Οι Συγγραφείς Αποκαλύπτουν… Τα Μυστικά Τους Στον Ε. Ιντζέμπελη

Στρατής Γαλανός
Το ιστορικό μυθιστόρημα απαιτεί εκτεταμένη προκαταρκτική έρευνα σε πηγές και αρχεία

Κάποτε σε μια συνέντευξη τύπου ο Clint Eastwood ρωτήθηκε για ποιο λόγο αποφάσισε να ασχοληθεί με την ηθοποιία. Κοφτά και λακωνικά έδωσε την εξής αποστομωτική απάντηση:
«Για να κερδίσω το κορίτσι.»
Γράφω για να με αγαπούν. Γράφω επειδή οι λέξεις και τα λόγια αγαπιούνται ευκολότερα από τα χείλη που τα ξεστομίζουν.
Γράφω για να μην λείψει ολότελα η αγάπη από τη ζωή μου. Όμως η αγάπη είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις• αν αναποδογυρίσεις το κέρμα, στην πίσω πλευρά του είναι χαραγμένη η μορφή του θανάτου. Memento mori• Γράφω επίσης από φόβο θανάτου• επειδή έχω επίγνωση της θνητότητας και θα ήθελα όταν θα έχω πια πεθάνει να έχω αφήσει κάτι πίσω μου που θα υπενθυμίζει το πέρασμά μου από τη γη. Γράφω κυρίως για να περισώσω την ανάμνηση των ανθρώπων που αγάπησα από την καταχνιά της λήθης, για να διαφυλάξω τις ιστορίες και τις αφηγήσεις που μου εμπιστεύτηκαν από τη φθορά του χρόνου.

Το βιβλίο μου «Η διαδρομή και το κόμιστρο» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα, όμως αυτός ο χαρακτηρισμός αποτελεί απλώς μια ετικέτα που διευκολύνει την ταξινόμηση, το ίδιο το κείμενο παρουσιάζει κάποιες ιδιομορφίες. Τα περισσότερα ιστορικά μυθιστορήματα που γνωρίζω είναι γραμμένα είτε στο ρεαλιστικό στυλ του «Πόλεμος και Ειρήνη» είτε σύμφωνα με την ρομαντική τεχνοτροπία των «Αθλίων» ή του «Ιβανόη». Το έργο μου όμως αντλεί την έμπνευσή του από το σύμπαν των παραμυθιών και των μύθων ακολουθώντας τα βασικά μοτίβα του μαγικού ρεαλισμού αλλά και του picaresco μυθιστορήματος, δηλαδή την ανάμειξη στοιχείων του φανταστικού, του γκροτέσκο ή και του παραλόγου ακόμα, με μια σχεδόν ντοκουμαντερίστικη ανάπλαση της εποχής στην οποία αναφέρεται. Υπαρκτά πρόσωπα επωνύμων και πασίγνωστα ιστορικά γεγονότα αναμειγνύονται και συνδιαλέγονται με επινοημένους χαρακτήρες χαμηλής κοινωνικής καταγωγής, διακειμενικές αναφορές και σουρεαλιστικές καταστάσεις με έναν τρόπο που συνειδητά παραπέμπει στο έργο μεγάλων δασκάλων όπως ο Γκίντερ Γκρας, ο δημιουργός του «Τενεκεδένιου ταμπούρλου».

Στον πυρήνα του βιβλίου μου βρίσκονται αληθινά γεγονότα τα οποία έφτασαν ως εμένα μέσω προφορικών αφηγήσεων ατόμων του στενού συγγενικού μου περιβάλλοντος. Οι διηγήσεις αυτές ήταν στην αρχική τους μορφή αποσπασματικές και ανεκδοτολογικές, κουβέντες του καφέ ή του τραπεζιού που τα μέλη ενός σογιού αναμασούν συχνά και με τον τρόπο αυτό δημιουργούν έναν συνεκτικό δεσμό που εξηγεί τον βίο και την πολιτεία τους. Για να μετατραπούν σε μια ενιαία ιστορία με αρχή, μέση και τέλος χρειαζόταν η επινόηση ενός κεντρικού αφηγητή και η ένταξη αυτών των μεμονωμένων επεισοδίων σε έναν ευρύτερο προβληματισμό ο οποίος διαμορφώθηκε γύρω από δύο βασικούς άξονες: από τη μια με απασχόλησε η κυβερνητική, δηλαδή η διερεύνηση της διαλεκτικής σχέσης επικοινωνίας και ελέγχου που αναπτύσσεται μεταξύ του Ανθρώπου και των Μηχανών τις οποίες κατασκευάζει και χρησιμοποιεί.

Ένας δεύτερος πυλώνας γύρω από τον οποίο περιστρέφονται τα ερωτήματα που θέτει το κείμενο θα μπορούσε να συνοψιστεί στην εξής διατύπωση: συνηθισμένοι άνθρωποι μπροστά σε ακραίες περιστάσεις. Το βιβλίο μιλάει για τους παππούδες, τις γιαγιάδες μας, τους θείους και τις θείες μας, για άτομα καθημερινά και οικεία, της διπλανής πόρτας που από ένα καπρίτσιο της Ιστορίας και της εποχής τους βρέθηκαν αντιμέτωπα με καταστάσεις που τους υπερέβαιναν, όπως η προσφυγιά, ο πόλεμος, ο λιμός, η σκλαβιά, η επανάσταση, καταστάσεις για τις οποίες δεν διέθεταν καμία θεωρητική κατάρτιση αλλά και καμία πρακτική εκπαίδευση για το πώς να τις αντιμετωπίσουν κι εντούτοις βαδίζοντας στα τυφλά, μέσα στην «ομίχλη της Ιστορίας» υποχρεώθηκαν να δώσουν απάντηση σε ηθικά διλήμματα και να πάρουν αποφάσεις οι οποίες θα αποδεικνύονταν καθοριστικές για το μέλλον τους αλλά και για τις τύχες του κόσμου. Το βιβλίο διερευνά τις συνθήκες, τις ψυχολογικές διεργασίες και τους εξωγενείς παράγοντες που ώθησαν τους ανθρώπους αυτούς να επιλέξουν μεταξύ ηρωισμού και δειλίας, νομιμοφροσύνης και παραβατικότητας, υποταγής και αντίστασης, δράσης και ουδετερότητας.

«Η διαδρομή και το κόμιστρο» είναι έργο πρωτόλειο. Έχει σχεδιαστεί να αποτελέσει το πρώτο μέρος μιας τριλογίας. Ο πρώτος τόμος καλύπτει χρονικά την περίοδο από το μεγάλο Κραχ του 1929 στην Αμερική ως την απελευθέρωση της Αθήνας από τα γερμανικά στρατεύματα τον Οκτώβριο του 1944. Κεντρικός αφηγητής είναι… ένα αυτοκίνητο! ένα όχημα προικισμένο όχι μόνο με θυμικό και νόηση αλλά και με το σπάνιο χάρισμα μιας ενσυναίσθησης σχεδόν καθολικής, το οποίο, το τελευταίο βράδυ πριν την καταστροφή του στον επίλογο των Δεκεμβριανών, κληροδοτεί εν είδει διαθήκης τα απομνημονεύματά του που περιγράφουν μια ζωή γεμάτη περιπέτειες και μεταμορφώσεις, από πολυτελή λιμουζίνα σε αγοραίο ταξί, από βενζινοκίνητο σε γκαζοζέν, από αμάξι ιδιωτικής χρήσης σε νοσοκομειακό, νεκροφόρα, γιάφκα, γκαρσονιέρα ερωτικών ραντεβού, ακόμα και σε άρμα μάχης. Η ροή της αφήγησής του διακόπτεται από εσωτερικούς μονολόγους των ατόμων που το κατασκεύασαν, το κατείχαν ή το χρησιμοποίησαν κατά καιρούς ως ιδιοκτήτες, σοφέρ, ενοικιαστές ή πελάτες.

Για έναν τετραπληγικό συγγραφέα που αποπειράται να συνθέσει ένα τόσο ογκώδες και πολυσέλιδο έργο, η μεγαλύτερη δυσκολία είναι η δακτυλογράφηση, δηλαδή η ίδια η πράξη της γραφής ως χειρωνακτική εργασία. Μια επιπλέον δυσκολία προκύπτει από την ανασύνθεση του ιστορικού παρελθόντος. Το ιστορικό μυθιστόρημα απαιτεί εκτεταμένη προκαταρκτική έρευνα σε πηγές και αρχεία• μόνο έτσι είναι δυνατή η πειστική ανάπλαση μιας εποχής που έχει πια παρέλθει, η ρεαλιστική απεικόνιση ηθών, εθίμων, ενδυμασιών, μουσικών, γεύσεων, η αποτύπωση του αστικού ή του φυσικού περίγυρου και κυρίως η αληθοφανής αναπαράσταση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι της περιόδου εκείνης μιλούσαν, βίωναν, ερμήνευαν και νοηματοδοτούσαν τα τεκταινόμενα.

Είμαι συνταξιούχος και αυτό μου δίνει την πολυτέλεια άφθονου ελεύθερου χρόνου στη διάθεσή μου. Όταν δεν τον αξιοποιώ δημιουργικά, τον αφιερώνω σε δραστηριότητες που μου παρέχουν αναψυχή και ψυχαγωγία. Πέρα από το πάθος της ανάγνωσης, είμαι επίσης φανατικός κινηματογραφόφιλος και εξίσου μανιώδης μουσικόφιλος• ένας παρατηρητικός αναγνώστης θα διαπιστώσει εύκολα στα κείμενά μου τα δάνεια και τις πολλαπλές αναφορές στην Έβδομη Τέχνη, την όπερα, την κλασική μουσική αλλά και το ρεμπέτικο, το αστικό και το ελαφρό τραγούδι του Μεσοπολέμου. Μια πιο παιδιάστικη πλευρά του χαρακτήρα μου συνδέεται με την απόλαυση των παιγνίων, από το Sudoku και το Scrabble έως το τάβλι και το σταυρόλεξο, παιχνίδια στα οποία αναλώνω καθημερινά αρκετές ώρες ραστώνης.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ο Στρατής Γαλανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1968.
Διαμένει μόνιμα στην Νέα Ιωνία Αττικής.
Είναι εκ γενετής τετραπληγικός και μετακινείται με αναπηρικό αμαξίδιο.
Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών απ’ όπου αποφοίτησε το 1991.
Μιλά τέσσερεις γλώσσες, Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Ισπανικά, με αντίστοιχα πτυχία πανεπιστημίων του εξωτερικού.
Μετά την πρακτική του εξάσκηση, εργάστηκε αρχικά ως δικηγόρος, (1993-1996), κατόπιν ως υπάλληλος γραμματειακής υποστήριξης στον ΑΝΤΕΝΝΑ, (1996) και τέλος ως διοικητικός υπάλληλος στην Ε.ΥΔ.Α.Π. (1997-2012), όταν και συνταξιοδοτήθηκε.
Διετέλεσε μέλος της Εξελεγκτικής Επιτροπής του Πανελλήνιου Συλλόγου Παραπληγικών – ΠΑ.Σ.ΠΑ.