ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΕΓΚΛΗΜΑ ΕΚ ΠΡΟΜΕΛΕΤΗΣ

Του Άρη Ι. Τάτση

Πολύ μελάνι καταναλώνεται για το νόμο της “συνεπιμέλειας” (ν. 4800/2021). Προς το παρόν όλοι οι επικριτές του νομοσχεδίου ασκούν σφοδρότατη κριτική σε επιμέρους ρυθμίσεις, χάνουν όμως τη γενική εικόνα.

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του νόμου (σελ. 16 και 17) ο υπουργός Δικαιοσύνης, Κ. Τσιάρας, επέλεξε να πρωτοτυπήσει παγκοσμίως, καθώς κατά τη σύνταξη του νομοσχεδίου δεν έλαβε υπόψη το νομικό καθεστώς οποιασδήποτε άλλης χώρας. Γιατί άραγε;

Β. ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΕΣ
Ο νόμος 4640/2019 στο άρθρο 6 προβλέπει υποχρεωτική αρχική συνεδρία διαμεσολάβησης στη συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεων τις οποίες αφορά ο νόμος της “συνεπιμέλειας” (υποθέσεις άσκησης γονικής μέριμνας, επιμέλειας, επικοινωνίας, διατροφής κλπ), πριν αυτές φτάσουν στο Δικαστήριο.
Ο νομοθέτης βέβαια ξέχασε ότι οι συμπολίτες μας γνωρίζουν καλά τις διατάξεις περί συναινετικού διαζυγίου. Όσοι είχαν σκοπό να χωρίσουν “ήρεμα κι αγαπημένα” κανονικότατα ρύθμιζαν και ρυθμίζουν τις υποθέσεις τους χωρίς να τους χρειάζεται οποιοσδήποτε “διαμεσολαβητής.

Οι διαμεσολαβητές αυτοί δεν είναι κάποιοι “εξωγήινοι” αυξημένου κύρους κι αμέμπτου ηθικής που μας κάνουν τη χάρη να μας λύνουν μαγικά τις διαφορές ημών των ποταπών όντων που δυσκολεύουμε την κοινωνία κι ενοχλούμε τη δικαιοσύνη. Αντίθετα είναι δικηγόροι που δεν έχουν αρκετή δουλειά και γι’ αυτό το λόγο ο νομοθέτης θέλησε να τους δώσει ένα “χαραμοφάικο” μεροκάματο. Τόσο απλά. Μάχιμος δικηγόρος ούτε που διανοείται να παραστήσει το “διαμεσολαβητή”. Κάνει τη δουλειά του και εισπράττει τη συμφωνημένη αμοιβή του.
Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι οι διαμεσολαβητές αυτοί δεν πληρούν οποιοδήποτε εχέγγυο αντικειμενικής και αμερόληπτης κρίσης, αφού δε διαθέτουν προσωπική, λειτουργική και οικονομική ανεξαρτησία. Αποτελεί δε τεράστιο σφάλμα των δικηγορικών συλλόγων που δέχθηκαν την ισχύ του νόμου αυτού. Λες και δεν ξέρουμε ότι οι συμπολίτες μας από το πρωί μέχρι το βράδυ σχολιάζουν τη Δικαιοσύνη σα να βρίσκονται σε εκπομπή του Τριανταφυλόπουλου.
Μέχρι σήμερα η κοινωνία μας, λόγω covid-19, ουσιαστικά δεν πρόλαβε να δοκιμάσει τη “γλύκα” της διαμεσολάβησης. Η πρόβλεψή μου είναι δυσοίωνη.

Γ. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΙ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΕΣ
Αφού ως κοινωνία δε μας έφταναν οι πιο πάνω διαμεσολαβητές ο υπουργός Τσιάρας φρόντισε να θεσπίσει και “οικογενειακούς διαμεσολαβητές”, μας κράτησε όμως κρυφό προς το παρόν ποιοι θα είναι αυτοί και βεβαίως ποιος θα τους πληρώνει, γιατί κάπως πρέπει να ζουν κι αυτοί. Αυτά θα ρυθμιστούν με υπουργική απόφαση, που προφανώς την έχει έτοιμη, αλλά θα τη βγάλει από το συρτάρι όταν κρίνει αυτός.
Για τους οικογενειακούς διαμεσολαβητές προβλέπεται ευρεία αρμοδιότητα. Μέχρι και το δικαστήριο μπορεί να τους αναθέσει να υποκαταστήσουν το έργο του. Κυρίως όμως ισχύει η διάταξη του άρθρου 8 παρ. 2 του νόμου της “συνεπιμέλειας”, η οποία προβλέπει: “Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς προσφεύγει σε διαμεσολάβηση, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, όπως ο νόμος ορίζει. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο”. Δηλαδή σε πιο απλά ελληνικά υποχρεωτική “οικογενειακή διαμεσολάβηση” για να μπορείς να προσφύγεις στο δικαστήριο. Ενδιαφέρον.

Ο νομοθέτης “ξέχασε” να ρυθμίσει τι γίνεται με την ως άνω επίσης υποχρεωτική στις υποθέσεις αυτές διαμεσολάβηση. Θα έχουμε δηλαδή δύο διαδοχικές υποχρεωτικές διαμεσολαβήσεις, μια “οικογενειακή” και μια γενική, οπότε θα γερνάνε τα παιδιά πριν εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου; Πιθανότατα όχι, αλλά το γεγονός αυτό είναι απόδειξη της εξαιρετικής βιασύνης για την ψήφιση του νόμου, οπότε ο υπουργός Τσιάρας αξίζει ένα τεράστιο “ευχαριστώ”, όπως θα δείτε στη συνέχεια.
Πλην όμως στην κοινωνία μας δε διαθέτουμε ανθρώπους με αυτή την κατάρτιση και συνάμα τα ανάλογα εχέγγυα προσωπικής και οικονομικής ανεξαρτησίας.
Αν μάλιστα επαληθευθούν οι φόβοι μου ότι με ένα σεμινάριο για γέλια και για κλάματα οι γνωστοί διαμεσολαβητές θα παίρνουν εξειδίκευση και στα οικογενειακά θέματα, προφανώς θα υπάρξει τεράστιος αναβρασμός. Οι οικογενειακές υποθέσεις δεν είναι αγωγή χρέους.

Απλό παράδειγμα, όπως το έζησα, για να καταλάβετε τι εννοώ. Η μητέρα έχει προβλήματα ψυχικής υγείας και ελαφρώς περιορισμένη διανοητική ικανότητα. Επικοινωνία με τα παιδιά υπό επίβλεψη και πολύ της ήταν. Εκδόθηκε απόφαση ασφαλιστικών μέτρων που ανέθετε την επιμέλεια στον πατέρα και όριζε τους όρους επικοινωνίας με τη μητέρα. Ακολούθως δύο κοινωνικές λειτουργοί (που για ευνόηττους λόγους δε θα σας πω στην κοινωνική υπηρεσία ποιου Δήμου εργάζονται), παρακινημένες τηλεφωνικά από την αδελφή της μητέρας, έκαναν αυτεπαγγέλτως “κοινωνική έρευνα” στο σπίτι που διέμενε ο πατέρας με τα παιδιά του και ευτυχώς γι’ αυτόν ήταν τόσο χαζές που του ανακοίνωσαν ότι η ενέρεγιά τους αυτή κατέτεινε στην ανάθεση της επιμέλειας στη μητέρα με την αιτιολογία ότι αυτός δε μαγειρεύει “σωστό” φαγητό για τα παιδιά του. Ευτυχώς για τον πατέρα οι κοινωνικές λειτουργοί ξέχασαν να δοκιμάσουν το φαγητό που θα έτρωγαν τα παιδιά, οπότε κατέστησαν καταγέλαστες. Ο πατέρας δεν άκουσε τη συμβουλή μου να επισκεφθεί τις “λειτουργούς” στο γραφείο τους στο Δήμο με δίσκο, πιάτα και μαχαιροπήρουνα (για να δοκιμάσουν επιτέλους το φαγητό), να βιντεοσκοπήσει την επίσκεψη και να τις κάνει πανελληνίως διάσημες. Ήταν τυχερός που αυτά που είπα στην αρμόδια εισαγγελέα έπιασαν τόπο. Αλλιώς ακόμα τώρα θα ξημεροβραδιαζόταν στα Δικαστήρια για να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας.

Ευελπιστώ λοιπόν ότι αντιλαμβάνεστε τι θα γίνει αν για τις υποθέσεις αυτές οριστούν ως “οικογενειακοί διαμεσολαβητές” ελεύθεροι επαγγελματίες που στο τέλος του μήνα δυσκολεύονται να εξοφλήσουν τη δόση της ρύθμισης των ασφαλιστικών τους εισφορών.
Εκ του αποτελέσματος λοιπόν οι οικογενειακές υποθέσεις θα συγκεντρωθούν σε δικηγόρους που “αντέχουν στους κραδασμούς” και μπορούν με τον κατάλληλο χειρισμό να επιβάλλουν ότι θα περάσετε “άβρεχοι” το “ποτάμι” της διαμεσολάβησης και θα φτάσετε στο Δικαστή που θα κρίνει την υπόθεσή σας.

Δ. “ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ”, ΜΙΑ ΑΝΕΦΑΡΜΟΣΤΗ ΑΕΡΟΛΟΓΙΑ
Αν δυο άνθρωποι έχουν φτάσει στο σημείο να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη για να λύσουν τις διαφορές τους η καλύτερη λύση από πλευράς κοινωνικής ειρήνης είναι να φροντίσουμε ώστε να μειωθεί στο ελάχιστο ο συγχρωτισμός τους, ώστε με το χρόνο να μειωθεί προοδευτικά το ψυχολογικό φορτίο που βράζει μέσα στον καθένα τους εις βάρος του άλλου. Αυτή είναι η λύση που γενικότερα δίνει (μέχρι τώρα) η κοινωνία και η νομοθεσία μας.
Όσοι έχουμε εντρυφήσει λίγο παραπάνω στις οικογενειακές διαφορές ξέρουμε καλά ότι αρκετά συχνά οι δικονομικές ενέργειες των αντιδικούντων προσώπων δεν έχουν ως σκοπό αυτό που φαίνεται να επιδιώκεται, αλλά αποσκοπούν στην εκδίκηση για γεγονότα του παρελθόντος.

Ο υπουργός Τσιάρας θέλει λοιπόν να μας πείσει ότι ξαφνικά άλλαξε η φύση των ανθρώπων κι άξαφνα έγιναν “όμορφος κόσμος, ηθικός, αγγελικά πλασμένος”, οπότε βάζει τους χωρισμένους να επικοινωνούν μεταξύ τους περισσότερο κι από τον πρώτο καιρό της σχέσης τους, τότε που κολυμπούσαν στα μέλια. Τι περιμένετε να γίνει;
Κοντολογίς το βέβαιο αποτέλεσμα των αερολογιών περί συνεπιμέλειας είναι ότι στις σχετικές υποθέσεις θα υπάρχουν πιο μακρόσυρτοι και “βίαιοι” δικαστικοί αγώνες. Αυτό το προβλέπουν όλοι όσοι ασκούν κριτική στο νομοσχέδιο. Συνήθως όμως παραλείπουν να σας εξηγήσουν το γιατί.
Είναι απλό. Το παιδί σου είναι σάρκα από τη σάρκα σου και ζωή από τη ζωή σου. Αν λόγω ισχύος ενός πονηρού “εκσυγχρονισμένου” νόμου ο/η “πονηρούλης/α” αντίδικος κάνει παιχνιδάκια με το παιδί σου, μόνη λύση θα είναι να του αφαιρεθεί εντελώς η γονική μέριμνα. Αυτό όμως σημαίνει σκληρό, μακρόχρονο και βεβαίως πολυδάπανο δικαστικό αγώνα. Και πάλι θα ωφεληθούν οι δικηγόροι που “αντέχουν στους κραδασμούς”.

Ε. ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΣΙΑΡΑ
Μέχρι σήμερα το νομικό πλαίσιο των οικογενειακών διαφορών ήταν σχετικά σαφές και σχετικά αποτελεσματικό ώστε στις περισσότερες υποθέσεις ήταν γνωστή εκ των προτέρων η έκβαση της υπόθεσης (γεγονός τεράστιας σημασίας απο πλευράς ασφάλειας του δικαίου), με αποτέλεσμα στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων οδηγούσε σε σχετικά σύντομη λήξη του δικαστικού αγώνα και βεβαίως με την πάροδο του χρόνου καταλάγιαζε τα οξυμένα πάθη.
Εύλογα λοιπόν τίθεται το ερώτημα αφού το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς λειτουργούσε σχετικά ικανοποιητικά και στην κοινωνία δεν υπήρχαν φωνές που να ζητούν επιτακτικά την αλλαγή του, γιατί ο υπουργός Τσιάρας επέμενε να θεσπιστεί αυτό το νομοσχέδιο, αγνοώντας τη κοινωνία, τους επιστημονικούς φορείς και τις πολιτικές φωνές, ακόμα και από το χώρο του κυβερνώντος κόμματος, που εναντιώθηκαν έντονα στις ρυθμίσεις αυτές.

Το μόνο βέβαιο είναι πως αποκλείεται κίνητρο του Τσιάρα να είναι το ενδιαφέρον του για το θεσμό της οικογένειας.
Ο νόμος αυτός είναι πολύ απλά ένας αντιπερισπασμός. Ο Τσιάρας γνωρίζει καλά πως τα θέματα που αφορούν τα παιδιά είναι ζωτικής φύσεως για την κοινωνία. Επέλεξε λοιπόν να τη βυθίσει σε μια ατέρμονη δικαστική διελκυστίνδα, ώστε να ξεφύγει από την προσοχή της η παταγώδης αποτυχία της κυβέρνησης σχετικά με τη διαχείριση της κρίσης του covid-19. Όσα ζήσαμε, όσα επίκεινται κι απλώς δεν τα έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμη, όπως η τεράστια οικονομική καταστροφή λόγω του βλακώδους lockdown. Χρήσιμο είναι να το ξέρετε.

Ο Άρης Τάτσης είναι δικηγόρος Άρτας.