4 Φεβρουαρίου 1843 : Μνήμη Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

Γράφει ο 
Θεοφάνης Μαλκίδης*

Την 4η Φεβρουαρίου 1843 έφυγε από αυτή τη ζωή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο «Γέρος του Μωριά», η σπουδαία αυτή μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, ο πρωταγωνιστής της Παλιγγενεσίας, ο κεντρικός ήρωας της Ελευθερίας μας.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε, όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του που υπαγόρευσε στον τίμιο δικαστή Γεώργιο Τερτσέτη, «εις τα 1770, Απριλίου 3, την Δευτέρα της Λαμπρής… εις ένα βουνό, εις ένα δέντρο αποκάτω, εις την παλαιάν Μεσσηνίαν, ονομαζόμενον Ραμαβούνι». Ήταν υιός του καπετάνιου Κωνσταντή Κολοκοτρώνη (1747-1780) από το Λιμποβίσι Αρκαδίας και της Γεωργίτσας Κωτσάκη, κόρης προεστού από την Αλωνίσταινα Αρκαδίας. Η οικογένεια των Κολοκοτρωναίων από το 16ο αιώνα, όταν και εμφανίζεται στο προσκήνιο της ελληνικής ιστορίας, βρίσκεται σε αδιάκοπο πόλεμο με τους Τούρκους και από το 1762 έως το 1806, εβδομήντα μέλη της οικογένειας εξοντώθηκαν από τους κατακτητές.

Το 1780, ο Θεόδωρος ήταν δέκα ετών, όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους Τούρκους, ένα γεγονός που σημάδεψε τη ζωή του. Στα 17 του έγινε οπλαρχηγός του Λεονταρίου και στα 20 του νυμφεύτηκε την κόρη του προεστού Αικατερίνη Καρούσου. Το 1806, κατά τη διάρκεια του διωγμού των κλεφτών από τους Τούρκους, κατόρθωσε να διασωθεί και να καταφύγει στη Ζάκυνθο, όπου κατατάχθηκε στον αγγλικό στρατό κι έφθασε μέχρι το βαθμό του ταγματάρχη. Το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και στις αρχές του 1821 αποβιβάστηκε στη Μάνη για να λάβει μέρος στον Αγώνα.

Στις 23 Μαρτίου του 1821 συμμετείχε στο υπό τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στρατιωτικό σώμα που κατέλαβε την Καλαμάτα, σηματοδοτώντας την έναρξη και την πρώτη επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης. Η νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι (13 Μαΐου 1821) και η άλωση της Τρίπολης (23 Σεπτεμβρίου 1821), οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στον Κολοκοτρώνη και τον επέβαλαν ως αρχηγό του επαναστατικού στρατού της Πελοποννήσου.
Στη μάχη των Δερβενακίων (26 – 28 Ιουλίου 1822), όπου καταστράφηκε ο στρατός του Δράμαλη, αναδείχθηκε η στρατηγική του ιδιοφυΐα και η κυβέρνηση Κουντουριώτη τον διόρισε αρχιστράτηγο των επαναστατικών δυνάμεων.

Η ίδια, όμως, κυβέρνηση θα τον φυλακίσει στην Ύδρα, κατά τη διάρκεια των εμφύλιων συρράξεων των ετών 1823 και 1824, όπου είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, τότε που δολοφονήθηκε από τους αντιπάλους του ο γιος του Πάνος. Η ίδια κυβέρνηση που φυλάκισε τον Κολοκοτρώνη, θα τον απελευθερώσει, όταν τον Μάιο του 1825, ο Ιμπραήμ απειλούσε να καταστείλει την επανάσταση. Ο Κολοκοτρώνης θα κατορθώνει να κρατήσει ζωντανή την επανάσταση, εμπνέοντας και ενδυναμώνοντας τις Ελληνίδες και τους Έλληνες στις δύσκολες στιγμές.
Μετά την απελευθέρωση συντάχθηκε με τον Ιωάννη Καποδίστρια, αλλά μετά τη δολοφονία του Κυβερνήτη, κατά τη διάρκεια της Αντιβασιλείας διώχθηκε και καταδικάσθηκε σε θάνατο τον Μάιο του 1834. Μετά την ενηλικίωσή του, ο Όθωνας του χάρισε την ποινή, τον διόρισε σύμβουλο της Επικρατείας και τον ονόμασε αντιστράτηγο.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Κολοκοτρώνης τα πέρασε στην Αθήνα με την Μαργαρίτα Βελισσάρη (η σύζυγός του είχε πεθάνει το 1820). Την ίδια περίοδο υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα απομνημονεύματά του, που κυκλοφόρησαν το 1851 με τον τίτλο «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836» και τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με την Αικατερίνη Καρούσου απέκτησε τέσσερα παιδιά, τον Πάνο (1798-1824), τον Γενναίο (1806- 1868), τον Κολλίνο (1810-1848) και την Ελένη, ενώ με τη Μαργαρίτα Βελισσάρη τον Παναγιωτάκη (1836-1893), τον οποίο αναγνώρισε με τη διαθήκη του.
Ο Κολοκοτρώνης, διαισθανόμενος το τέλος του, περιόδευσε σε όλη την Πελοπόννησο, όπου αποχαιρέτησε και συγχώρεσε φίλους και εχθρούς και ζήτησε τη συγχώρεσή τους ακόμη και από αυτούς που δεν έβλαψε!
Πέρασε επίσης από τις Σπέτσες και από την Ύδρα, για να συμφιλιωθεί με τον Κουντουριώτη ο οποίος στον εμφύλιο τον είχε φυλακίσει στον Προφήτη Ηλία της Ύδρας. Συγχώρεσε ακόμη τον Σχινά, τον υπουργό Δικαιοσύνης που πίεζε τους σπουδαίους Δικαστές Τερτσέτη και Πολυζωίδη για την καταδίκη του, την περίοδο της φυλάκισής του στο Παλαμήδι του Ναυπλίου .

Ο Κολοκοτρώνης έφυγε από αυτή τη ζωή την 4η Φεβρουαρίου 1843. Στην κηδεία του, οι συναγωνιστές και συμπολεμιστές του, του φόρεσαν τη στολή του στρατηγού και τα τσαρούχια του, τον έζωσαν με το σπαθί του, τοποθέτησαν μια Οθωμανική σημαία στα πόδια του να την πατάει συμβολικά και τον έβαλαν στο φέρετρο.
Σε αυτό τοποθέτησαν επίσης την περικεφαλαία και τη στολή που φορούσε όταν βρισκόταν στα Επτάνησα.

Η νεκρώσιμη πομπή φεύγοντας από την οικία του και αφού διέσχισε τις οδούς Ερμού και Αιόλου έφθασε στην εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, όπου το πλήθος είχε κατακλύσει την εκκλησία και την περιοχή για την εξόδιο ακολουθία . Εκεί ο υιός του Κολίνος λιποθύμησε, ο Γενναίος, παρά την αρχική του ψυχραιμία, δεν άντεξε και ξέσπασε σε κλάματα, ενώ γοερά θρηνούσε ο νεαρός υιός του Πάνος ο δεύτερος , που είχε αποκτήσει με την Μαργαρίτα Βελισσάρη, αφού ο πρώτος Πάνος είχε δολοφονηθεί στον Ελληνικό εμφύλιο ….
Στη συνέχεια οι χιλιάδες λαού διέσχισαν τους κεντρικούς δρόμους της πρωτεύουσας, συνοδεύοντας το Γέρο του Μοριά για την ταφή του στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Ήταν ο αποχαιρετισμός στον άνθρωπο που έβαλε πάνω από όλα, ακόμη και από τη ζωή του και τη ζωή της οικογένειάς του, την Ελευθερία και την Ανεξαρτησία του Ελληνισμού.

Υ. Γ. Ελπίζω ότι την 4η Φεβρουαρίου οι θεσμοί της χώρας, τιμώντας τον πρωταγωνιστή της Επανάστασης και της Ελευθερίας μας, θα οργανώσουν αφιερώματα και σχετικές εκδηλώσεις, ενώ τα μέσα ενημέρωσης θα προβάλλουν ειδικές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Ελπίζω…..

*Ο Θεοφάνης Μαλκίδης είναι διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου και συγγραφέας του βιβλίου 1821: Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Λευκωσία: εκδόσεις Αιγαίον.