Οι συγγραφείς αποκαλύπτουν τα μυστικά τους στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Η Κλοέ Μεντί γεννήθηκε το 1992 στα προάστια της Λυών. Γράφει από τα εφηβικά της χρόνια. Το πρώτο της μυθιστόρημα, “Monstresencavale”, τιμήθηκε με το βραβείο deBeaune 2014. Το “Τίποτε δεν χάνεται” έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία (PrixMysteredelacritique 2017, PrixDoraSuarez 2017, PrixEtudiantdupolar 2016, PrixBlues&Polar και PrixMilleetUnefeuillesNoires).

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της συγγραφής του μυθιστορήματος «Τίποτε δε χάνεται», εκδόσεις Πόλις;

Το 2014 ένα νεαρός γάλος ο RémiFraisse, που συμμετείχε σε κάποια διαδήλωση σκοτώθηκε από όπλο της αστυνομίας. Ο θάνατος του είχε καλυφθεί από τα μέσα ενώ πολλοί ακτιβιστές και πολιτικοί εξέφρασαν την ανησυχία τους . Το γεγονός με εξέπληξε επειδή πολλοί άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και πιο πριν από την αστυνομία κι όμως εκτός από την οικογένεια και τους φίλους τους, κανείς δεν ασχολούνταν με το θάνατο τους. Τι διαφορετικό υπήρχε αυτή τη φορά ; Νομίζω ότι είχε ένα κάνει με το όνομα και την καταγωγή του νεκρού, ήταν ένα λευκός, νεαρός άνδρας και πολλοί Γάλλοι σκέφτηκαν ότι στη θέση του θα μπορούσαν να είναι οι ίδιοι ή τα παιδιά τους, μέχρι τότε η αστυνομία σκότωνε αποκλειστικά έγχρωμους. Αυτό με σόκαρε κι έτσι αποφάσισα να γράψω το βιβλίο μου.

Ο τίτλος «Τίποτε δε χάνεται», είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;

O τίτλος προέρχεται από ένα ρητό που οι Γάλλοι το αποδίδουν στον Λαβουαζιέ, τον διάσημο φυσικό, αλλά μπορεί να αποδοθεί και στον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Αναξαγόρα. Ερμηνεύεται με πολλούς τρόπους κι αφήνω τους αναγνώστες να βρουν την ερμηνεία που νομίζουν ότι τους ταιριάζει καλύτερα. Σε κάθε περίπτωση εκτός από την σφαίρα της επιστήμης μπορεί να εφαρμοστεί θαυμάσια και στην κοινωνιολογική εφαρμογή, έτσι το βλέπω εγώ.

Ο Ματιά είναι έντεκα χρονών και έχει σκέψη ώριμη για την κοινωνία. Τι τον κάνει να κοινωνικοποιηθεί γρηγορότερα από τους παιδιά της ηλικίας του;

Για να είμαι ειλικρινής όπως μ’ αρέσει πάντα, ο Ματιά κοινωνικοποιείται κατ’ αυτόν τον τρόπο μόνο για τις ανάγκες της αφήγησης. Οι σκέψεις του δεν είναι ρεαλιστικές για την ηλικία του όμως αυτή ήταν η επιλογή μου γι αυτόν τον χαρακτήρα. Πίστευα ότι μια παιδική ηλικία σαν τη δική του όπου έπρεπε να νοιαστεί για τόσο πολλούς ανθρώπους γύρω του τον βοηθά να κατανοήσει καλύτερα τον κόσμο.

Ο Ζε τον μυεί τον Ματιά στην γαλλική ποίηση. Εσάς σας αρέσει η ποίηση;

Μ’ αρέσει να βάζω όμορφη ποίηση στα βιβλία μου όμως αυτό δεν είναι παρά ένα λυρικό ταξίδι. Στο σχολείο μελετούσαμε ποιήματα όμως κανείς από την γενιά μου δεν νοιάστηκε συνέχεια για τους ποιητές.

Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το πώς περιγράφετε τη ζωή ενός μικρού αγοριού ισλαμικής καταγωγής στην καθημερινότητά του: στο σχολείο, στην πόλη, στις κοινωνικές συναναστροφές. Έχει καμία σχέση αυτή η περιγραφή με την πραγματική εικόνα της γαλλικής εκπαίδευσης στην Γαλλία;

Οι συναναστροφές του Ματιά με τους συγγενείς και τους συμμαθητές του είναι κοντά την πραγματικότητα, οι υπόλοιπες επαφές του είναι μη ρεαλιστικές. Δόξα τω θεώ δεν χρειάζεται όλα τα παιδιά στην Γαλλία να κρύβονται κάτω από το κρεβάτι των δασκάλου τους για να τον παρακολουθήσουν εμποδίζοντας την αυτοκτονία του όπως συμβαίνει στο βιβλίο ! ( Το παράδειγμα που αναφέρω δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο αλλά εσύ αναγνώστη πρέπει να το διαβάσεις μαζί μ’ όλο το βιβλίο. Αξίζει τον κόπο). Από κει και πέρα οι εικόνες του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, των ψυχιατρείων, των συνδέσμων ανάμεσα στην αστυνομία και τον πληθυσμό, της βίας των κατασταλτικών δυνάμεων δίνονται πιστεύω με πολύ ζωντανό τρόπο αναπαριστώντας μια κατάσταση εξαιρετικά προβληματική που επικρατεί σε πολλές περιοχές της Γαλλίας

Σε όλο το βιβλίο κυριαρχεί ο Σαίντ. Γιατί η υπόθεση Σαίντ προβληματίζει τον Ματιά;
Ο Σαϊντ είναι το σύμβολο όλων τα εκείνων των πραγμάτων που δεν λειτουργούν σωστά μέσα στην Γαλλική κοινωνία. Ο θάνατος του σημαδεύει βαθιά την οικογένεια του Ματιά. Η αδερφή του Τζίνα ήταν ερωτευμένη με τον Σαίντ. Ήταν κι αυτή πολύ μικρή όταν πέθανε ο Σαϊντ κι αργότερα εξήγησε στον αδερφό της τι συνέβη. Κι ο πατέρας τους αγαπούσε τον Σαϊντ πιστεύοντας στην δικαιοσύνη όμως οι ελπίδες του αποδείχτηκαν μάταιες, όλα τα όνειρα του για μια δίκαιη κοινωνία κατέρρευσαν. Ο Ματιά είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών των ιστοριών. Ο Σαϊντ είναι ένα φάντασμα που πλανιέται αέναα πάνω από την οικογένεια του. Ο Ματιά πρέπει να το αποδεχτεί όμως του είναι αδύνατο κι αυτό τον τρελαίνει.

Ο Ματιά λέει ότι «Η ζωή, δεν είναι τίποτα άλλο από ένα εκκρεμές που κινείται μεταξύ πόνου και απελπισίας». Εσάς ποια είναι η προσωπική σας γνώμη;

Δεν ταυτίζομαι με όλες τις σκέψεις του Ματιά για τη ζωή αλλιώς θα έπρεπε να μη σηκώνομαι από το κρεβάτι μου ολόκληρη τη βδομάδα. Όπως και νάχει η ζωή μου είναι ευκολότερη από την δική του.

Γιατί η πολιτεία δεν τιμωρεί τον δολοφόνο του Σαίντ;

Για να απαντηθεί αυτή η ερώτηση θα χρειαζόταν ένα βιβλίο ολόκληρο. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση χρειάζεται την αστυνομία για να ‘’επιβάλει τον νόμο και την τάξη ’’ γι αυτό όλες οι κυβερνήσεις καλύπτουν τους αστυνομικούς τους ακόμα κι όταν διαπράττουν εγκλήματα κι αυτό δεν αφορά μόνο την Γαλλία, κοιτάξτε τι συμβαίνει στις ΗΠΑ σήμερα. Τα συνδικάτα της αστυνομίας είναι πολύ δυνατά στην Γαλλία κι ο λόγος τους ακούγεται τακτικά στα μέσα ενημέρωσης. Προστατεύουν όλους τους αστυνομικούς αμέσως μόλις προκύψει κάποιο ζήτημα. Αυτή τη στιγμή τα γεγονότα γύρω από την δολοφονία του GeorgeFloyd στις ΗΠΑ έχουν επαναφέρει στην επικαιρότητα την διαμάχη γύρω από τον ρατσισμό των δυνάμεων καταστολής της Γαλλίας.

Οι μαύροι και οι άραβες αστυνομικοί λένε ότι υφίστανται ρατσιστική μεταχείριση από τους συναδέλφους τους ενώ τα συνδικάτα αγνοούν τις εκκλήσεις τους όπως και τις εκκλήσεις χιλιάδων ανθρώπων που καταγγέλλουν παρόμοιες καταστάσεις. Έχω την εντύπωση ότι στην Γαλλία υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στον λαό και την αστυνομία. Δεν γνωρίζω πως μπορεί να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα κι ούτε είμαι αισιόδοξη. Στις διαδηλώσεις ένα πολύ γνωστό σύνθημα που κυριαρχεί είναι ‘’Ούτε δικαιοσύνη, ούτε ειρήνη’’. Οι άνθρωποι θα παραμένουν θυμωμένοι και καχύποπτοι απέναντι στην αστυνομία εάν δεν απονεμηθεί δικαιοσύνη κι αυτό μου φαίνεται δίκαιο. Πως είναι δυνατόν να εμπιστευτείς έναν δημόσιο οργανισμό που μπορεί να σκοτώσει εσένα ή τους αγαπημένους σου χωρίς ποτέ να τιμωρηθεί. Σε μένα μοιάζει αδύνατο.