"ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ στην ΆΡΤΑ. ΕΝ ΕΤΕΙ 2023 μ.Χ

Ένα θρησκευτικό φολκλόρ με στοιχεία παγανισμού, νεοειδωλολατρείας και όχι μόνο.

Του πρωτοπρεσβύτερου Δημήτριου Αθανασίου (χημικός-βιοχημικός)

Εισαγωγικά.
Με μια σειρά εκδηλώσεων πραγματοποιήθηκε και φέτος η «Βυζαντινή Εβδομάδα» που διοργάνωσε από Αρχές Απριλίου και καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας ο Δήμος Αρταίων σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας και την τοπική εκκλησιαστική αρχή.
Οι εκδηλώσεις,σύμφωνα με τις σχετικές ανακοινώσεις, περιλάμβαναν αναβιώσεις εθίμων, συναυλία βυζαντινής μουσικής, χορωδιακούς ύμνους, ψαλμούς, περίπατους, κ.α. και γίνονταν με στόχο (όπως ειπώθηκε) αφενός τη δημιουργία ενός κλίματος ιδιαίτερης θρησκευτικής κατάνυξης κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας και αφετέρου την προβολή των Βυζαντινών μνημείων της Άρτας, που αποτελούν σήμα κατατεθέν για την περιοχή μας, με στόχο και την αύξηση του τουριστικού ρεύματος προς την περιοχή μας.
Όμως, για μια ακόμα φορά,οι περισσότερες από τις εκδηλώσεις, που πραγματοποιήθηκαν, απείχαν πολύ από το λεγόμενο «Βυζαντινό ήθος και έθος» και ουσιαστικά κατέληξαν σε ένα θρησκευτικό φολκλόρ με αναβίωση πρακτικών (που χαρακτηρίζονται έθιμα) τα οποία παραπέμπουν σε παγανιστικές πρακτικές και αναβιώνουν την νέο-ειδωλολατρία. Ό,τι γράφεται στη συνέχεια ίσως να δημιουργήσει ενστάσεις και διαφωνίες. Ίσως κατηγορηθούμε και ως αντι-παραδοσιακοί. Γι΄αυτό θα παραθέτουμε, όπου κρίνουμε απαραίτητο, και τις γνώμες πανεπιστημιακών καθηγητών που λόγω του γνωστικού τους αντικειμένου ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με τη λαογραφία του Πάσχα.
Θα ήταν ευχής έργο να κατατεθούν από τους διαφωνούντες γραπτά και ενυπόγραφα οι απόψεις τους, ώστε να ανοίξει ένας ουσιαστικός διάλογος για το θέμα και να μην οδηγηθούμε σε μια κατάσταση ανεξέλεγκτης εθιμολατρείας, που απέχει πολύ από την Ορθόδοξη παράδοση και δημιουργεί την παράδοση του ψευτο-ρωμαίϊκου, όπως έλεγε και Φώτης Κόντογλου.

ΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΣΕ ΕΝΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
Σύμφωνα με το πρόγραμμα δόθηκε συναυλία Βυζαντινής μουσικής σε ενορία της πόλης την Πέμπτη 6/4.Αν και ο γράφων δεν είναι ειδήμων στα περί της ψαλτικής τέχνης, όμως με βάση τα βυζαντινά ακούσματα πολλών χρόνων και παρακολουθώντας ραδιοφωνικά τη συναυλία,σημειώνονταιτα εξής.

1.Ο πραγματικά μουσικολογιότατος και καλλίφωνος εξ Αθηνών Αρχιμανδρίτης έψαλλε «τραγουδιστικώ τω τρόπω». Άλλο ψέλνω και άλλο τραγουδάω.
2.Η χρήση του ισοκράτη (ηλεκτρονικό όργανο ψαλτικής) δημιουργούσε μια φολκλορική ατμόσφαιρα,που απέχει πολύ από τις βυζαντινές ψαλτικές εκτελέσεις ειδημόνων της ψαλτκής. Θύμιζε περιβάλλον προτεσταντικών συναυλιών, όπου γίνεται χρήση εκκλησιαστικού μουσικού οργάνου.
3.Τα υψηλά ντεσιμπέλ στον ήχο δημιουργούσαν εκκωφαντική ατμόσφαιρα.
4.Η συνθετική μελοποιημένη παρουσίαση ύμνων, στο περιεχόμενο των οποίων υπήρχαν εορτολογικά άλματα, χωρίς σχετικό εισαγωγικό σχολιασμό,δημιουργούσαν δυσκολία στην παρακολούθησή τους, από ένα κοινό που αγνοεί βασικές αρχές της βυζαντινήςεορτολογικής υμνογραφίας.
Γνωρίζουμε όμως ως ορθόδοξοι χριστιανοί ότι:
-Το βασικότερο μέσο της εκκλησιαστικής μας λατρείας είναι ο λόγος του ύμνου και το ψάλσιμο είναι το μουσικό ένδυμά του. Ο θεολογικός και πατερικός λόγος, γίνεται ποιητικός, γίνεται φωνή της Εκκλησίας, περιβεβλημένος, μάλιστα με το ελκυστικό ένδυμα της μελωδίας.

«Η μελωδία υπάρχει για το Λόγο και όχι ως αυθυπόστατο καλλιτεχνικό μέσο. Σκοπός της δεν είναι η τέρψη ή η συναισθηματική διέγερση – τη Μεγάλη Εβδομάδα ιδιαίτερα ελλοχεύει ο κίνδυνος του συναισθηματισμού – αλλά, η υποβοήθηση του λόγου να διεισδύσει στα βάθη της υπάρξεως, δημιουργώντας διάθεση προσευχητική, κατάνυξη και αυτομεμψία. Δεν είναι μουσική ακροάματος, αλλά λειτουργική. Διακονεί το μυστήριό του ένσαρκου Λόγου, επενδύοντας τον θεολογικό λόγο, για να μπορεί το σώμα της Εκκλησίας να «πλέκει» στον Θεό Λόγο «εκ λόγων μελωδίαν». Γι αὐτὸ και δεν βρήκαν στην Ορθόδοξη Λατρεία ποτέ θέση τα μουσικά όργανα. Στην Εκκλησία, «όργανο» γλυκύφθογγο του Αγίου Πνεύματος γίνεται ο πιστός, με την καθαρή καρδιά του. «Αυτός ο άνθρωπος, ψαλτήριον γενόμενος», όπως λέει ο Μέγας Αθανάσιος. Αλλά, ούτε και άλλες νεωτερίζουσες μορφές αποδόσεως των ύμνων έχουν θέση στην Ορθόδοξη Λατρεία».(Π.Ανδριόπουλος)
-Η Βυζαντινή μουσική είναι η μουσική των Αγγέλων, αρχοντική και συνάμα ταπεινή για να ανεβάζει στους ουρανούς τις δεήσεις των πιστών. Εν αντιθέσει με τις συναισθηματικές τσιρίδες των δυτικών που εγκλωβίζουν τον άνθρωπο στην εξωτερικότητα και την αυταρέσκεια.
-Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει:Τότεμὲνὄργαναἤν, δὶὧντὰςὠδάςἀνέφερον. Νυνὶδὲἀντὶὀργάνωνκεχρῆσθαιἐστιτῷ στόματι …”. Ερμηνεία εις τον Δ΄ Ψαλμόν. vol. 55, σελ.462, 52.
Τα υπόλοιπα τα αφήνουμε για σχολιασμό στους ειδήμονες της ψαλτικής τέχνης.

2.ΧΟΡΩΔΙΑΚΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΣΤΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΣΣΑΣ

(Μ.Δευτέρα10/4).
Για μία ακόμα φορά ο ναός της Παρηγορήτισσας βρέθηκε στο στόχαστρο αντιεκκλησιαστικών πρακτικών. Συγκεκριμένα τη Μεγάλη Δευτέρα (10 Απριλίου) δόθηκε χορωδιακή συναυλία με τη Νεανική Ορχήστρα ΝΤΟ-ΡΕ-ΜΙ και το φωνητικό σύνολο CANTUS του Δημοτικού Ωδείου Ιωαννίνων. ΜεταξύτωνάλλωνπαίχτηκανέργατωνG.F. Handel,Α. Vivaldi,T.Vitali,Ν. Hooper, S. Flaherty,P.Tchaikovskyκ.α.Ακόμα παίχτηκε το παραδοσιακό τραγούδι «Μάνα μου, μάνα»,που αποτελεί Ύμνο-μοιρολόγι της Μεγάλης Παρασκευής των Μαρωνιτών του Λίβανου. (Με το όνομα Μαρωνίτες προσδιορίζεται μια ιδιαίτερη θρησκευτική ομάδα Σύρων, οι οποίοι κατοικούν κυρίως στο Λίβανο, και η ύπαρξή τους οφείλεται στην αποδοχή της αιρέσεως του Μονοθελητισμού κατά τον 7ο αιώνα.Σήμερα θεωρούνται Ρωμαιοκαθολικοί χριστιανοί).Οι στίχοι του WaHabibi στα ελληνικά:
Αγαπημένε μου, σε τι κατάσταση είσαι!
Μάρτυρας έγινες, σε γέμισαν λαβωματιές.
Όταν στην ελαιώνα γονάτισες
προσευχήθηκε η γη, έκλαψαν οι ελιές…
Αγαπημένε μου, πώς φεύγεις!
Και η πίστη σου, θα χαθεί κι αυτή;

Το ύφος του συγκεκριμένου μοιρολογιού δεν συνάδει με το Σταυροαναστάσιμο ύφος των βυζαντινών υμνογραφημάτων. Καλλιεργεί έναν άνευ προηγουμένου συναισθηματισμό.Επαναλάμβουνε: ΤηΜεγαλοβδομάδα δεν θρηνούμε για τον “καημένο Χριστούλη”, πού ανέβηκε στον σταυρό και πέθανε και θάφτηκε σαν νικημένος και αδικημένος άνθρωπος. Έχει έναν πενθοχαρμόσυνο χαρακτήρα το ορθόδοξο ήθος.Τις ημέρες αυτές σταυρώνουμε τις επιθυμίες και τα πάθη μας. Μπαίνουμε σε πνευματικό χωνευτήρι για να τα μεταμορφώσουμε. Ζητάμε και προπανηγυρίζουμε την ανάσταση. Δεν υπάρχει στιγμή στην εορτολογία και την υμνογραφία της μεγάλης Εβδομάδας που να μην αναφέρεται ο σταυρός συναπτά με την ανάσταση και η αλήθεια πως ο Χριστός είναι ο Κύριος της ιστορίας, των παθών και του θανάτου Του. Ο Βασιλεύς της δόξης δηλ πουτελεσιουργεί τα φρικτά μυστήρια της οικονομίας για τη σωτηρία μας.
Για την ταυτότητα του τραγουδιού υπάρχει το σχετικό link.https://www.youtube.com/watch?v=XjJ6XODdbQc. (Ο ύμνος, που αποτελεί ένα μοιρολόι για τον θάνατο του Ιησού, διασκευάστηκε στα ελληνικά από τον Νίκο Γκάτσο, και έγινε γνωστός στο ελληνικό κοινό με τον τίτλο «Μάνα μου» και τη φωνή του μεγάλου ερμηνευτή της παραδοσιακής ποντιακής μουσικής Χρύσανθου)

Για τους Μαρωνίτες σχετικά link είναι τα παρακάτω.
1https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82
2.https://el.orthodoxwiki.org/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%AF%CF%84%CE%B5%CF%82
Το παράξενο είναι ότι, ενώ οι Μαρωνίτες είναι ΑΙΡΕΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ, στο πρόγραμμα της εκδήλωσης παρουσιάζονται ως ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΟΥ… Αυτό σημαίνει, ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκδήλωση έχουν ΜΑΥΡΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ΑΠΟ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ.
Έτσι λοιπόν,η Παρηγορήτισσαμετατράπηκε σε χώρο κοσμικών συναυλιών με βιολιά, βιολοντσέλα, σοπράνο, όπου προβλήθηκε και ο ύμνος των ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ!!!

Και ρωτάμε.Μετά από αυτά οι υπεύθυνοι είναι υπερήφανοι για τις επιλογές τους; ; ;
Και μέσα στον αχταρμά των επιλογών του μουσικού προγράμματος ήταν και ευρωπαϊκές διασκευές των ύμνων «Εξομολογείσθε τω Κυρίω» και «AιΓενεαί Πάσαι», που παρουσιάστηκαν με τη συνοδεία μουσικών οργάνων!!!!
Σε παλιότερα άρθρα στον τοπικό τύπο ασχοληθήκαμε με το θέμα και αποδείξαμε ότι ο ιερός χώρος της Παρηγορήτισσας (εξωτερικός και εσωτερικός) βεβηλώνεται από κοσμικές πρακτικές πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Ακόμη και αν δεν γνωρίζει κανείς τους Ιερούς Κανόνες, που προβλέπουν αυστηρές ποινές για όσους μετατρέπουν τους ιερούς χώρους σε «κοσμικά κέντρα», απλές θεολογικές γνώσεις και απλές αρχές ευσεβείας κραυγάζουν,ότι οι Ιεροί Ναοί είναι ιεροί τόποι, και όλα όσα υπάρχουν μέσα στον Ι. Ναό είναι ιερά πράγματα.
Μοναδική και αποκλειστική χρήση τους είναι η λατρεία και η εξύμνηση του Θεού και η τέλεση των Ιερών Μυστηρίων. Οι εκκλησιαζόμενοι επίσης μεταβαίνουν στους Ιερούς Ναούς, όχι για να ακούσουν κοσμικά τραγούδια από κοσμικούς τραγουδιστές με κοσμικό περιεχόμενο, αλλά μόνον τα ευαγγελικά λόγια, ψαλμούς και ύμνους και ωδές πνευματικές, ώστε να αποσπασθούν από τα γήινα και να υψωθούν προς τα ουράνια.
‘Ο Ι. Ναός είναι οίκος του Θεού, είναι ο ουρανός επί της γης. Μπορεί κανείς να τον μεταβάλει σε κοινό οίκο, σε γη, σε χώρο κοσμικών και γήινων εκ δηλώσεων;

Ήδη στην Παλαιά Διαθήκη ο προφητικός λόγος είναι πολύ αυστηρός για όσους δεν κάνουν τον διαχωρισμό μεταξύ ιερού και βεβήλου• «Οι ιερείς αυτής (της ‘Ιερουσαλήμ) ηθέτησαν΄νόμον μου και εβεβήλουν τα άγιά μου• αναμέσον αγίου και βεβήλου ου διέστελλον και αναμέσον καθαρού και ακαθάρτου… και εβεβηλούμην εν μεσω αυτών».Γιʼ αυτό και μετά θείας οργής ο Κύριος εξεδίωξε όσους είχαν προσβάλει την ιερότητα του Ναού.
‘Επειδή ο Ιερός Ναός καθαγιάζεται «πολλαπλασιαστικώς και πληθυντικώς»με την εν αυτώ τέλεση των Ιερών Μυστηρίων, την ανάγνωση των ιερών λόγων και την παρουσία ιερών σκευών και εικόνων, μένει εσαεί ιερός, ακόμη και αν εγκαταλειφθεί για ποικίλους λόγους και ερειπωθεί.
Δυστυχώς τα ανοίγματα και οι αγάπες προς τους Παπικούς και τους Προτεστάντες ασκούν όντως διαβρωτική επίδραση• αυτούς μιμούμαστε, γιατί αυτά εκεί είναι συνηθισμένη πρακτική.
‘Εμείς θα παραθέσουμε απλώς μία φράση του ‘Αγίου ‘Ιωάννου Χρυσοστόμου, ο οποίος αναφέρει ότι «Ουκ εστιθέατρον η ‘Εκκλησία, ίνα προς τέρψινακούωμεν» καθώς και τον κανόνα της Πενθέκτης Οικ. Συνόδου, ο οποίος λέγει ότι τους «αδιακρίτως τους Ιερούς Τόπους κοινοποιούντας… ει μεν κληρικός είη, καθαιρείσθω, ει δε λαϊκός, αφοριζέσθω».
Στο δημοσιευμένο άρθρο μας τον Σεπτέμβριο 2022 με τίτλο «.Η Παρηγορήτισσα της Άρτας. Eκκλησιαστικός ή πολιτιστικός χώρος; (σκέψεις-απόψεις-προβληματισμοί)είχαμε γράψει σχετικά.
Ένα από τα σοβαρά προβλήματα που αναφύονται στη σύγχρονη κοινωνία είναι η εκκοσμίκευση της εκκλησιαστικής ζωής. Σύμφωνα με τους μελετητές «Εκκκοσμίκευση έχουμε, όταν πρακτικές του κοσμικού πεδίου εισέρχονται στη σφαίρα του ιερού….»

Πρακτικές χρησιμοποίησης των εκκλησιαστικών χώρων για πολιτιστικά δρώμενα ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ. Η εκκοσμίκευση δεν εμφανίζεται σαναπευθείας άρνηση του Θεού, κι αυτό είναι που την κάνει δυσδιάκριτη. Δεν βάλλει κατά μέτωπο. Δεν αρνείται τα δόγματα, αρνείται όμως τον ορθόδοξο τρόπο ζωής. Ιδεολογικοποιεί τα δόγματα και δεν τα θεωρεί προτάσεις ζωής. Αποκόβει τη ζωή από την αλήθεια της πίστεως. Και ζει όπως θέλει και κατά το δοκούν. Αυτό συνεπάγεται αλλαγή θρησκείας, χωρίς εξωτερική αλλαγή του δόγματος.
Με λίγα λόγια η Εκκλησία στην εκκοσμικευμένη της εκδοχή δεν είναι πια το Σώμα του Κυρίου, το όργανο της σωτηρίας του ανθρώπινου γένους, αλλά ένα κοινωνικό ίδρυμα με τυπικό, κανόνες και διαδικασίες, που έχει προορισμό το ξεγέλασμα των μεταφυσικών αναζητήσεων του ανθρώπου, χωρίς «παρενέργειες» στην υπόλοιπη κατά τα άλλα απόλυτα προσαρμοσμένη στο τρέχον σύστημα κοινωνικών αξιών ζωή.
Επειδή παρόμοιες συναυλίες πραγματοποιούνται σε ιερούς ναούς «κατά κόρον» στον Ελλαδικό χώρο τα τελευταία χρόνια, μεταφέρω το σχετικό σχόλιο-προβληματισμό ενός ορθοδόξου χριστιανού.
«Οι εκκλησίες πλέον έχουν βεβηλωθείκαι αποϊεροποιηθεί στον μέγιστο βαθμό! Μόνον για τη θεία λατρεία δεν χρησιμοποιούνται! Βιολιά,βιολοντσέλα και νταούλια γύφτικα στον σολέα έμπροσθεν του Αγίου Βήματος αβαφτιστοι,ξεβαφτισμένοι, άθεοι κουλτουριάρηδες,κυρίες της υψηλής κοινωνίας με μαλλίντουλαπί ήγουν «κομοδινί» κλπ. κλπ. Πού είσαι κυρ-ΦωτηΚόντογλου να θρηνήσωμε μαζί!!! Ιδού ο ελεύθερος βίος του Ψευτορωμαίϊκου:ούτε επί Φραγκοκρατίας/Τουρκοκρατίας δεν εμιάνθησαν σε τέτοιο βαθμό!!!»
Και ερωτώ. Γιατί όλος αυτός ο θίασος δεν επιλέγει μια αίθουσα εκδηλώσεων για τις καλλιτεχνικές ευαισθησίες και επιμένουν στους ναούς;;;;;;
Κλείνοντας την ενότητα αυτή θα παρουσιάσουμε για μια ακόμα φορά τον ύμνο προς την Παρηγορήτισσα της Άρτας του αρχαιολόγου Γ.Λαμπάκη, με την ελπίδα,ότι κάποτε θα αφυπνιστούν από τον ύπνο της αδιαφορίας «οι εν Άρτηοικούντες».

ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΣΣΑ ΑΡΤΑΣ (Γ.ΛΑΜΠΑΚΗ)
“Έφθασα το πρώτον 15 Ιουλίου 1898 ήμερα Τετάρτη ώρα 6 μμ. αυθωρεί μετά του κ. Χέλμη μετέβην προς επίσκεψιν όλων των ναών και πρώτον της Παρηγορητίσσης: Θέαμα άρρητον. Θέαμα έξοχον. Θέαμα ίλιγγον φέρον. “Ω Θεέ μου, ποιαν δύναμιν πίστεως ειχον οι αοίδιμοι του Βυζαντίου Αυτοκράτορες, και οι της ΆρτηςΔεσπόται. Νομίζεις φανερά, ότι βλέπεις τον Μιχαήλ, ότι βλέπεις την Θεοδώραν. Αυτά τα χόρτα της αυλής παχύφυλλα, λέγεις ότι είδον τους ιδρυτάς αυτούς• ότι ούτοι προ μικρού διελθόντες είχον διασαλεύσει τα κινούμενα έτι φυτά, τα φυτά τα πιστά. Οι τάφοι πέριξ έτι πλέον με συνέδεον μετά των αποιχομένων Δεσποτών ενόμιζον ότι εκ τούτων εξέρχονται αι φωναί των αιώνων, αι φωναί της χθες τα παρελθόντα μεγαλεία διηγούμεναι.
…Ότεεισήλθον εν τω Ναώ, εξεπλάγην προ του άρρητου μεγαλοπρεπούς θεάματος των μαρμάρινων κιόνων των ύποβασταζόντων τον θόλον. Έκεί διαβλέπεις τον μέγαν εν τη εκκλησιαστική αρχιτεκτονική νουν των χριστιανών αρχιτεκτόνων. Ουδέν ωραιότερον σύμπλεγμα τούτου! ουδέν Θαυμασιώτερον! ουδέν Χριστιανικόν οικοδόμημα μεγαλοπρεπέστερον τέως είδον.
……”Ω ποίος διδάσκαλος δι’ έμέ υπήρξες Παρηγορήτισσα….

3.ΤΟ ΣΤΟΛΙΣΜΑ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΕΠΙΤΑΦΙΩΝ.
Το βιβλίο Ο Τελετουργικός Θρήνος στην Ελληνική Παράδοση, σ. 113-146, της Μάργκαρετ Αλεξίου, (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2008) παραλληλίζει το έθιμο της περιφοράς του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή «με αντίστοιχες τελετουργικές συνήθειες της αρχαιότητας» σε γιορτές για το θάνατο και την αναγέννηση ειδωλολατρικών θεών όπως ο Άδωνις. Λόγου χάρη στα Αδώνια, οι γυναίκες στόλιζαν με πολύχρωμα λουλούδια το νεκρικό κρεβάτι στο οποίο υπήρχε το ομοίωμα του θεού. Ακολουθούσε θρήνος με πένθιμα τραγούδια και πομπή με συνοδεία αναμμένων κεριών. Σύμφωνα με το ίδιο βιβλίο, “πολλές θεμελιώδεις συμβολικές διαστάσεις του αρχαίου ελληνικού θρήνου για τον θνήσκοντα θεό επιβίωσαν και εντάχθηκαν στην ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής”.
Ο καθηγητής Κ.Καλοκύρης σημειώνει «…Για να διευκολύνει δηλαδή η Εκκλησία την υιοθέτηση της διδασκαλίας της δεν έκοψε ‘με το μαχαίρι’ (κατά το λεγόμενο) ό, τι συνέδεε τις φυλές αυτές με το παρελθόν αλλά, γνωρίζοντας κάλλιστα τη δύναμη της από αιώνων συνηθείας, προχώρησεπροοδευτικώς, ήτοι επέτρεψε τη διατήρηση εθίμων τους και λατρευτικών εκδηλώσεών τους (φυσικά εκείνων που δεν είχαν τη δύναμη να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της) δίνοντας σε αυτά το δικό της νόημα. Έτσι, ωριμάζοντας αυτές οι φυλές μέσα στο εύκαρπο χριστιανικό κλίμα, καταλάβαιναν, σιγά –σιγά τη διαφορά των δύο κόσμων….»

Επίσης για το θέμα του επιταφίου ο καθηγητής της λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Εμμ.Βαρβούνης στο βιβλίο του για τα έθιμα του Πάσχα γράφει και τα εξής: «Το κουβούκλιο του Επιταφίου έχει δυτική προέλευση. Όπως και το ότι βγάζουμε τον σταυρό του Χριστού και όχι την εικόνα της Σταυρώσεως. Ο βυζαντινός Επιτάφιος είναι όπως και στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου θα δείτε ότι υπάρχει το κουβούκλιο μέσα στον ναό, αλλά, όταν γίνεται η περιφορά, περιφέρουν μόνο τη χρυσοκέντητη παράσταση του επιταφίου θρήνου. Το ίδιο συμβαίνει και στα μοναστήρια. Στα περισσότερα μοναστήρια και στο Άγιον Όρος, βέβαια, θα δείτε ότι υπάρχει ένα τραπέζι πάνω στο οποίο υπάρχει ανθοστολισμένη η παράσταση του επιταφίου θρήνου.Η έννοια του κουβουκλίου του ανθοστόλιστου έχει έρθει από τον δυτικό χριστιανισμό, από τους Καθολικούς. Αλλά παρελήφθη από τον ελληνικό λαό ακριβώς επειδή ήταν όμορφο…».(Οι εορτές του Πάσχα στην ελληνική ορθόδοξη εθιμοταξία»).
Η συνήθεια που υπάρχει σήμερα να λιτανεύονται επιτάφιοι στους κεντρικούς δρόμους πόλεων αποτελεί δυτικής προέλευσης έθιμο, που ήρθε στην ηπειρωτική Ελλάδα από τα Επτάνησα κυρίως.Εκεί το δυτικής προέλευσης έθιμο το έφεραν οι Ενετοί.

Η περιφορά Επιταφίων στην υπηρεσία της εκκοσμίκευσης

Ο θεολόγος Ι. Μπουγάς σημειώνει σχετικά

«Από πολλούς, κατ’ όνομα πιστούς, αλλά και από αυτοδιοικητικούς παράγοντες και παραγοντίσκους, η Ορθόδοξος Τοπική Ευχαριστιακή Σύναξη θεωρείται ως ένας σύλλογος μεταξύ των πολλών, τον οποίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν προς ίδιον όφελος, για να αποκτήσουν οι διάφοροι επαγγελματίες πελατεία, να συγκεντρώσουν ψήφους για την ανάδειξή τους ως τοπικών δημοτικών συμβούλων ή βουλευτών ή ως μελών σε συνδικαλιστικούς ή κομματικούς φορείς, να προσπορίσουν δόξα και προβολή.
Δυστυχώς η συμπεριφορά αυτή γίνεται ασυνειδήτως αποδεκτή τις περισσότερες φορές από το χριστεπώνυμο πλήρωμα, το οποίο εκφράζεται με αρκετή θρησκοληψία, συμφέρον οικονομικό και διακατέχεται από ιδεοληψίες, εκφράσεις οι οποίες γενικότερα εντάσσονται στο αλλοτριωμένο εκκλησιαστικό ήθος, γιατί θεωρούν, ότι η θρησκεία προηγείται της Εκκλησίας, ως γεγονότος πίστης και ζωής και ότι η θρησκεία μπορεί να αποτελεί παράγοντα ελέγχου του λαού.
…Μέλη τοπικών πολιτιστικών και δημοτικών συλλόγων και φορέων σε συνεργασία πολλές φορές με ιερείς αντιλαμβάνονται τις λατρευτικές συνάξεις της ενοριακής κοινότητος ως ευκαιρία προβολής τους με το να υποτάσσουν τον ιερέα και την κοινότητα σε φολκλορικές εκδηλώσεις διαστρέφοντας τις ιερές ακολουθίες.
Συνιστά αλλοτριωτικό γεγονός του εκκλησιαστικού σώματος η υποταγή σε διαθέσεις αρχόντων, γιατί αρκεί να γνωρίσει εκ του σύνεγγυς τους πολιτευομένους «αυλοκόλακες» των εκκλησιαστικών χώρων και θα καταλάβει αμέσως, ότι κριτήριο όλων αυτών είναι το συμφέρον.

Συμφέρον το οποίο γίνεται γνωστό με λόγους και πράξεις, όπως για παράδειγμα η επιμονή τους να αναμειγνύονται στα εκκλησιαστικά πράγματα, ως και στην επιλογή του ιερέως για την κάθε ενορία, ενώ στην πραγματικότητα είναι άγευστοι και παντελώς άσχετοι με το ευχαριστιακό ήθος της Εκκλησίας. Ιδιαιτέρως οι όποιοι τοπικοί άρχοντες με την υποκριτική παρουσία τους κατά την τέλεση των λειτουργικών πράξεων φανερώνουν την αγνωσία τους για το εκκλησιαστικό γεγονός και για τη θεολογία της Εκκλησίας. Για όλους αυτούς η Εκκλησία δεν είναι η μεταμορφωτική δύναμη των ανθρώπων και του κόσμου, αλλά ο χώρος για συναισθηματική ηρεμία, ψυχολογική ανακούφιση ή ηθική βελτίωση στην καλύτερη περίπτωση, αλλά κυρίως όμως χώρος για αύξηση της πελατείας τους.
Αυτονόητο είναι, ότι η περιφορά του Επιταφίου αποτελεί λατρευτική πράξη της Ορθοδόξου Εκκλησίας και ως λατρευτική πράξη έχει την αναφορά της στη Θεία Ευχαριστία. Για τα μέλη της Εκκλησιαστικής Συνάξεως ο «νεκρός» Χριστός δεν είναι θέαμα αλλά συμμετοχικό κοινωνικό γεγονός, όπως είναι η Θεία Ευχαριστία και αυτό για τους παρακάτω λόγους.
Οι θεατές χτίζουν τη ζωή τους σε έναν πολιτισμό εικόνων, φαντασίας, στην επίπλαστη εφήμερη γνώση, στην έμμεση επικοινωνία της μαζικής πληροφόρησης και του χρήματος και όχι στην άμεση ανθρώπινη αλληλοσυμπλήρωση, στην καλλιέργεια του αμαρτωλού εαυτού, στην κοινωνία, στις γιορτές των αδελφών τους. Οι θεατές στηρίζουν απρόσωπες διεργασίες, αρκούνται στην ασφάλεια σαν αυτή που προσφέρουν τα σούπερ μάρκετ και οι καταναλωτικές εταιρείες, τις οποίες μιμούνται και οι καταστηματάρχες των επαρχιακών πόλεων οδηγούμενοι με μαθηματική ακρίβεια στον εσώτερο θάνατο. Ο εύκολος πλουτισμός παράγει εξάρτηση, αλλά και στο τέλος μιζέρια, ας μην ξεχνάμε την περίπτωση του χρηματιστηρίου.
Στην περίπτωση του θεάματος των Επιταφίων τα τελούμενα στην Εκκλησία θεωρούνται, από τους παρακολουθούντες την περιφορά με εγωκεντρική χρηστική διάθεση, ως μία ωραία φαντασιακή εικόνα.
Όμως τη Μεγάλη Παρασκευή βλέπουμε τον Χριστό «νεκρό» και η θέαση αυτή διαλύει κάθε εμμονή, άμυνα και αντιπαλότητα μέσα μας και προς τους άλλους. Τα λάθη διαλύονται, γιατί δεν μας κρίνει ο Χριστός και έτσι η διαίρεση μας φανερώνεται μπροστά στα μάτια μας χωρίς δικαιολογίες και ωραιοποιήσεις, αυτοκρινόμαστε ενώπιον ενός αδικημένου Νεκρού μόνοι μας. Άρχοντας αγάπης και σεβασμού ο Νυμφίος, μας προτείνει να κάνουμε και εμείς το ίδιο.

Εκείνος που συμμετέχει στο πάθος του Χριστού καθίσταται πρόσωπο, όχι θεατής, υπερβαίνει τη διαιρετική λογική των εμπόρων, λειτουργεί στην κοινότητά του με πραγματική ευθύνη ως μέλος ενός ζωντανού σώματος που δεν έχει σκοπό την καθυπόταξη των ανθρώπων μέσω του κέρδους. Μαθητεύουμε στην Εκκλησία για την ταπείνωση, για την κένωση του εαυτού μας προς χάριν του πλησίον, για τη θυσία, μαθητείες τις οποίες δεν μπορεί να πράξει ο θεατής διότι στέκεται μακρόθεν του Άλλου.

Ο ρεμβασμός των κοιταζόντων το «θέαμα» του Επιταφίου δίνει αποσπασματική αίσθηση του μυστηρίου του Επιταφίου, η οποία συνδέεται με το πάθος της περιέργειας, το οποίο συνδέεται με το αίσθημα απουσίας, το αίσθημα του κενού. Βλέπουν μια φαντασιακή πραγματικότητα, η οποία υποκαθιστά την άμεση σχέση, κείνται αντί -απέναντι του Χριστού και έτσι δεν μπορεί να υπάρξει σχέση, συνάντηση, ενότητα, κοινωνία. Σε αντίθεση όμως οι συμμετέχοντες εγκαταλείπουν την αίσθηση της περιέργειας και κινούνται στο πέλαγος της γυμνότητας του εαυτού τους, ορφανοί από τα πάθη και με ταπείνωση συναντούν το μυστήριο της ελευθερίας του θανάτου του Θεού.

Στην εκκλησιαστική σύναξη δεν είναι διαχωρισμένος αυτός που συμμετέχει από αυτόν που παρατηρεί, αλλά ο καθένας συλλειτουργεί κοντά στον Αρχιερέα Χριστό, συμμετέχει όλη η ύπαρξη, όλη η δημιουργία, αναλαμβάνοντας ο καθένας συγκεκριμένο διακόνημα.

Αυτό που προτείνει ο «νεκρός» Χριστός είναι η Ανάσταση κάθε σταυρωμένου ανθρώπου, αυτό που ακολουθούν οι συμμετέχοντες πιστοί δεν είναι ένα νεκρό σώμα αλλά ένα ζωοποιό, για όλους τους ανθρώπους της γης, γι’ αυτό και σε καμία περίπτωση δεν είναι θέαμα.»

Συμπερασματικά: «Ο μόνος τρόπος για να προσέλθη κανείς αληθινά στην Εκκλησία είναι ένας αυστηρός ασκητισμός… Όχι το folklore, οι λαϊκές παραδόσεις της καθημερινής ζωής, αλλά η νηστεία και η μετάνοια…» (π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Θέματα Εκκλησιαστικής Ιστορίας, Θεσσαλονίκη 1979, σ. 220).

ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ
Τη Μεγάλη Πέμπτη (13 Απριλίου) πραγματοποιήθηκε το έθιμο της φωτιάςστην πλατεία Αγίας Θεοδώρας και στην πλατεία Σκουφάαπό τους ενορίτες του Ι.Ν. Παναγίας Παρηγορήτισσας.
Το έθιμο, σύμφωνα με τους διοργανωτές, συμβολίζει τις φωτιές που άναψαν έξω από το κυβερνείο του Πόντιου Πιλάτου ο κόσμος περιμένοντας την απόφαση για την τύχη Του Ιησού.Στην πραγματικότητα το έθιμο αυτό έχει παγανιστικές ρίζες. Συγκεκριμένα το άναμμα των μεγάλων φωτιών σηματοδοτούσε την ανανέωση της ζωής με την επιστροφή της άνοιξης.

ΤΟ ΒΑΨΙΜΟ ΤΩΝ ΑΥΓΩΝ.
Το βάψιμο των αυγών και το τσούγκρισμα υπήρχαν στο Βυζάντιο, αλλά έχουν αρχαιότερες ρίζες που μάλλον συνδέονται με εβραϊκές θρησκευτικές συνήθειες.
«Βασικό ρόλο στα ελληνικά αναστάσιμα έθιμα παίζει η τελετουργική χρήση του αβγού ως εορταστικής τροφής αμέσως μετά την Ανάσταση, ώστενα «ξεβουλώσουν» με το αβγό το στόμα τους, το οποίο πάλι με αβγό είχαν «βουλώσει», για τη νηστεία που θα επακολουθούσε, το βράδυ της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς. Η γονιμική και προχριστιανική προέλευση της τελετουργικής αυτής βρώσης αποδεικνύεται και από το γεγονός της απαγορεύσεως της συγκεκριμένης τελετουργίας από την επίσημη Ορθόδοξη Εκκλησία, ως «ελληνίζουσα», άρα και αιρετική».(Μ.Βαρβούνης-καθηγητής λαογραφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης)
Για το έθιμο με το βάψιμο των αυγών υπάρχουν οι εξής θεωρίες:
1.Συμβολίζουν το αίμα του Ιησού Χριστού, όταν οι στρατιώτες Τον λόγχιζαν επάνω στο σταυρό.
2.Σύμφωνα όμως με τον Κοραή τα κόκκινα αυγά, συμβολίζουν το αίμα των προβάτων με το οποίο οι Ιουδαίοι έβαψαν τις οικίες τους, για να αποφύγουν την «υπό εξολοθρευτικού Αγγέλου φθοράν».
3.Μία άλλη παράδοση λέει πως: “Όταν είπαν πως αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε. Μια γυναίκα, που κρατούσε στο καλάθι της αυγά, φώναξε: “Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα;” Και, ω του θαύματος έγιναν! ”
4.Στην Κέρκυρα διηγούνται τα εξής: Όταν αναστήθηκε ο Χριστός, πρώτα πρώτα το άκουσαν κάτι αυγά. Αμέσως άρχισαν να τρέχουν για να το διαδώσουν παντού. Από το πολύ το τρέξιμο έγιναν κατακόκκινα!
5. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι Γαλάτες πρόσφεραν βαμμένα αβγά για να γιορτάσουν την άνοιξη. Όπως αναφέρει ο Γ. Α. Μέγας, χρωματιστά κυρίως κόκκινα αυγά, μνημονεύονται ήδη από τον 5ο αι. στην Κίνα για γιορταστικούς σκοπούς και στην Αίγυπτο από τον 10ο αι. Ενώ τον 17ο αι. τα βρίσκουμε στους Χριστιανούς και τους Μωαμεθανούς, όπως στη Μεσοποταμία και τη Συρία, έπειτα στην Περσία και τη Χερσόνησο του Αίμου. Μερικοί υποθέτουν ότι τα κόκκινα αυγά του Πάσχα διαδόθηκαν, σε όλη την Ευρώπη και την Ασία και συνδέθηκαν με τα τοπικά έθιμα των λαών.

6.Το τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών, συμβολίζει την Ανάσταση του Χριστού, καθώς το αυγό συμβολίζει τη ζωή και τη δημιουργία που κλείνει μέσα του ζωή. Όταν το κέλυφος του αυγού σπάσει με το τσούγκρισμα, γεννιέται μια ζωή, έτσι παρομοιάζει το σπάσιμο του τάφου του Χριστού και την Ανάστασή Του.
7.Το αυγό βέβαια σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κοσμογονίες σήμαινε τη γέννηση του σύμπαντος και της ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων που ήταν ένα φίδι τυλιγμένο γύρω από ένα αυγό, που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα. Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, αντιπροσώπευε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησής του έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν.

ΤΟ ΣΠΑΣΙΜΟ ΤΩΝ ΚΑΝΑΤΙΩΝ-ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑΤΑ
Το Μεγάλο Σάββατο (15/4) έγινε αναβίωση του εθίμου σπασίματος πιάτων και κανατιών στον πεζόδρομο της οδού Σκουφά.Επίσης έγινε επίδειξη πυροτεχνημάτων για τον εορτασμό της Ανάστασης στην πλατεία Αγίας Θεοδώρας.
Ο καθηγητής Μ.Βαρβούνης γράφει σχετικά: «Για το λαό μας, οι θόρυβοι αυτοί και τα έθιμα που τους συνοδεύουν δημιουργούν το αναστάσιμο πανηγυρικό κλίμα, που χαρακτηρίζει την εθιμική ιδιαιτερότητα της ορθόδοξης Ανάστασης και του Πάσχα των Ελλήνων. Tην ίδια ώρα σπάνε πήλινα αγγεία και παράγουν τελετουργικά θορύβους, με τους οποίους δηλώνουν τη χαρά της Αναστάσεως, κυρίως όμως αποτρέπουν το κακό, κατά την κρίσιμη, διαβατήρια και οριακή εκείνη στιγμή, όπως ο λαός την αντιλαμβάνεται, στιγμή περάσματος από το θάνατο στην ανάσταση, από τη φθορά στην αιωνιότητα, από τη νέκρωση του χειμώνα στη βλάστηση της άνοιξης και στην παραγωγή του καλοκαιριού…Το νόημα της έκφρασης της νίκης της ζωής επί του θανάτου, αλλά και της αποτροπής των βλαπτικών και επίβουλων δαιμονικών πνευμάτων που ελλοχεύουν στη διαβατήρια και οριακή στιγμή της Αναστάσεως και τα οποία ως δαιμονικά πνεύματα φοβούνται τους ξαφνικούς και δυνατούς θορύβους, έχουν οι πυροβολισμοί και κρότοι μετά το «Χριστός Ανέστη»..»
Έχουν διατυπωθεί πολλές ερμηνείες για το σπάσιμο τωνκανατιών και πιάτων(μπότηδων το Πάσχα στην Κέρκυρα) ως προς την καταγωγή και προέλευση αυτού του εθίμου:
1. Σύμφωνα με μια πρώτη προσέγγιση, το έθιμο θεωρείται μεσαιωνικό, ως κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Οι καθολικοί Βενετοί συνήθιζαν να σπάνε τις παλιές στάμνες την ημέρα της Πρωτοχρονιάς αποδίδοντας τρόπον τινά “φόρο” στο νέο χρόνο, προκειμένου να τους φέρει καινούργια αγαθά στο σπίτι τους.
2. Μια δεύτερη εκδοχή έχοντας κι αυτή μεσαιωνικές ρίζες αναφέρει ότι πρόκειται για προσπάθεια να εκδιωχθούν και να απομακρυνθούν τα “μολύσματα”, δηλαδή τα κακά και μοχθηρά πνεύματα που ταλαιπωρούσαν τους ανθρώπους και τους έβαζαν σε πειρασμό όλη την προηγούμενη χρονιά. Εξάλλου ο κρότος (όπως και ο καπνός), όπως πιστεύει ο λαός, διώχνει το κακό μακριά (Πρβ. τις σχετικές εκφράσεις «χτύπα ξύλο!») και η Ανάσταση ως γιορτή της επιβεβαίωσης της ζωής και της νίκης της ενάντια στο θάνατο είναι μια ευκαιρία να σπάσουμε τη στάμνα, ως πράξη συμβολική ενάντια στο κακό.

3. Το έθιμο για το σπάσιμο των πήλινων αγγείων σύμφωνα με μια τρίτη εκδοχή προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Βυζάντιο. Υπάρχει η λαϊκή αντίληψη ότι ο κρότος που παράγεται από το σπάσιμο των αγγείων εκτοπίζει το κακό. Το έθιμο της θραύσης αγγείων και ιδίως πήλινων από την αρχαιότητα μεταφέρθηκε στο Βυζάντιο και έπειτα στη Δύση. Το σπάσιμο των κανατιών συμβολίζει την απομάκρυνση της κακοτυχίας, γι αυτό μέχρι και σήμερα τα κομμάτια από τους σπασμένους «μπότηδες» τα παίρνουν στο σπίτι τους οι Κερκυραίοι αλλά και πολλοί επισκέπτες του νησιού, προκειμένου να τους φέρουν καλοτυχία και ευμάρεια.
Μια άλλη μορφή του εθίμου είναι τα βαρελότα και οι κροτίδες και όλα αυτά που παράγουν το βροντώδη θόρυβο, με σκοπό να εκτοπίσουν το κακό. Απέναντι σε αυτήν εκδοχή όμως εκφράστηκαν και κάποιες αντιρρήσεις σχετικά με την ορθότητά της που βασίστηκαν στο οξύμωρο ως προς το πώς μπορεί να συσχετισθεί η θραύση αγγείων ως προέκταση ταφικού εθίμου και η πρόκληση κρότου για απομάκρυνση του κακού όχι τη στιγμή της Ταφής του Χριστού αλλά σε μια ώρα χαράς την ώρα της Ανάστασης.
4. Η τέταρτη εκδοχή παρουσιάζει το έθιμο ως αντιδάνειο. Ανάγει το έθιμο στα χρόνια της ελληνικής αρχαιότητας. Η απαίτηση για συλλογή των νέων φρέσκων καρπών, καθώς η φύση οργιάζει την άνοιξη, αναγκάζει στη χρήση νέων κανατιών και δοχείων για την αποθήκευσή τους. Οι αρχαίοι Έλληνες τον Απρίλιο γιόρταζαν την αρχή της γεωργικής και βλαστικής περιόδου, πετώντας τα παλιά τους κανάτια, για να γεμίσουν τα νέα με τους νέους καρπούς. Συναφής είναι και ο συσχετισμός με τη μινωική περίοδο, όπου οι Κρητικοί από την παραμονή του γάμου τους συγκέντρωναν σε ένα μεγάλο δωμάτιο διάφορα πήλινα βάζα κι ενώ χόρευαν και τραγουδούσαν, τα έσπαζαν ένα ένα, με αποτέλεσμα τα παλιά να πετιούνται και μάλιστα να θεωρείται ότι όσο πιο τελετουργικά γίνει αυτό τόσο πιο αποδοτική θα είναι και η νέα συγκομιδή, που σημαίνει και τη λήξη του χειμερινού λήθαργου και την αναγέννηση της Φύσης. Η συνήθεια αυτή με τον καιρό γενικεύτηκε σε όλη την Ελλάδα (κι έτσι σήμερα όχι μόνο σε γάμους αλλά και σε κάθε διασκέδαση, οι Έλληνες αρέσκονται πάνω στον ενθουσιασμό τους να σπάνε πιάτα και ποτήρια, εξ ου και η γνωστή φράση «τα σπάσαμε» που χρησιμοποιείται, για να περιγράψει ένα γλέντι). Το έθιμο πέρασε όπως και άλλα ελληνικά έθιμα στη Δύση και προσαρμόστηκε στις ιδιαιτερότητες του κάθε λαού, στους Ενετούς και ύστερα μέσω αυτών ξανά στους Έλληνες.

5. Σύμφωνα με μια άλλη θρησκευτική εκδοχή το σπάσιμο των μπότηδων αναπαριστά με τους κρότους την οργή για τη βδελυρή προδοσία του Ιούδα αλλά και την αναπαράσταση της θορυβώδους στιγμής της Ανάστασης.
ΤΑ ΦΛΕΓΟΜΕΝΑ ΦΑΝΑΡΑΚΙΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ (Μ/Σάββατο 15/4)
Τα ουράνια φανάρια έχουν τις ρίζες τους στην παράδοση της Κίνας και χρονολογούνται από την περίοδο των Εμπόλεμων Βασιλείων, τον 3ο αιώνα π.Χ. Εφευρέτης τους θεωρείται ο στρατηγός ΖούγκεΛιάνγκ, ο οποίος, λέγεται, ότι, όταν είχε περικυκλωθεί από τα εχθρικά στρατεύματα, έβαλε ένα μήνυμα μέσα σε ένα ουράνιο φανάρι, για να ζητήσει βοήθεια.
Η αρχική τους χρήση λοιπόν ήταν στους πολέμους για σηματοδότηση και ονομάστηκαν κινέζικα φανάρια ή φανάρια Κονγκμίνγκ (kοngmíngdēng), όπως ήταν και το ψευδώνυμο του στρατηγού.
Στην πορεία άρχισαν να συνδέονται με εορτασμούς, φεστιβάλ και τοπικές παραδόσεις σε διάφορες περιοχές της Ασίας, ενώ το χαρακτηριστικό τους είναι ότι συνοδεύονται από ευχές. Στην Ταϊβάν υπάρχει ετήσιο φεστιβάλ Φαναριών, όπου οι άνθρωποι γράφουν τις ευχές τους πάνω στα φαναράκια πριν τα αφήσουν στον ουρανό.
Ιδιαίτερα δημοφιλή είναι και στην Ταϊλάνδη, όπου τα χρησιμοποιούν σε διάφορους εορτασμούς, αλλά και ως στοιχείο διακόσμησης. Για τους Ταϊλανδούς τα ουράνια φανάρια συμβολίζουν τα προβλήματα και τις ανησυχίες που φεύγουν μακριά και το «πέταγμά» τους στον ουρανό θεωρείται καλοτυχία.
Συνεχίζεται…

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Αναμφίβολα το Πάσχα βρίσκεται στην κορυφή της εορταστικής διάθεσης των όπου Γης Ορθοδόξων. Η νίκη επί του θανάτου, η χαρά της Βασιλείας εκφράζονται μοναδικά μέσα από τα γεγονότα που ξαναζεί ο λαός του Θεού μέσα στη μοναδική ατμόσφαιρα των ημερών.
Η Ανάσταση δεν αποτελεί απλώς ένα βιογραφικό δεδομένο του Χριστού ή ένα ιστορικό γεγονός, αλλά γίνεται το έναυσμα της απαρχής της «ἄλληςβιοτῆςτῆςαἰωνίου».Το μέγα αυτό μυστήριο δεν αγγίζει μόνο την ιστορία, αλλά και την προσωπική μας οντολογία. Έτσι, «τό Πάσχα, ἡ χαρμόσυνος ἡμέρα, ἡ πάσης εὐφροσύνηςκαὶ θυμηδίας, τῆςτοῦΧριστοῦἀναστάσεως […] ἀεὶ μᾶλλονδὲ καθ’ ἑκάστηνκαὶἀεννάως γινομένης ἐντοῖςεἰδόσιτό μυστήριον ταύτης, χαρᾶςκαὶἀγαλλιάσεωςἀφάτουἐπλήρωσετάς καρδίας ἡμῶν[…]». (Άγιος Συμεών Θεολόγος)
Η Ανάσταση γίνεται «μυστικῶς» προσωπική εμπειρία του πνευματικού ανθρώπου ως «πρόγευση τῆςαἰωνίουζωῆςκαὶ βασιλείας».
Οι Έλληνες έχουμε έναν ξεχωριστό τρόπο να βιώνουμε τις άγιες τούτες μέρες. Τα πάθια του λαού μας, μέσα από τις μακρές μέρες του, αναγνωρίζονται στο χρονικό του θείου Πάθους. Ο πόνος της Άκρας Ταπείνωσης βιώνεται αλλιώτικα σ’ ένα λαό που αναγνωρίζει στο ιστορικό του σώμα τις διαχρονικές πληγές της προδοσίας και των καρφιών της σταύρωσης. Η έκρηξη, πάλι, της ζωής μέσα από τον κατακλυσμό της Άνοιξης, συνάδει ευθέως με την έμφυτη αισιοδοξία μας, με το ανοιχτό του χαρακτήρα μας. Το οικείο και φιλικόν του εαρινού φυσικού περιβάλλοντος συστοιχίζεται με τη διάθεση για ανθρωπιά και έλεος.
Συχνά, όταν πηγαίνω στην ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής, μου είναι δύσκολο να προσδιορίσω αν ο Θεός που κηδεύεται είναι ο Χριστός ή ο Άδωνις, γράφει ο Γιώργος Σεφέρης στις ημερολογιακές του σημειώσεις, συνοψίζοντας την αίσθηση και το βαθύτερο περιεχόμενο αυτών των ημερών. Αυτές τις μέρες, όλοι μας –λίγο ή πολύ, λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά– παίρνουμε μέρος σε κάποια από αυτά τα έθιμα και τις τελετουργίες. Είναι οι τελετές της χαμένης άνοιξης, προσδοκώντας πά¬ντοτε «ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώ¬νος»!..
ΤηΜεγαλοβδομάδα δεν θρηνούμε για τον «καημένο Χριστούλη», που ανέβηκε στον σταυρό και πέθανε και θάφτηκε σαν νικημένος και αδικημένος άνθρωπος. Έχει έναν πενθοχαρμόσυνο χαρακτήρα το ορθόδοξο ήθος.

Τις ημέρες αυτές σταυρώνουμε τις επιθυμίες και τα πάθη μας. Μπαίνουμε σε πνευματικό χωνευτήρι για να τα μεταμορφώσουμε. Ζητάμε και προπανηγυρίζουμε την ανάσταση. Δεν υπάρχει στιγμή στην εορτολογία και την υμνογραφία της μεγάλης Εβδομάδας πού να μην αναφέρεται ο σταυρός συναπτά με την ανάσταση και η αλήθεια πώς ο Χριστός είναι ο Κύριος της ιστορίας, των παθών και του θανάτου Του.
Ο Βασιλεύς της δόξης δηλ. πού τελεσιουργεί τα φρικτά μυστήρια της οικονομίας για την σωτηρία μας
Εδώ όμως αναδύεται ένα σοβαρό ποιμαντικό θέμα, που σχετίζεται με την αλλοίωση του νοήματος της εορτής. Και αυτό επειδή παρατηρείται στο χριστεπώνυμο πλήρωμα μια άνευ προηγουμένου εθιμολατρεία, που έρχεται να μετασχηματίσει το Ορθόδοξο Σταυροαναστάσιμο μήνυμα σε μια Πασχαλινή ειδωλολατρία. Αντί δηλαδή να προσεγγίσουμε βιωματικά το μυστικό γεγονός της Αναστάσεως με τη βοήθεια της υμνογραφίας και της θεολογίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αρκούμαστε μόνο στην τήρηση εθίμων και παραδόσεων πιστεύοντας ότι έτσι εορτάζουμε την Ανάσταση του Χριστού.
Βέβαια πολλά από τα έθιμα του Πάσχα τα διατήρησε η Εκκλησία, για καθαρά ποιμαντικούς λόγους, δίνοντας όμως άλλη διάσταση, όπως χαρακτηρισατικά αναφέρει ο καθηγητής Κ.Καλοκύρης. «…Με αυτές τις αφομοιώσεις που είναι εντελώς εξωτερικές και δεν βλάπτουν την ουσία και το εντελώς Νέο του δόγματος, τα πλήθη που εκχριστιανίζονταν, τόσο των εβραίων όσον και των ειδωλολατρών, διευκολύνονταν στην αποδοχή της νέας τους θρησκείας. Κι αυτό, γιατί έβλεπαν ομοιότητες με τις παλαιές πίστεις τους και ικανοποιούνταν με τις σχετικές επεξηγήσεις που τους έδιδε η Εκκλησία, διαφωτίζοντάς τους δηλαδή, στο νέο περιεχόμενο που έπαιρναν… Για να διευκολύνει δηλαδή η Εκκλησία την υιοθέτηση της διδασκαλίας της δεν έκοψε ‘με το μαχαίρι’ (κατά το λεγόμενο) ό, τι συνέδεε τις φυλές αυτές με το παρελθόν αλλά, γνωρίζοντας κάλλιστα τη δύναμη της από αιώνων συνηθείας, προχώρησε προοδευτικώς, ήτοι επέτρεψε την διατήρηση εθίμων τους και λατρευτικών εκδηλώσεών τους (φυσικά εκείνων που δεν είχαν τη δύναμη να αλλοιώσουν τον χαρακτήρα της) δίνοντας σε αυτά το δικό της νόημα. Έτσι, ωριμάζοντας αυτές οι φυλές μέσα στο εύκαρπο χριστιανικό κλίμα, καταλάβαιναν, σιγά –σιγά τη διαφορά των δύο κόσμων. Ότι από το σκότος ήλθαν στο φως. Ας θυμηθούμε τα τραγούδια, τους χορούς, τις δοξασίες, τις δεισιδαιμονίες κ.λπ. πρωτογόνων, λεγομένων, φυλών, – πράγματα που μετέτρεψε η Εκκλησία σε ιερούς χορούς, σε τριαδικούς ύμνους, σε έλλογη ερμηνεία των φυσικών φαινομένων, σε αφοσίωση στο Θεό ως αγαθό πατέρα… Τέλος την λατρεία των πνευμάτων (προγόνων, της φύσεως κ.τ.τ.) που η Εκκλησία αντικατέστησε με την λατρεία του Αγίου Πνεύματος, της τιμής των αγίων, και όσα παρόμοια.

«Μην εκπλήσσονται λοιπόν μερικοί, όταν ακούουν ότι πρόδρομες μορφές, (στοιχεία, κ.λπ.) π.χ. του Επιταφίου και της περιφοράς του, βεβαιώνονται, όπως είπαμε, στις εορτές των Παναθηναίων, του Αδώνιδος, κ.ά… Επίσης οι νυχτερινές ‘εγκατακοιμήσεις’ στα τελεστήρια αρχαίων ναών (π.χ. του Ασκληπιού) έγιναν τύπος των σχετικών παννυχίδων και διανυκτερεύσεων πολλών χριστιανών σε Εκκλησίες, κατά την παραμονή ιδιαίτερης εορτής, και τόσα άλλα σχετικά».( περιοδικό ΚΙΒΩΤΟΣ, τεύχος 25, καλοκαίρι 2011, σελίδες 13 -20.-www.orp.gr)
Υπάρχουν όμως και έθιμα που θα πρέπει η ποιμαίνουσα Εκκλησία να τα καταργήσει, ή τουλάχιστον να τα κρατήσει μακριά από τους Ορθοδόξους ναούς (π.χ.κάψιμο του Ιούδα-θρήνος των γυναικών της Μ.Παρασκευής, ευρωπαϊκές συναυλίες εντός των ιερών ναών κ.α ), διότι η διατήρησή τους ουσιαστικά συντελεί στην αλλοίωση του ορθοδόξου Σταυροαναστάσιμου φρονήματος. Για να συμβεί όμως αυτό θα πρέπει οι εν Ελλάδι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι χριστιανοί να ενημερωθούν σχετικά με την καθιέρωση των εθίμων και να τεθούν έτσι τα όρια εκείνα που διαχωρίζουν το ειδωλολατρικό από το Ορθόδοξο Πάσχα. Στα πλαίσια αυτά της ενημέρωσης συγκαταλέγεται και το δημοσιευμένο άρθρο.

Όμως το κυριότερο μειονέκτημα των φετεινών εορταστικών εκδηλώσεων στην Άρτα κατά τη μεγάλη εβδομάδα ήταν η ΒΕΒΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΣΣΑΣ με την συναυλία ευρωπαϊκής μουσικής κατά την οποία ΣΤΟ ΠΡΟΠΥΡΓΙΟ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟΥ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ τραγουδήθηκε ο ύμνος ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΜΑΡΩΝΙΤΩΝ και μάλιστα με την παρουσία εκκλησιαστικών που νομιμοποίησαν τις εκτροπές… Αυτή η ημέρα της πλήρους αποϊεροποίησης του Θεομητορικού τεμένους θα αποτελεί ΜΑΥΡΗ ΗΜΕΡΑ όχι μόνο για την τοπική ιστορία, αλλά και για την παγκόσμια Ορθοδοξία…. Τονίζουμε ότι υπάρχουν αρκετοί χώροι στην Άρτα για τέτοιες εκδηλώσεις.
Όταν στην Θεσσαλονίκη ο ιστορικός Ι. Ναός του ‘Αγίου Γεωργίου της Ροτόντας χρησιμοποιήθηκε για παρόμοιες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ξεσηκώθηκε θύελλα διαμαρτυριών εκ μέρους εν πρώτοις του τοπικού Επισκόπου, της ‘Ιεράς Συνόδου, άλλων Ιεραρχών, της ‘Ιεράς Κοινότητος του ‘Αγίου Όρους, των Θεολογικών Σχολών και του πληρώματος των πιστών, που ζητούσαν από το ‘Υπουργείο Πολιτισμού να αποδοθεί ο Ιερός Ναός αποκλειστικώς στη λειτουργική χρήση και να παύσει ως μουσειακός χώρος να χρησιμοποιείται για καλλιτεχνικές και άλλες εκδηλώσεις.
Το Τμήμα μάλιστα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οργάνωσε ‘Επιστημονική Ημερίδα τον Μάρτιο του 1997 με θέμα• «῞Αγιος Γεώργιος–Ροτόντα. Λατρευτικός ή μνημειακός χώρος; ‘Ιστορική, ‘Αρχαιολογική, Νομοκανονική και Θεολογική Προσέγγιση».
Στα δημοσιευμένα Πρακτικά αυτής της ημερίδας βρίσκει κανείς άφθονες μαρτυρίες για την αποκλειστική χρήση των Ιερών Ναών ως χώρων λατρείας.

Δυστυχώς, τα ανοίγματα και οι αγάπες προς τους Παπικούς και τους Προτεστάντες ασκούν όντως διαβρωτική επίδραση• αυτούς μιμούμαστε, γιατί αυτά εκεί είναι συνηθισμένη πρακτική.
Διαβρωνόμαστε σε πολλά εμείς και αμφιβάλλουμε για τη μοναδική Αλήθεια του Ευαγγελίου και των ‘Αγίων Πατέρων.
Αξιοσημείωτο είναι και το παρακάτω σχόλιο ιατρού σε εκκλησιαστική εφημερίδα με αφορμή τις συναυλίες εντός των ιερών ναών.

«Το δαιμονικό πνεύμα της εκκοσμικεύσεως, ως άλλο “βδέλυγμα της ερημώσεως”, με την πρωτοβουλία και την ανοχή των ποιμένων, αλλά και τη σκανδαλώδη αδιαφορία και τον ένοχο συμβιβασμό ικανής μερίδας κλήρου και λαού, εισήλασε αναιδώς και θρασέως σε τόπους αγίους και φοβερούς, σε τόπους στους οποίους τελεσιουργείται το Μυστήριο των Μυστηρίων και το Θαύμα των Θαυμάτων.
Οι παρατιθέμενες φωτογραφίες τυγχάνουν άκρως αποκαλυπτικές της συντελούμενης βλασφημίας και ασεβείας. Και το δίχως άλλο θα πρέπει να ξεσηκώσουν θύελλα αντιδράσεων από την πλευρά του υγιώς φρονούντος εκκλησιαστικού πληρώματος, αυτού, δηλονότι, που εκφράζει την αγρυπνούσα και γρηγορούσα, υγιή εκκλησιαστική συνείδηση.
Μπροστά στο Άγιο Βήμα μουσικά όργανα, τραγούδια κοσμικά…, ανεκδιήγητη στάση και εμφάνιση ενίων εκ των συμμετεχόντων, άκρως προσβλητική της ιερότητας του χώρου, κ.τ.ο.
QUO VADIS (=Κύριε που πηγαίνεις; )λοιπόν;
Τόσο πολύ έχουν αλλοιωθεί και διαστραφεί τα ποιοτικά και αξιολογικά κριτήρια ποιμένων και ποιμαινομένων; Πώς συμβιβάζουν τα ασυμβίβαστα, πώς μειγνύουν τα άμεικτα, πώς καταπατούν αδεώς και ελαφρά τη καρδία τα όρια μεταξύ αγίου και βεβήλου;
Αντί να εκκλησιαστικοποιηθεί ο κόσμος, κοσμικοποιείται, όλο και περισσότερο, ο εκκλησιαστικός βίος.
Το χειρότερο, εν προκειμένω, συνίσταται στο γεγονός δηλαδή ότι η όλη κατάσταση έχει γίνει πλέον μόδα…Η κατάσταση ομολογουμένως έχει παραγίνει».(https://orthodoxostypos.gr)

Ο μακαριστός π.ΑντώνιοςΑλεβιζόπουλος έγραψε: «Η Νέα Εποχή θέλει όχι ν’ αδειάσουν οι Εκκλησίες, αλλά να γεμίσουν με ανθρώπους που θα έχουν αλλοιωμένο το φρόνημα» π. Αντώνιος Αλεβιζόπουλος (+1996).Αν δεν υπάρξει αντίδραση σε αυτή την πρακτική, πολύ φοβάμαι, ότι θα θεσμοθετηθεί η παρουσίαση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στους ναούς. Οι περισσότερες λανθασμένες και ασεβείς πρακτικές περνούν μέσα από τη συνήθεια. Και αν το πάγωμα που νιώθουμε τώρα βλέποντας αυτές τις εκδηλώσεις μετατραπεί σε αδιαφορία, τότε θα έχει εισχωρήσει για τα καλά στην Εκκλησία αυτή η πρακτική και ο Οίκος του Θεού θα μετατρέπεται συχνάκις σε χώρο διασκέδασης.
Χρέος όλων των πιστών που έχουν φόβο Θεού, είναι να απέχουν από τέτοιες εκδηλώσεις καθώς και να υποβάλλουν κόσμια και με κάθε αρμόζοντα σεβασμό τις διαμαρτυρίες τους στους υπευθύνους, υπενθυμίζοντάς τους ότι ο Ναός ανήκει στον πιστό λαό και δεν είναι προσωπική ιδιοκτησία κανενός.
Οι φτωχοί πατέρες μας, με πολύ κόπο και στερήσεις οικοδόμησαν μεγαλοπρεπείς ναούς για να δοξάζουν τον Θεό και να τελούνται τα Θεία Μυστήρια και όχι για να χρησιμοποιούνται αυτοί ως αίθουσες εκδηλώσεων.
Η πλήρης αποϊεροποίηση των ιερών και των οσίων μας δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να μας αφήνει αδιάφορους. Αυτές οι ασεβείς καινοτομίες οδήγησαν και την ουμανιστική Δύση στην πλήρη αποστασία, ώστε οι ναοί από την αχρησία να μετατρέπονται σε καφετέριες ή να πωλούνται στους μουσουλμάνους. Ο κίβδηλος χριστιανισμός δεν έλκει τον σημερινό «πεινώντα και δειψώντα» πνευματικά άνθρωπο του 21ου αιώνα, αλλά τον απωθεί. Η ανάγκη για αυθεντικό πνευματικό χριστιανισμό είναι επιτακτική. Ας μην τον απορρίπτουμε εμείς που είχαμε την ευλογία να τον κληρονομήσουμε από τους Πατέρες μας. Ας διατηρήσουμε την πολύτιμη Ορθόδοξη ευλάβεια, τον ψυχοσωτήριο φόβο Θεού, την αρχή της Σοφίας.

Ο ταπεινός Χριστός μάλλον θα ντρέπεται για το πώς καταντήσαμε την εκκλησία του.Σήμερα ζούμε στιγμές 21. Οι θεολογίζουσες υπεκφυγές και τα όμορφα διδάγματα περί «ευσεβιστικής» υπακοής, περίσσεψαν και πια δεν αρκούν. Ο σύγχρονος πνευματικός πόλεμος είναι πολύ πιο σκληρός απ’ όλους του προηγούμενους και ο καθένας είναι υπεύθυνος σε όλη αυτή την επιδρομή της «αυταπάτης».
Όλοι μας θα σταθούμε στο μεγάλο εδώλιο απέναντι στην εποχή μας, όπου ο «άρχοντας του σκότους» ετοιμάζεται να επιβάλλει το σκοτεινό και ανθρωποκτόνο πολίτευμα του. Εμείς θα είμαστε αυτοί που θα του δώσουμε το δικαίωμα να το επιβάλλει. Εμείς θα είμαστε αυτοί που θα του παραχωρήσουμε την άδεια, προδίδοντας την πίστη και κανένας άλλος.
Ίσως σε κάποιους δεν αρέσει η κατανυκτική ατμόσφαιρα της ορθόδοξης ακολουθίας (υπό το φως των κεριών, των καντηλιών και με τη σεμνή βυζαντινή ψαλτική που προκαλεί μετάνοια). Ίσως προτιμούν “όπερες” και αρμόνια που θυμίζουν περισσότερο καθολική εκκλησία, παρά Ορθόδοξη.
Τώρα που άνοιξε η πόρτα του Οικουμενισμού, πρέπει να συνηθίσουμε σιγά σιγά…
Από την εκκλησία πρέπει να διωχθούν σιγά σιγά οι πιστοί για να πηγαίνει μόνον η ανώτερη τάξη, να παρακολουθεί τις συναυλίες με τις όπερες και τα κοσμικά τραγούδια, διοργανωμένες υπό τις ευλογίες των ιερέων και των μητροπολιτών.

Και το κακό είναι ότι κάθε παραστράτημα, αντί να σταματάει, πολλαπλασιάζεται σαν ιός και στις υπόλοιπες μητροπόλεις.(απόσπασμα άρθρου μακαριστού Ν.Χειλαδάκη).
Τα Βυζαντινά πασχαλινά έθιμα.
Τέλος προκειμένου να δώσουμε και άλλη μία τεκμηριωμένη ιστορική απάντηση για τα παραπάνω, θα αναλύσουμε την έννοια ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ. Ειπώθηκε από τους διοργανωτές και γράφτηκε στον τοπικό τύπο ότι η Βυζαντινή εβδομάδα έχει άμεση σχέση με τα βυζαντινά μνημεία της πόλης και ως εκ τούτου και με τη βυζαντινή ιστορία. Άρα λοιπόν θα πρέπει να εξετάσουμε ερευνητικά πώς ήταν η Μεγάλη Εβδομάδα στην περίοδο του Βυζαντίου και ποια έθιμα την χαρακτήριζαν. Με βάση τα υπάρχοντα ιστορικά και λαογραφικά στοιχεία τα κοινά λαογραφικά έθιμα των Βυζαντινών και των νεοελλήνων είναι: Το ασβέστωμα και το καθάρισμα των σπιτιών, το στόλισμα του επιταφίου, το βάψιμο και το τσούγκρισμα των αυγών, το ψήσιμο του οβελία, τα λαμπριάτικα ρούχα και το φιλί της αγάπης στην Ανάσταση. Η ανάσταση γιορταζόταν με πανηγυρισμούς και φωταγώγηση των πόλεων και των χωριών σε όλα τα μήκη και πλάτη της αυτοκρατορίας. Επίκεντρο του εορτασμού ήταν το παλάτι, όπου δίνονταν δεξιώσεις τις ημέρες αυτές από τους αυτοκράτορες. Τα χαράματα της Κυριακής οι αυτοκράτορες, με την πολυπληθή συνοδεία τους και υπό τις επευφημίες του πλήθους που κατέκλυζε τους δρόμους, πήγαιναν στην Αγία Σοφία, για να παρακολουθήσουν τον όρθρο. Αργότερα παρέθεταν επίσημα γεύματα στο μεγαλοπρεπέστερο διαμέρισμα των ανακτόρων, το λεγόμενο «Χρυσοτρίκλινο. Το Πάσχα στη βυζαντινή εποχή γιορταζόταν ολόκληρη εβδομάδα, μέχρι την Κυριακή του Θωμά. Σύμφωνα με Βυζαντινούς συγγραφείς, όλη η εβδομάδα μετά την Ανάσταση λογίζεται ως μία «Κυριώνυμος ημέρα». Η αντίληψη αυτή διατηρήθηκε και μετά την Άλωση της Πόλης, στα χρόνια της σκλαβιάς. Η πασχαλινή εβδομάδα ονομάστηκε από τον λαό Λαμπρόσκολα.

Στην Κωνσταντινούπολη οι πολίτες αξιοποιούσαν την πολυήμερη πασχαλινή αργία, παρακολουθώντας συναρπαστικά δημόσια θεάματα και ιδιαίτερα ιπποδρομίες, που τότε ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς.
Μέχρι την Κυριακή του Θωμά, δηλαδή την «Διακαινήσιμον Εβδομάδα», δεν λειτουργούσαν τα δικαστήρια, δεν φυλακίζονταν όσοι υπέπιπταν σε ελαφρά πταίσματα και έπαιρναν χάρη με ειδική αυτοκρατορική διαταγή οι ελαφροποινίτες φυλακισμένοι.
Γίνεται εμφανέστατο πλέον, ότι το πρόγραμμα της Βυζαντινής εβδομάδος της Άρτας απέχει πολύ από αυτό των Βυζαντινών. Οπότε εκ προοιμίου ο τίτλος «Βυζαντινή εβδομάδα στην Άρτα» δεν τεκμηριώνεται ιστορικά.

ΖΕΙΣ ΤΟ ΑΛΗΘΙΝΟ ΠΑΣΧΑ;
Πάρα πολλοί άνθρωποι σήμερα δεν έχουν γνώση τι είναι το Πάσχα και ποια είναι η σημασία της λέξης “ΠΑΣΧΑ” για εμάς τους Χριστιανούς. Και έτσι η άγνοια έχει ως αποτέλεσμα να κρατά τον άνθρωπο μακριά από την αλήθεια του Λόγου του Θεού και να χάνεται απορρίπτοντάς την μέσα στις ανθρώπινές του παραδόσεις και δοξασίες.
Ο Λόγος του Θεού λέει γι’ αυτό: “Ο λαός μου αφανίστηκε για έλλειψη γνώσης• επειδή, εσύ απέρριψες τη γνώση, και εγώ απέρριψα εσένα..”( Ωσηέ 4:6)
Γιατί απορρίψατε τη γνώση; Διότι απορρίψατε το Λόγο του Θεού για την παράδοσή σας. “ακυρώνοντας έτσι το λόγο του Θεού χάρη στην παράδοσή σας, που είναι δικό σας κατασκεύασμα.”( Μαρκ. 7:13).
Έτσι ο άνθρωπος μέσα στην άγνοια και στην ανθρώπινη παράδοσή του, έχει φτιάξει ένα Πάσχα που αποτελείται μόνο από έθιμα και εθιμοτυπικές συμπεριφορές.
Αναρωτήθηκες όμως ποτέ τι σχέση μπορεί να έχει η σταύρωση και η ανάσταση του Ιησού Χριστού με τα αυγά, τα τσουρέκια και όλα τα υπόλοιπα που βλέπουμε να τελούνται στις μέρες αυτές;
Οι αρχαίοι Κινέζοι και οι Γιαπωνέζοι προσφέρουν μέχρι και σήμερα αυγά την άνοιξη για γονιμότητα και αναγέννηση, αλλά και βάφουν αυγά για τις τελετουργίες τους. Οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν το χρυσό αυγό σύμβολο του ήλιου και χρησιμοποιούσαν βαμμένα αυγά στις γιορτές της άνοιξης. Οι δρυΐδες είχαν το αυγό σαν ιερό έμβλημά τους. Αλλά και στην αρχαία Ελλάδα έβαζαν αυγά στα χέρια ειδωλίων του Διόνυσου ως σύμβολα αναγέννησης.
Ένας αρχαίος μύθος των Βαβυλωνίων αναφέρει ότι “Ένα αυγό σε υπερφυσικό μέγεθος έπεσε από τον ουρανό στον ποταμό Ευφράτη, τα ψάρια το κύλισαν μέχρι την όχθη και εκεί κάθισαν περιστερές και το κλώσησαν και από μέσα βγήκε η Αστάρτη.”

Τη θεά αυτή τη λάτρευαν ως τη Βασίλισσα των ουρανών και για να την τιμήσουν προσέφεραν πέμματα (=κουλού¬ρια) όπως λέει στον Ιερεμία 7:17-18
“Δεν βλέπεις τι κάμνουσιν αυτοί εν ταις πόλεσι του Ιούδα και εν ταις οδοίς της Ιερουσαλήμ; Οι υιοί συλλέγουσι ξύλα και οι πατέρες ανάπτουσι το πυρ και αι γυναίκες ζυμώνουσι την ζύμην, διά να κάμωσιπέμματα (κουλούρια) εις την βασίλισσαν του ουρανού και να κάμωσι, σπονδάς εις άλλους θεούς, διά να με παροξύνωσι.”
Μία άλλη εκδοχή του ίδιου μύθου λέει ότι “Ένα αυγό έπεσε από τον ουρανό στον Ευφράτη, έσπασε και από μέσα βγήκε η ζωή”. Από το μύθο αυτό προέρχεται το τσούγκρισμα ή σπάσιμο του αυγού που συμβολίζει τη ζωή.
Ο λόγος του Θεού όμως λέει για τη ζωή: Στο κατά Ιωάννη ευαγγέλιο (11:25) “Ο Ιησούς μας λέει: Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή• αυτός που πιστεύει σε μένα, και αν πεθάνει, θα ζήσει.
Ποιο όμως είναι το αληθινό Πάσχα και τι αναφέρει ο Λόγος του Θεού γι’ αυτό;
Η πρώτη αναφορά που γίνεται για το Πάσχα μέσα στην Αγία Γραφή είναι στο βιβλίο της Εξόδου στο 12ο κεφάλαιο, όπου, λίγο πριν τη μεγάλη έξοδο των Ισραηλιτών από τη σκλαβιά της Αιγύπτου, ο Θεός διέταξε τον λαό Ισραήλ να σφάξουν από ένα αρνί και με το αίμα του να βάψουν το ανώφλι και τους παραστάτες των θυρών τους για να φυλαχτούν από τη 10η πληγή που θα ερχόταν και από τον άγγελο εξολοθρευτή.
Όπου ο άγγελος αυτός σε όποια θύρα θα έβλεπε το αίμα του αμνού θα έκανε “πάσχα” που σημαίνει: Προσπερνώ – παρατρέχω,θα προσπερνούσε και θα παράτρεχε την οικία αυτή.
Αυτός ήτανε ένας τύπος που εκπληρώθηκε στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ως αμνός του Θεού, σφάχτηκε πάνω στο σταυρό του Γολγοθά μία για πάντα, όπως λέει στο: Ρωμαίους 6:9-10 “γνωρίζοντας ότι ο Χριστός, καθώς αναστήθηκε από τους νεκρούς, δεν πεθαίνει πλέον• θάνατος δεν τον κυριεύει πλέον. Επειδή, καθόσον πέθανε, πέθανε μια για πάντα για την αμαρτία• αλλά, καθόσον ζει, ζει για τον Θεό.”
Εφόσον πέθανε και αναστήθηκε μια για πάντα, εμείς γιατί Τον σταυρώνουμε και Τον ανασταίνουμε κάθε χρόνο;
Ο Χριστός μας καλεί να ζήσουμε το αληθινό Πάσχα, το οποίο δεν είναι μία, αλλά 365 ημέρες το χρόνο δεχόμενος τη θυσία Του και το αίμα Του στους παραστάτες της καρδιάς σου, ώστε όποια μέρα και αν περάσει ο άγγελος εξολοθρευτής, να κάνει Πάσχα.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ.