ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ- ΜΗΤΣΙΟΥ ΤΡΙΜΠΟΥ

ΗΛΙΑ Δ. ΜΠΑΚΟΥ

Γράφει ο Αυγερινός Ανδρέου

Ο γνωστός λόγιος Ηλίας Μπάκος επιμελήθηκε της εκδόσεως των ιστορικών απομνημονευμάτων του εκ Σκουληκαριάς Άρτης ορμωμένου Δημητρίου – Μήτσιου Τρίμπου (1882-1957). Ο Ηλίας Μπάκος “ιερούργησε” και πάλι. Με υφάδι τη γνώση και στημόνι της καρδιάς το πύρωμα διεξήλθε και ετούτο το έργο. Είναι ο Ηλίας Μπάκος η συνισταμένη απασών των αρετών.

Η βαθειά γνώση, η φιλοπατρία, η συνεχής, αδιάλειπτη και αγωνιώδης έρευνα, η προσφορά στο ευρύτερο κοινό, το υψηλόφρον φρόνημα, η ευψυχία, η δικαιοσύνη, η πραότητα, ο πόνος της ισορροπίας των αντιθέσεων, ο έρωτας προβολής της ιστορικής αληθείας, η αταβιστική προσπάθεια αρωγής του Ραδοβιζίου, η αείχρονη σπονδή στη φιλολογία και στη θεολογία, η φιλία, η άδολη αναγνώριση της αξίας των άλλων, κυρίως, όμως, και προεχόντως η ευγένεια ψυχής και νοός, είναι κάποια από τα φύλλα του δένδρου του Ηλία Μπάκου, προμάχου του καλού. Κανείς δεν μπορεί να παρίδει την αξία του, γιατί είναι “ηλίου φαεινότερη”, το θέμα είναι και να προβάλλεται επ’ αγαθώ. Όταν κανείς περνοδιαβαίνει τους αγρούς, βλέπει κάποια στάχυα να είναι ψηλότερα απ’ τα άλλα. Έτσι συμβαίνει και στη ζωή. Κάποιοι άνθρωποι ξεχωρίζουν ψηλώνοντας πιότερο. Κι ανάμεσά τους ο Ηλίας Μπάκος.

Το βιβλίο προλογίζει ο Κωνσταντίνος Ιωάννου Τρίμπος, εγγονός του Δημητρίου – Μήτσιου Τρίμπου. Θα βρει ο αναγνώστης Προλεγόμενα του Ηλία Μπάκου, Εισαγωγή του ιδίου και Παράρτημα Παραλειπομένων γύρω από τον ήρωα Γεώργιο Καραϊσκάκη και τις δράσεις των Αρτινών συμπατριωτών του, τιμής και αναγνωρίσεώς του.
Ο προεστώς της Σκουληκαριάς Δημήτριος – Μήτσιος Τρίμπος, αρχιτσέλιγκας για δεκαετίες του Γαβρόγου, μέχρι την δεκαετία του ’40, άφησε χειρόγραφα ιστορικά απομνημονεύματα που τώρα εκδίδονται. Έχουν την δική τους αξία για λόγους πολλούς κυρίως, όμως, για το λόγο ότι όσα ιστορεί τα άκουσε μικρό παιδί από ανθρώπους που τα έζησαν ή έστω οι γονείς τους. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, γιατί η ιστορία έρχεται πιο κοντά και αλλαργεύει ο μύθος και πιο πολύ ο θρύλος. Οι διηγήσεις του Τρίμπου ξεκαθαρίζουν το θέμα της γεννήσεως του Γεωργίου Καραϊσκάκη στη Σκουληκαριά Άρτης. Κι είναι αυτό σημαντικό και εξέχον δεδομένης της αειχρόνου προσπαθείας του Μαυροματίου Καρδίτσης, να νοσφισθεί την γεννέτειρα του Ήρωα.

Ιστορείται η δράση της Ζωήτσας Διμισκή, η παράνομη ερωτική σχέση της με τον Νίκο Πλακιά, η εξόντωση των δύο Κλεφτών αδελφών της, η αναγκαστική εγκατάστασή της στο Μαυρομάτι Καρδίτσης, η επιστροφή της κλπ. Αναφορές έχουμε στην πανωλεθρία των Τούρκων, στο Καρακόλι Κανάλια, στο εξοντωτικό πάθος μεταξύ Μπακολαίων και Κλεφτών, στην διαγωγή του Εκατόνταρχου Ντούλα Γώγου – Μπακόλα, Αρματολού της περιοχής, γιου του Γώγου – Μπακόλα, τουρκοπροσκυνημένου κ.ά. Παρελαύνουν οι Κλέφτικες οικογένειες των Σκαλτσογιανναίων και Κοτσιλαίων, η εξόντωση του Μαλτέζου από τους Κλέφτες κ.ά.
Αρνητικό στοιχείο των Απομνημονευμάτων η έλλειψη χρονολογήσεως των ιστορουμένων γεγονότων.

Με εντυπωσίασε η λεπτομερής ιστοριογραφία της εξόντωσης από τους Κλέφτες του Ντούλα Γώγου – Μπακόλα στον “Μέγα Κάμπο”, θέση μεταξύ Βελεντζικού και Σκουληκαριάς, λεπτομέρειες τις οποίες αγνοούσα. Για το επεισόδιο αυτό παραθέτει ο ιστοριογράφος δύο τραγούδια του ποιητή λαού, τα οποία αμυδρώς ενεθυμούμην :

(α)
“ Τρεις περδικούλες κάθονταν ψηλά στον Άϊ -Νικόλα.
Η μιά τηράει την Πρέβεζά, κι άλλη κατά την Άρτα
κι η τρίτη η καλύτερη μοιρολογάει και λέγει.
Να φούσκωνε η θάλασσα, να βγει στο Καρπενήσι,
να πνίξει δεκαοκτώ χωριά και τον Οσμάν Αγά,
που βάνει τα τυρτίπγια του και τον Ντερέκα έκραξε
και τον Ντερέκα έκραξε, Ντούλα περήφανε,
τον Δημητράκη Φώτη τον Ντούλα να βαρέσετε,
αυτόν τον Καπετάνιο, γιατ΄ είναι στόμα στην Τουρκιά,
και στὀμα στους πασιάδες, Ντούλα Κατόνταρχε.
Πήγαν και τον καρτέρησαν, Ντούλα περήφανε,
πέρα στον Μέγα Κάμπο και του τα ρίξαν στην καρδιά,
σαν δέντρος ξεριζώθηκε, δαν κυπαρίσσσι πέφτει……

(β)
“ Πολλά ντουφέκια πέφτουνε και λυπηρά βροντάνε,
αυτά δεν πέφτουν σε χαρά, ούτε και στο σημάδι.
Τον Ντούλα Γώγο βάρεσαν πέρα στον Μέγα Κάμπο
και του περάσαν στην καρδιά πεντέξη μπαλαρμάδες,
σαν δέντρος εραγίστηκε σαν κυπαρίσσσι πέφτει.
Ψιλή φωνούλα έσυρε και στους συντρόφους λέγει:
Πιος είν΄ άξιος και γρήγορος και δεν φοβάται χάρο,
να πάει να πει στην Ντούλαινα στη δόλια του γυναίκα
να μη αλλάξει την Λαμπρή, φλωριά να μην φορέσει
και να μαζέψει τα παιδιά στο σπίτι να τα κλείσει
να μην τα σφάξουν οι εχθροί….

Χρεία να τονιστούν εν κατακλείδι και τα εξής :

Αν και ο Σπύρος Καραϊσκάκης, γιος του Ήρωα το 1854 από το Πέτα της Άρτης, ως αρχηγός των Ελλήνων, αναγνωρίζει εμμέσως πλην σαφώς, την Σκουληκαριά ως γεννέτειρα του πατέρα του, ο εγγονός του Ήρωα στις αρχές του 20ου αιώνος αναγνωρίζει ως τόπο γεννήσεώς του το Μαυρομάτι της Καρδίτσης, δημιουργώντας προβλήματα σε εμάς του Ραδοβιζινούς.
Την εξήγηση την δίδει σε ήρεμο και ανύποπτο χρόνο ο συντάκτης των ιστορικών απομνημονευμάτων Δημήτριος – Μήτσιος Τρίμπος.
“… Είναι δε γεγονός και ένα άλλο φαινόμενο: Το ἐτος 1881 που έγινε η προσάρτησις της Άρτης και της Θεσσαλίας εις Ελληνικόν Κράτος και μετ΄ολίγον καιρόν εκλέγονται αντιπρόσωποι “βπυλευτές”. Εν Άρτη επί συνεχή χρονικά διαστήματα αντιπολιτεύονταν δύο ισχυρά κόμματα, αφ΄ενός το Κόμμα του Καραπάνου, όστις είχεν τα ¾ του Νομού υπό την κατοχήν του. Οι χωρικοί πλήρωναν δεκατημόριον εις τον Καραπάνο. Και αφ΄ετέρου το Κόμμα του Παχή, πολύ πλούσιος και εκείνος, και αι εκλογαί γίνονταν με πείσμα και εξαγοράν ψηφοφόρων. Όστις δεν διέθετε χρήματα πάμπολα δεν τολμούσε να εκθέσει υποψηφιότητα εν Άρτη.

Εις τον πολιτικόν αγώνα ως βουλευτής κατήρχετο και ο εγγονός του Καραϊσκάκη. Και επειδή δεν ήτο δυνατόν να γίνει βουλευτής Άρτης λόγω των προαναφερθέντων Καραπάνου και Παχή που διέθεταν πολλά χρήματα, εξέθηκε υποψηφιότητα εις την περιφέρειαν της Καρδίτσης. Και βεβαίως κατερχόμενος εις τον πολιτικόν αγώνα να γίνει βουλευτής, …διά να έχει επιτυχίαν και ο ίδιος να ισχυρισθεί ότι ο παππούς του εγεννήθη εκεί”.
Πρέπει να προσεχθεί από τους αρμοδίους, αλλά και από τους λογίους, η αναφορά αυτή.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο ετούτο το βιβλίο!