(ιστορική-ποιητική και θεολογική προσέγγιση στον Ακάθιστο ύμνο)
Βιβλιοπαρουσίαση
Κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΑΘΩΣ το νέο βιβλίο του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (εκπαιδευτικού-χημικού) με τίτλο –Ρόδον το αμάραντον, Χαίρε.(Ιστορική, θεολογική και ποιητική προσέγγιση στον ΑΚΑΘΙΣΤΟ ΥΜΝΟ.
Είναι το έβδομο βιβλίο στην σειρά «Θεομητορικά» του ιδίου συγγραφέα. Τα θέματα, που διαπραγματεύεται το βιβλίο, είναι ταξινομημένα σε επτά κεφάλαια σε συνολικά 510 σελίδες και στις ενότητες, όπως φαίνονται στην συνέχεια.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ
-Η Ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου [Χαιρετισμών] εις την Υπεραγίαν Θεοτόκον (Πρωτότυπο κείμενο, νεοελληνική απόδοση)
-Γενικά Σχόλια
– Ο Ευαγγελισμός στον Ακάθιστο και οι άλλοι Ευαγγελισμοί.
KEΦΑΛΑΙΟ Β
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ
Εισαγωγικά: Η ποιητική του Ακαθίστου
– Το Κοντάκιο
-Τα στοιχεία που συνθέτουν το Κοντάκιο
– Ο Ακάθιστος ύμνος ως Κοντάκιο και οι ιδιαιτερότητες της ποιητικής του
Χρόνος συγγραφής
Ο ποιητής της Ακολουθίας
– Δομή της Ακολουθίας
– Η θέση του Ακαθίστου Ύμνου στην λειτουργική πράξη.
– Τα προοίμια του Ακαθίστου ύμνου.
– Μαθηματική-γεωμετρική δομή και ερμηνεία του Ακαθίστου ύμνου.
– Η μουσική φωνή του Ακαθίστου Ύμνου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ἈΚΑΘΙΣΤΟΥ-.
– Μια γενική επισκόπηση
-Η Παναγία των Βλαχερνών- Ιστορικά στοιχεία
-Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών
-Παναγία Βλαχερνίτισσα- η Μεγάλη Παναγία της Πόλης
-Οι ιστορικές πηγές της πολιορκίας της Κωνσταντινουπόλεως από τους Αβάρους το 626 μ.Χ.
Η ομιλία του Θεοδώρου Συγκέλλου
-Οι Αγιολογικές πηγές της πολιορκίας του 626 μ.Χ και η ιστορικότητά τους
-Άλλα ιστορικά στοιχεία
-Η εικόνα της Παναγίας των Χαιρετισμών ή του Ακαθίστου Ύμνου
Θαύματα της Εικόνας του Ακαθίστου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ.
ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ
-Βιβλικές προτυπώσεις και χαρακτηρισμοί της Θεοτόκου στον Ακάθιστο ύμνο.
-Προτυπώσεις και συμβολισμοί της Θεοτόκου στην Σκηνή του Μαρτυρίου
–Δογματική θεώρηση του Ακαθίστου ύμνου.(Χριστολογία- Θεοτοκολογία).
– Η Θεοτόκος τύπος και εικόνα της Εκκλησίας
-Οι από τον φυσικό κόσμο χρησιμοποιούμενοι συμβολισμοί στον Ακάθιστο ύμνο και η θεολογική τους ερμηνεία.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε
ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΩΝ
-Το Ιστορικό μέρος του Ακαθίστου Ύμνου
-Το δογματικό-θεολογικό μέρος του Ακάθιστου Ύμνου
-Σχόλια στον 24ο Οίκο των Χαιρετισμών
-Εκφράσεις του Αγίου Εφραίμ του Σύρου για την Θεοτόκο
-Ο Άγιος Επιφάνιος Κύπρου για το Αειπάρθενον της Θεοτόκου
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός για την αειπαρθενία της Παναγίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ
ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΜΕ ΑΛΛΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
– Εκκλησιαστικά κείμενα ,που παρουσιάζουν ομοιότητες με τον Ακάθιστο ύμνο.
Το Κοντάκιο του Ρωμανού του Μελωδού στην Γέννηση
Ρωμανού του Μελωδού-Κοντάκια στον Ευαγγελισμό
Η ομιλία του Οσίου Εφραίμ του Σύρου
Η Ομιλία Βασιλείου Σελευκείας «Εἰς τὸν Εὐαγγελισμὸν τῆς Παναγίας Θεοτόκου»
Η Ομιλία του αγίου Πρόκλου, Πατριάρχη Κων/πολεως. Ἐγκώμιον εἰς τὴν Θεοτόκον Μαρίαν
– Η σχέση του Ακαθίστου ύμνου με το βιβλίο της Αποκάλυψης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ
Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
Έλληνες λογοτέχνες και ο Ακάθιστος ύμνος.
O Κωστης Παλαμάς και ο Ακάθιστος ύμνος
Ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Ακάθιστος ύμνος
-Άλλες απόψεις για τον Ακάθιστο ύμνο
Αποσπάσματα από το βιβλίο.
Από τον πρόλογο του βιβλίου
«….«Αιώνες τώρα, αδιαλείπτως και αμεταθέτως, αντιλαλούν μέσα στις εαρινές νύχτες την πενθηφόρου περιόδου της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, όταν νηπτικώ φρονήματι τελείται η λαοφιλής ακολουθία των «Χαιρετισμών», όλα εκείνα τα ενήδονα «Χαίρε» προς την «Ανύμφευτη Νύμφη», τα οποία «Ορθοστάδην» πρωτοψάλθηκαν «εν ενί στόματι και μια καρδία» υπό σύμπαντος του ευγενούς και ευσεβούς Ρωμαίικου Γένους της «αεί ζώσης» Βασιλευούσης και Θεοτοκουπόλεως Κωνσταντινουπόλεως, όταν κατά το σωτήριο έτος 626 μ.Χ. η «αεί Υπέρμαχος Στρατηγός», η παντοβασίλισσα γης και Ουρανού Υπεραγία Θεοτόκος υπό τον κραταιό βραχίονα αυτής έσωσε την Πόλη και τους οικήτορες αυτής από τις αδηφάγες επιθέσεις των Αβάρων.
….Ο Ακάθιστος Ύμνος όμως έχει συνδεθεί και με άλλα σημαντικά γεγονότα της εθνικής μας ιστορίας. Στο άκουσμά του, αφυπνίζεται όχι μόνο τον θρησκευτικό, αλλά και το πατριωτικό αίσθημα, δεδομένου ότι μας γυρίζει πίσω, στην εποχή ενός ένδοξου Αυτοκράτορα, ο οποίος καθιέρωσε την Ελληνική ως επίσημη γλώσσα της πολυπολιτισμικής Αυτοκρατορίας και επί των ημερών του οποίου το Κράτος του γνώρισε μέρες λαμπρές, μέρες που κάθε Έλληνας θα ευχόταν να ξαναζούσε η ταλαίπωρη Πατρίδα μας.
Από το Ζ Κεφάλαιο.
Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι έργο ποιητικό, στο οποίο το φραστικό κάλλος και η έντεχνη παρουσίαση σπουδαίων γεγονότων μέσα από ένα κομψό στίχο, αμιλλώνται το θεολογικό βάθος. Στον Ακάθιστο Ύμνο, συμπυκνώνεται άριστα η ορθόδοξη Παράδοση, προβάλλεται το δόγμα της πίστεως, πάλλεται η ευσέβεια της Εκκλησίας, ανακλάται το μυστικό ασκητικό ήθος της, φανερώνεται η γλυκύτητα του προσώπου της Θεομήτορος και συγκλονίζεται η λατρεύουσα ψυχή της Ορθοδοξίας.
… Οι ιστορικοί και οι κριτικοί της λογοτεχνίας αναγνωρίζουν ομόφωνα στο ποίημα μια από τις μεγαλύτερες εκφράσεις της ποιητικής τέχνης.
Ο Κ.Παπαρηγόπουλος το χαρακτήρισε «ως προϊόν της ζωηροτέρας φαντασίας και της ευλαβεστάτης αγάπης». Ο Κ. Παλαμάς το χαρακτηρίζει «τέλειον μωσαϊκόν απαρτισθέν από ψηφίδας παντός είδους περιμαζευμένας πανταχόθεν». Ο Α. Παπαδιαμάντης βρίσκει στον Ακάθιστο «εμπνεύσεις ακραιφνεστάτης ποιήσεως».
Ο καθηγητής Γρ. Παπαμιχαήλ τονίζει την εξαιρετική θέση του ύμνου στην Ελληνική Υμνογραφία και υπογραμμίζει την πλαστικότητα του κειμένου, την τεχνικότατη μεγαληγορία, την μουσικότητα και ζωγραφικότητά του.
Ο καθηγητής Ν.Τωμαδάκης θεωρεί ότι η μεγάλη αξία του Ακαθίστου έγκειται στο γεγονός «ότι αναφέρεται εις μίαν ανάγκην του ανθρώπου να δοξολογήσει,να εξυψώσει το θείον και δή την ενανθρώπισιν του Κυρίου δια της Θεοτόκου. Αυτή η αλλεπάλληλος επίκλησις της χαράς, της αγαλιάσεως, της λυτρώσεως , η οποία κατασκεπάζει και αυτάς τας επικλήσεις προς σωτηρίαν από κινδύνων,προσδίδει ενθουσιώντα τόνον εις τον ύμνον και αντιστοιχεί προς την εαρινήν διάθεσιν του ανθρώπου και δή του γυναικείου κόσμου…».
«Ο Ακάθιστος ύμνος είναι ο δημοφιλής ύμνος της Ανατολικής Εκκλησίας και το λαμπρότερο δημιούργημα της Βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι συγχρόνως εγκώμιο, δοξολογία και ικεσία μαζί στην Μητέρα του Θεού, στην αγιότερη και δημοφιλέστερη μορφή του Χριστιανικού Αγιολογίου».
(Kαθηγητής Θ.Δετοράκης).
Το βιβλίο κυκλοφορεί σε όλα τα εκκλησιαστικά βιβλιοπωλεία.
Κεντρική διάθεση. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ. τηλ. 210-52 38305.
e-mail .sales@stamoulis.gr.
Στην Άρτα το βιβλίο διατίθεται στο κατάστημα εκκλησιαστικών ειδών Αντωνίου Γιώτη. Ελευθερίου Βενιζέλου. Tηλ: 2681076980.
Με την πεποίθηση ότι το πόνημα αυτό θα ανταποκριθεί στον προορισμό του, ιδιαίτερες δοξολογικές ευχαριστίες αναπέμπομε προς τον Κύριο, και στην Δέσποινα του κόσμου, η οποία δια των πρεσβειών Της μας αξίωσε να γίνει αυτή η έκδοση. Και προσευχητικά Την παρακαλούμε:
«Σὲ τὸ ἀπόρθητον τεῖχος, τὸ τῆς σωτηρίας ὀχύρωμα, Θεοτόκε Παρθένε, ἱκετεύομεν, τὰς τῶν ἐναντίων βουλὰς διασκέδασον, τοῦ λαοῦ σου τὴν λύπην εἰς χαρὰν μετάβαλε, τὴν πόλιν σου περιτείχισον, τὸν κόσμον σου ἀνακάλεσον, τοὺς εὐσεβεῖς κραταίωσον, ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ κόσμου πρέσβευε, ὅτι σὺ εἶ, Θεοτόκε, ἡ ἐλπὶς ἡμῶν».
Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου