«Ἔτσι εἶν’ ἡ ζωή…»

τοῦ Παναγιώτου Δ. Σάτου

«Οἱ ἀκατάσχετες παροχὲς ἔβλαψαν καὶ βλάπτουν ἀποφασιστικὰ τὰ παιδιά, γιατὶ πρῶτον τὰ ἐξαπάτησαν δίνοντάς τους μιὰ ἀνακριβῆ εἰκόνα τῆς πραγματικότητος (…)· δεύτερον γιατὶ τὰ παιδιὰ συνήθισαν ἔτσι νὰ ζοῦν καὶ δὲν μποροῦν νὰ ζοῦν ἀλλιῶς ὥστε ὅταν θέλουν κάτι καὶ δὲν μποροῦν νὰ τὸ ἔχουν νὰ βιώνουν μιὰ ἀνυπόφορη δυσφορία ἀπὸ τὴν ὁποία θὰ ἀναζητήσουν μιὰν ἀπόδραση. Τρίτον, ὅλες αὐτὲς οἱ παροχές (…) τοὺς ἀφήρεσαν τὸ σπουδαιότερο κίνητρο τῆς δημιουργίας, τὴν ἀνάγκη, καὶ ἔτσι τὰ εὐνούχισαν καὶ τὰ ἔκαναν νὰ αἰσθάνωνται ὅτι δὲν ἔχουν καμιὰ ἀξία. Πῶς μπορεῖ νὰ αἰσθάνεται ὅτι ἔχει ἀξία τὸ παιδὶ ποὺ δὲν δημιουργεῖ τίποτε, δὲν προσφέρει τίποτε ἀλλὰ δέχεται σὰν ἐπαίτης διαρκῶς παροχὲς ἀπὸ τοὺς ἄλλους;» [π. Φιλόθεος Φάρος. (2016). Ὁ Μῦθος τῆς Ψυχικῆς Νόσου.

Ἀθήνα: Ἐκδόσεις Ἁρμός. σ. 238]. Το στρουθοκαμηλίζειν πιθανότατα δὲν ἀποτελεῖ τὴ λύσι τῶν προβλημάτων. Ἀπὸ τὸ ἀνωτέρω ἀπόσπασμα ἐμφαίνεται ἀπερίφραστα ἡ παθογένεια, ἄλλοτε ὑπολανθάνουσα, τῆς σχέσεώς μας μὲ τὰ παιδιά μας. Λέγοντας «παιδιά μας» ἐννοοῦμε εἴτε τὰ βιολογικά μας, εἴτε τὰ πνευματικά μας, εἴτε ἀκόμη καὶ τοὺς μαθητές μας.
Ἀβίαστα θὰ ποῦμε ὅτι δίνουμε στὰ παιδιά μας ὅ,τι μποροῦμε, ἐπειδὴ τὰ ἀγαποῦμε. Τὸ πρῶτο ποὺ μᾶλλον ὀφείλουμε νὰ τοὺς δίνουμε εἶναι ἡ εἰκὼν τῆς πραγματικότητος, ὥστε νὰ τὰ προετοιμάσουμε γιὰ τὰ ἐπερχόμενα. Κι ἡ πραγματικότητα δὲν περιλαμβάνει μόνον παροχὲς πρὸς αὐτά, ἀλλὰ καὶ δρᾶσι-ἀνταπόδοσι ἐκ μέρους τους.

Ἡ προετοιμασία αὐτὴ θὰ ἀποτελέσει τὸ ἐφαλτήριο γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ ἀντιμετωπίσουν θαῤῥαλέα τὶς δυσκολίες τῆς ζωῆς. Καὶ ὡς γενναῖοι ἀγωνιστές, δὲν θὰ λιποτακτοῦν ψάχνοντας ἀποδράσεις. Μέσῳ τῶν δικῶν τους δράσεων, κάποιες φορὲς ἐπιτυχημένες καὶ κάποιες ὄχι, θὰ ἀποκτοῦν αὐτοεκτίμησι. Μεγαλώνοντας ἀνθρώπους μὲ αὐτοεκτίμησι παραδίδουμε στὶς ἐπόμενες γενεὲς γονεῖς καὶ δασκάλους οἱ ὁποῖοι θὰ μποροῦν, κατὰ κανόνα κι ὄχι κατ’ ἐξαίρεσι, νὰ ἀγαποῦν ὑγιῶς καὶ νὰ γαλουχοῦν νέους ἀνθρώπους ψυχικὰ ὑγιεῖς. Βάσει τῶν ὡς ἄνω δεδομένων, παροχὴ ἀγάπης μπορεῖ νὰ εἶναι τὸ «ὄχι», τὸ μάλωμα ἢ ἡ βαθμολόγηση ὡς «ἀνεπαρκής».

Ἀλήθεια, ποιό παιδὶ δὲν θὰ καταλάβαινε, ἔστω καὶ ὑποσυνείδητα, ὅτι τὰ συνεχὴ παιγνίδια-δῶρα τῶν γονέων ἀποτελοῦν τὴ δίοδο ἀπαλλαγῆς τῶν τελευταίων ἀπὸ τὴν «ὑποχρέωσι» νὰ γίνουν οἱ ἴδιοι τὰ παιγνίδια ἢ τουλάχιστον νὰ συμμετέχουν σ’ αὐτά; Ποιός μαθητὴς-φοιτητὴς δὲν θὰ ἀντιλαμβανόταν τὸν χαριστικὸ βαθμὸ ἢ τὴν ἔλλειψι νουθεσίας σὲ παραβατικὴ συμπεριφορά; Τὸ χείριστο ποὺ μποροῦμε νὰ δώσουμε στὰ παιδιά μας εἶναι ἡ ἀλλοίωσις τῆς πραγματικότητος, ἡ ἀδιαφορία, ἡ ἐμπαθὴς ἀγάπη καὶ ὄχι τὸ καλοπροαίρετο λάθος.

Ἀκατάσχετα λάθη λοιπόν; Ἀσφαλῶς καὶ ὄχι. Προσπάθεια μόνον, ὥστε νὰ μὴν ἀκροβατοῦμε στὰ δύο ἄκρα. Ἴσως τὸ «μυστικὸ» νὰ ἔγκειται στὴν ὁμολογία ἐνώπιον τῶν παιδιῶν μας ὅτι ἡ ζωή, τελικῶς, εἶναι δύσκολη κι ἐμεῖς εἴμεθα ἐρασιτέχνες γονεῖς-δάσκαλοι. Ἔτσι εἶν’ ἡ ζωή. Εἶναι ἀγὼν πάλης σὲ ρυθμοὺς μαραθωνίου, ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψι ἀδαῶν προπονητῶν. Ὅ,τι κι ἂν ἐπιχειρήσουμε δὲν θὰ ἀλλάξει τὴν πραγματικότητα. Εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, ὅπως εὐστόχως «παρατηρεῖ» κι ὁ Γιάννης Λογοθέτης στὸ στίχο του: «ἔτσι εἶν’ ἡ ζωὴ καὶ πῶς νὰ τὴν ξεγράψεις πῶς νὰ τὴν ξεγράψεις μὲ μολύβι καὶ χαρτί…».
(Ἐπόμενο ἄρθρο: «Τεχνητὴ νοημοσύνη καὶ φυσικὴ ἀφυΐα», τὸ Σάββατο 4 Ἰανουαρίου 2020)

(Τὴ φωτογραφία τοῦ ἄρθρου παραχώρησε εὐγενῶς
ἡ κα Αἰκατερίνη Σάτου ἀπὸ τὸ προσωπικὸ ἀρχεῖο της)

Ὁ Παναγιώτης Σάτος εἶναι ὑποψήφιος Διδάκτωρ Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων. Ἀρθρογραφεῖ τὸ πρῶτο Σάββατο ἑκάστου μηνός.