Μεσολογγίτικα Χριστούγεννα το 1822

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Τελειώνοντας το επετειακό έτος των 200 ετών από την Παλιγγενεσία ας θυμηθούμε πώς πέρασαν οι Έλληνες στο πολιορκημένο Μεσολόγγι τα Χριστούγεννα του 1822. Είναι ένα καλό παράδειγμα για τους πολιτικούς και τους εκκλησιαστικούς ταγούς μας. Τη σχετική ιστορία διηγείται πανέμορφα η Πηνελόπη Δέλτα. Από τον Οκτώβριο του 1822 είχε αρχίσει η πρώτη πολιορκία του. Ο επικεφαλής των οθωμανικών δυνάμεων Ομέρ Βρυώνης μαζί με τους άλλους πασάδες αποφάσισαν να επιτεθούν τα ξημερώματα των Χριστουγέννων, ξέροντας ότι εκείνες τις ώρες οι Έλληνες είναι όλοι στις εκκλησιές και θα ήταν ουσιαστικά αφύλακτη η πόλη.
Στη δούλεψη του Βρυώνη ήταν ο Γιάννης Γούναρης, αιχμάλωτός του μαζί με τη σύζυγο και τα παιδιά του. Την προπαραμονή της μεγάλης χριστιανικής γιορτής, που πάρθηκε η απόφαση για την επίθεση, ο Γιάννης προσφέροντας τους καφέδες άκουσε το σχέδιο του τούρκου πασά και χωρίς να διστάσει αγνόησε την τύχη τη δική του και της οικογένειάς του και αποδράσας έτρεξε ως νέος Φειδιππίδης* στο Μεσολόγγι. Έφτασε παραμονή Χριστουγέννων στο σούρουπο, αποκάλυψε το σχέδιο των Τούρκων, οι αρχηγοί τον πίστεψαν και κινητοποιήθηκαν αμέσως.

Την ίδια ώρα, διηγείται η Πηνελόπη Δέλτα, ο Ρωγών Ιωσήφ «μάζεψε τους παπάδες και διέταξε να κλείσουν όλες οι εκκλησίες και να ειδοποιηθούν τα ποίμνια πως λειτουργία χριστουγεννιάτικη δε θα γίνει, παρά θα αγρυπνήσουν οι χριστιανοί όλοι στους τοίχους απάνω… Πράγματι οι εκκλησίες έμειναν κλειστές, τα κεράκια σβηστά. Απάνω στα οχυρώματα οι παπάδες ψιθυριστά εγκαρδίωναν και ευλογούσαν τους άντρες και σιωπηλά τους έδιναν την ευχή τους. Έξαφνα, στη νυχτερινή σιωπή, όλα μαζί τα σήμαντρα σήμαναν τη λειτουργία. Και τότε άρχισε το πανηγύρι».
Οι Οθωμανοί όρμάνε νομίζοντας ότι θα κάνουν περίπατο, αλλά τα παλικάρια αγρυπνούσαν. Σαν τοίχο ζωντανό προβάλλουν τα στήθη τους στο ανθρώπινο κύμα που ανεβαίνει με λύσσα, σιωπηλά, αρπάζουν τους ξαφνιασμένους Τούρκους, τους σηκώνουν από το χώμα, τους γκρεμίζουν στο χαντάκι… Τρεις ώρες βάστηξε το πανδαιμόνιο. Κουρασμένοι, πατώντας στα πτώματα αποτραβιούνται οι Τούρκοι. Δεκατισμένοι, νικημένοι, αποθαρρυμένοι, υποχωρούν και φεύγουν…Η Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων είχε γίνει, αλλά με μπαρούτι και με αίμα. Έτσι εόρτασε το Μεσολόγγι τα Χριστούγεννα του 1822.
Η Πηνελόπη Δέλτα γράφει και για το τι απέγινε ο αφανής ήρωας Γιάννης Γούναρης. Στην Κλεισούρα, στο δρόμο Μεσολογγίου – Αγρινίου υπάρχει ένα ερημοκλήσι, της Παναγίας της Ελεούσας. Εκεί έζησε ως μοναχός, αποτραβηγμένος από τα εγκόσμια, άγνωστος στους περαστικούς και μνημονεύοντας τη δολοφονημένη από τον Βρυώνη γυναίκα του και τα σφαγμένα αγγελούδια του. Και τελειώνει έτσι την ιστορία η φιλόπατρις συγγραφέας: « Δάκρυα ποτέ δεν είδε κανείς στα μάτια του. Τα είχε χύσει όλα σαν έμαθε την εκδίκηση του αφέντη του, που, με το αίμα της καρδιάς του δούλου του, είχε πληρώσει την απελευθέρωση του Μεσολογγιού».-
*Ημεροδρόμος Αθηναίος. Για να ζητήσει τη βοήθεια των Σπαρτιατών εν όψει της περσικής επίθεσης διέτρεξε την απόσταση Αθηνών – Σπάρτης σε δύο ημέρες.