockdown φαίνεται ότι οδηγούν όχι μόνο σε μια ανεπιθύμητη πρωτοφανή οικονομική καθίζηση, αλλά φαίνεται ότι γεμίζουν επίσης τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης αισιοδοξία ότι «ο κορωνοϊός, μαζί με χιλιάδες ανθρώπους, σκότωσε και το νεοφιλελευθερισμό» (Εθνος, 22.3.2020). Από κοντά και ο Σλαβόι Ζίζεκ να εκτιμά ότι «η επιδημία του κορωνοϊού μπορεί να δώσει νέα ώθηση στην ιδέα του κομμουνισμού».
Το τελευταίο διάστημα εμφανίζονται και οι επιθετικές αναφορές για τον Τσιόδρα, «το κατεξοχήν ανθρωπολογικό πρότυπο της κυρίαρχης Δεξιάς, αυτής του Κυρίου αλλά και της άλλης του Μαμμωνά» (Κατέ Καζάντη, «Ο τοτεμικός χαρακτήρας του Σ. Τσιόδρα και άλλες σκοτεινές ιστορίες», 26.3.2020). Ο κ. Τσιόδρας φαίνεται ότι αποτελεί στόχο για κάποιους, ίσως γιατί επιμένει να παραθέτει στοιχεία χωρίς να τα εντάσσει στο δικό τους ιδεολογικό πλαίσιο, και αυτοί γνωρίζουν ότι «η πραγματικότητα είναι κοινωνική κατασκευή» και η ακριβής αποτύπωσή της ύποπτη, πολύ ύποπτη. Όπως έχει ξαναγραφτεί «δεν είναι ουδέτερος ο Τσιόδρας. Κι όταν μιλάει, κι όταν κλαίει, αυτούς εκπροσωπεί.

Την πολιτική τους εξωραΐζει. Και το κάνει μια χαρά» (Θανάσης Καρτερός, «Όταν έκλαψε ο Τσιόδρας», «Αυγή» 5.4.2020). Ας μην ξεχνάμε όμως ότι έχουν συμβεί και άλλοτε αυτά, και μάλιστα χειρότερα: το 1832, στο Παρίσι, όταν ξέσπασε επιδημία χολέρας, διαδόθηκε ή φήμη οτι ή Κυβέρνηση, με όργανο κάποιους γιατρούς, επιχειρούσε να δηλητηριάσει τους φτωχούς. Οι φήμες αυτές οδήγησαν σε ταραχές καί μερικοί γιατροί πού θεωρήθηκαν ύποπτοι, πλήρωσαν αυτές τις δοξασίες με τή ζωή τους.
Η αλήθεια είναι ότι θα μπορούσαμε να τα πάμε και χειρότερα με τις παραδοξολογίες μας και να οδηγηθούμε σε συμπεριφορές περισσότερο επικίνδυνες. Αυτό άλλωστε δεν είχαμε κάνει το 1348-1351, όταν η πανούκλα χτύπησε την κεντρική Ευρώπη; Τότε, που ο κόσμος ψάχνοντας μια εξήγηση για τη συμφορά του, πίστεψε αόριστες φήμες που έλεγαν ότι οι Εβραίοι είχαν δηλητηριάσει όλα τα πηγάδια πόλεων και χωριών, στα πλαίσια μιας πελώριας συνομωσίας καταστροφής της χριστιανοσύνης, παρά το γεγονός ότι και οι εβραικές κοινότητες αποδεκατίζονταν από την αρρώστια. Αποτέλεσμα αυτής της στάσης ήταν μέσα σε δύο χρόνια να αφανιστούν πάνω από 300 Εβραϊκές κοινότητες στη Ευρώπη και πάνω από 20.000 Εβραίοι να σφαγιαστούν!