Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΝΔΙΚΤΟΥ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΉ ΖΩΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΚΑΙ Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΥΤΗΣ
Υπό του Πρωτοπρεσβυτέρου
Ιωάννου Λάκκα
Συνταξιούχου εκπαιδευτικού
Η Ιη Σεπτεμβρίου δεν αποτελεί μόνο για τους εκπαιδευτικούς την αρχή του νέου σχολικού έτους και για τους γεωργούς την έναρξη της νέας γεωργικής περιόδου, αλλ’είναι και για μας τους ορθόδοξους Χριστιανούς η αρχή του νέου εκκλησιαστικού έτους.
Επειδή η γιορτή της ινδίκτου είναι άγνωστη στους περισσότερους, κρίνομε ότι θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούμε σ’ αυτήν.
Η λέξη ί ν δ ι κ τ ο ς προέρχεται από το Λατινικό ρήμα ( intiko). Η ίνδικτος επικράτησε στο Εκκλησιαστικό Ημερολόγιο με τη σημασία της μονάδας μετρήσεως της χρονικής διάρκειας ενός έτους με αρχή την Ιη Σεπτεμβρίου. Έτσι προέκυψε και ο όρος <<Αρχή της ενδίκτου>>, που καθιερώθηκε στη λειτουργική γλώσσα . Η ινδικτιών σήμαινε μήνυμα <<εμήνυε την αρχήν της περιόδου>>, αλλά γιατί την αρχή της περιόδου οριζόταν από τον αυτοκράτορα το ποσό των φόρων κάθε επαρχίας του Ρωμαϊκού κράτους. Η ινδικτιών έγινε γνωστή και επίσημα χρησιμοποιήθηκε ως αρχή ενός κύκλου δεκαπέντε ετών και ως ορισμός ή διάγγελμα για το λεγόμενο << έγγειο φόρο >> με ισχύ για ανάλογη χρονική διάρκεια.
Το διάγγελμα ή θέσπισμα ή διάταγμα εκδιδόταν από τους αυτοκράτορες της Ρώμης, λίγο πριν την έναρξη του χειμώνα, με το οποίο και καθοριζόταν ο φόρος που θα έπρεπε να καταβάλουν οι υπήκοοι κάθε επαρχίας για την συντήρηση και διατήρηση των στρατευμάτων. Η ισχύς του αυτοκρατορικού εγγράφου ήταν για περίοδο δεκαπέντε ετών, όση ήταν και η διάρκεια της υποχρεωτικής υπηρεσίας των Ρωμαίων στρατιωτών.
Η καταβολή του << εγγείου φόρου >>, το ύψος του οποίου ήταν ανάλογο με την έκταση των γαιών του κάθε υπηκόου, γινόταν στην αρχή κάθε έτους
του δεκαπενταετούς κύκλου της ινδικτιώνος.
Η ινδικτιών ως αρχή του εκκλησιαστικού έτους και ιδιαίτερη γιορτή με ξεχωριστή ακολουθία καθιερώθηκε στις αρχές του 4ου αιώνα μ.χ., από επίδρα-
ση του Ρωμαϊκού οικονομικού έτους. Οι λόγοι για τους οποίους γιορτάζει ς η Εκκλησία την <<αρχή της ινδίκτου>> είναι, κατά τον άγιο Νι κ ό δ η μ ο ν
τον αγιορείτη, οι ακόλουθοι τρεις: Ι) Ως αρχή του νέου έτους,2) Εις ανάμνηση της μεταβάσεως στη συναγωγή της Ναζαρέτ, όπου και του επιδόθηκε
το βιβλίο του Ησαϊα για να διαβάσει και αφού το άνοιξε (Ησ 61,1) άρχισε να διαβάζει << Πνεύμα Κυρίου επ’ εμέ……..) <<Λουκ.4, 16-18) και 3)
<<Όπως δια μέσου της υμνωδίας και ικεσίας ο Θεός γίνει ίλεως και ευλογήσει τον νέο χρόνο>>.
Η γιορτή της << αρχής της ινδίκτου>> περιελάμβανε δύο μέρη: (α) Την ειδική ακολουθία μέσα στο Ναό, που συνδιαζόταν με την τέλεση της Θεί-
Λειτουργίας και (2) Την τελετή που γινόταν έξω από το Ναό. Στην αρχή η ακολουθία ήταν σύντομη, αργότερα έγινε εκτενέστερη.
Κατά τους χρόνους πριν από την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, κατά την διάρκεια της ακολουθίας αυτής διαβαζόταν και ευχές που έγραψαν
Ο Πατριάρχης Α θ α ν ά σ ι ο ς ο Α’ (1289-1293) και ο Πατριάρχης Φ ι λ ό θ ε ο ς (1354-1355). Η ευχή του Πατριάρχη Φιλοθέου διαβαζόταν καθ’ όλη
τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου και τις αρχές του Οκτωβρίου. Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως Γεννάδιος αναφέρει, ότι ο σημερινός τύπος
της γιορτής θεσπίσθηκε, πολύ πιθανό, κατά την πατριαρχεία του μετέπειτα εθνομάρτυρα Πατριάρχη Κυρίλλου του Στ’(+1821). Το τελετουργικό μέ-
ρος της γιορτής αυτής διελάμβανε την υπογραφή, στο Μέγα Συνοδικό των Πατριαρχείων, της <<Πράξεως της ινδικτιώνος>> από το Πατριάρχη, τους
Συνοδικούς και τους άλλους παρευρισκομένους Μητροπολίτες. Η τελετή της ινδίκτου με ιδιαίτερη επισημότητα και λαμπρότητα ετελείτο από την
εποχή της πρώτης πατριαρχείας του Ιωακείμ του Γ’ (1878-1884 και 1901-1912).
Στο Φανάρι την Ιη Σεπτεμβρίου στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου γιορτάζεται με τη συνήθη μεγαλοπρέπεια η αρχή της ινδίκτου. Στη Θεία
Λειτουργία χοροστατεί ο Πατριάρχης περιστοιχιζόμενος από όλους τους Ιεράρχες του Θρόνου που βρίσκονται τις μέρες εκείνες στην Κωνσταντινού-
πολη. Μετά την απόλυση υπογράφεται από τον οικουμενικό Πατριάρχη και τους Ιεράρχες ο Κώδικας της νέας ινδίκτου.
<< Ευλόγησον τον στέφανον του ενιαυτού Της χρηστότητός Σου Κυριε>>.