Συνέντευξη της Νιόβης Ιωάννου στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Γράφω ποίηση, σημαίνει αντέχω την σκέψη πως δεν εξουσιάζω τον εαυτό μου, κι αυτή η γνώση όχι μόνο δεν με γεμίζει φόβο, αντίθετα με προκαλεί κάθε φορά

Η Νιόβη Ιωάννου, πέρασε τα παιδικά κι εφηβικά της χρόνια στο Ναύπλιο. Ασχολήθηκε με το παιδικό θέατρο και την διδασκαλία γαλλικών. Ποιήματά της και πεζά έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά κι εφημερίδες. Ποίησή της έχει μεταφραστεί στα ιταλικά από τον CrecsentzoSangiglio. Στο θέατρο έχει ανέβει ο θεατρικός της μονόλογος «Μην έρθεις απόψε». Είναι ραδιοφωνική παραγωγός στο SymbanWorldRadio –εκπομπή για την Τέχνη και τον Πολιτισμό- που εκπέμπει στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας στα FM και μέσο WEB σε όλον τον κόσμο. Κυκλοφορούν οι ποιητικές της συλλογές, «Φως-2» εκδόσεις Γαβριηλίδης 2013, «σε στΗχο πλάγιο και μόνο» εκδόσεις Οσελότος 2014, «Εις άτοπον» εκδόσεις Μανδραγόρας 2017, «Πορτατίφ» εκδόσεις Μανδραγόρας 2019, «Στην πυρά» εκδόσεις Μανδραγόρας 2021.

ΕΡ.: Ποια είναι η σημασία του γενέθλιου τόπου σε μια ποιήτρια;
ΑΠ.: Γεννήθηκα στο Άουγκσμπουργκ της Γερμανίας και μεγάλωσα στο Ναύπλιο. Είμαι ευγνώμων που με διάλεξε μια πόλη τόσο ποιητική,-πιστεύω πως οι τόποι μας διαλέγουν- μια πόλη που εναρμονίζει μοναδικά το τοπίο με τον χρόνο, που σου δίνει την δυνατότητα να μνημονεύεις το παρόν, την ίδια στιγμή που το βιώνεις. Το Ναύπλιο για μένα είναι η αλμύρα από την θάλασσα της Αρβανιτιάς πάνω σ’ ένα φύλλο χαρτί που το παίρνει ο αέρας, οι φραγκοσυκιές που αγκυλώνουν με τ’ αγκάθια τους το νερό, η μαύρη σκιά του κάστρου που απλώνεται στις αυλές όταν δύσει ο ήλιος, τα σκαλοπάτια που γλιστρούν όταν βρέχει, είναι η στάθμη του νερού σ’ ένα ξεχασμένο ποτήρι κάπου στο πάτωμα ενός ψηλοτάβανου σπιτιού, είναι οι άνθρωποι που ενώ έφυγαν συνεχίζουν να είναι παρόντες, κοιτάζοντας διακριτικά τις στιγμές πίσω από το θρόϊσμα της κουρτίνας.

ΕΡ.: Τι σημαίνει για εσάς η ποίηση;
ΑΠ.: Η ποίηση μπήκε στην ζωή μου από τη μικρή ραγισματιά ενός τοίχου, – γύρω στα δώδεκα ήμουν- όταν είχα αρχίσει να νιώθω πως πίσω από τον κόσμο που μπορούμε ν’ αντιληφθούμε, υπάρχει ένας άλλος κόσμος πιο συνειδητοποιημένος στην αλήθεια του, ένας κόσμος που θα ήθελα με το όποιο κόστος, ν’ ανακαλύψω. Το πρώτο μου δειλό ποίημα «η ερημιά των τοίχων», το έγραψα σε αυτήν την ηλικία, καθισμένη στο πάτωμα ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού. Η ποίηση για μένα, είναι η φιλοσοφία τόσο του επίγειου όσο και του προσδοκώμενου εαυτού, είναι η ποινή και η κάθαρση μέσα από μια επώδυνη διαδρομή, στα σκοτάδια της ύπαρξης. Η Τσβετάγιεβα είπε για την ποίηση: «τι πολλούς που κατέστρεψε, τι λίγους που έσωσε». Γράφω ποίηση, σημαίνει αντέχω την σκέψη πως δεν εξουσιάζω τον εαυτό μου, κι αυτή η γνώση όχι μόνο δεν με γεμίζει φόβο, αντίθετα με προκαλεί κάθε φορά σε μια νέα εκ βαθέων συνδιαλλαγή μαζί του.

ΕΡ.: Ποιο είναι το κίνητρο που σας κάνει να γράψετε;
ΑΠ.: Αν η γνώση είναι δύναμη, η γνώση εαυτού είναι η πολυτιμότερη ασπίδα για όλα τα δεινά που καθημερινά προκύπτουν στην ανθρωπότητα. Κάποιες φορές, αρκεί ένας στίχος για να συνειδητοποιήσει κάποιος την οικουμενικότητα του συναισθήματος, γεγονός που θα τον κάνει να νιώσει πως δεν είναι μόνος σ’ όλα αυτά που συμβαίνουν.

ΕΡ.: Πρέπει ο ποιητής να μάχεται για την επικράτηση του δίκαιου και να υπηρετεί τις αξίες του με σθένος;

ΑΠ.: Πιστεύω πως ο ποιητής οφείλει να διεκδικεί την αυθεντική ζωή, να παθιάζεται με την αλήθεια, να υπηρετεί τις αξίες του με σθένος, να εκφράζει τις αγωνίες αλλά και την θέση του πάνω στα προβλήματα που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο, αφήνοντας ένα αμυδρό φως ώστε να καλλιεργηθεί η πίστη στην ομορφιά και την δικαιοσύνη.

ΕΡ.: Μπορεί η ποίηση να αλλάξει τον κόσμο;

ΑΠ.: Ναι, η ποίηση θα μπορούσε να κάνει τον κόσμο καλύτερο. Αλλά ακόμα κι αποτύγχανε, στο βάθος της ουτοπίας πάντα θα καιροφυλακτούσε, ένα σύννεφο από παντελόνια, η σονάτα του σεληνόφωτος, τρία δάκρια του Θεού, η ευγένεια μιας κωμωδίας, το μονόγραμμα, μια ποιήτρια που «δεν άντεχε να ζει φωναχτά».

ΕΡ.: Πολλοί νέοι ποιητές δημοσιεύουν ποιήματα στο διαδίκτυο. Εσάς ποια είναι η γνώμη σας;

ΑΠ.: Δεν είμαι αρνητική με την ποίηση στο διαδίκτυο. Ένα αξιόλογο ποίημα σε καμιά περίπτωση δεν υποβαθμίζεται όταν αναρτηθεί από κάποιο προφίλ. Νομίζω όμως ότι στην πλειοψηφία οι αναγνώστες απλά «βλέπουν» τα ποιήματα και πατούν λάικ χωρίς να τα διαβάζουν.

ΕΡ.: Πώς θα επιτύχουν οι αναγνώστες να προσεγγίσουν την «καλή» ποίηση;

ΑΠ.: Θεωρώ επίσης σημαντικό, οι αναγνώστες να καλλιεργούν το ένστικτο και το κριτήριο να διαχωρίζουν την καλή ποίηση. Κι αυτό πιστεύω πως επιτυγχάνεται όχι μόνο μέσα από την επαφή με τα έργα σπουδαίων ποιητών που λόγω της σημαντικότητάς τους παραμένουν διαχρονικά αλλά και μέσα από την ανάγνωση αξιόλογων σύγχρονων δημιουργών που αφήνουν ανεξίτηλο στο παρόν, το βαθύ τους λογοτεχνικό στίγμα.

ΕΡ.: Διαβάζουν ποίηση οι Έλληνες;

ΑΠ.: Οι έλληνες έχουμε ιδιοσυγκρασία βαθιά ποιητική. Έτσι, μπορούμε να καταφέρνουμε το ανέφικτο, κάτι που η ιστορία πανηγυρικά έχει αναδείξει. Πιστεύω πως αυτό πάντα θα λειτουργεί καταλυτικά για τα όποια σχέδια εγχώρια ή παγκόσμια που στοχεύουν στον εξευτελισμό και στην υποβάθμιση της ανθρώπινης υπόστασης. Ο τόπος μας είναι μικρός αλλά έχει μια τεράστια ανθρωποκεντρική παράδοση που βασίζεται στην δικαιοσύνη και το μέτρο. Στην αρχαία τραγωδία οι Ερινύες τιμωρούν εκείνους που το υπερβαίνουν.

ΕΡ.: Ποια γνώμη του Σεφέρη και του Μπρετόν για τη ποίηση και τις ανθρώπινες αξίες;

ΑΠ.:Σ’ αυτόν τον κόσμο που όλο στενεύει, ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης μας προέτρεψε ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο. Αυτός είναι ο τρόπος να χαλάσουμε το τέρας.
Ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση, έχει γράψει ο Αντρέ Μπρετόν κι αυτό είναι το μήνυμα που πρέπει να κρατήσουμε πρώτα ως άνθρωποι κι ύστερα ως έλληνες που οφείλουμε ν’ αντισταθούμε στις πολιτικές που υπαγορεύουν την κονιορτοποίηση της όποιας αλληλέγγυας προσέγγισης των κοινών προβλημάτων που οι λαοί σ’ όλον τον πλανήτη αντιμετωπίζουμε.

ΕΡ.: Πιστεύετε πως ο άνθρωπος μπορεί να νιώσει την απόλυτη ευτυχία ή κάτι τέτοιο παραμένει ουτοπικό;

ΑΠ.: Ναι, η ευτυχία πηγάζει από μέσα μας κι είναι ανεξάρτητη από τα εξωτερικά γεγονότα και τις συνθήκες που επικρατούν στην ζωή μας. Είναι πρωτίστως η αρμονική συνύπαρξη με τον εαυτό μας. Για μένα η ευτυχία είναι αλληλένδετη με την ευγνωμοσύνη. Όταν πάψουμε να εστιάζουμε στα πράγματα που μας λείπουν, καλλιεργώντας την ικανότητα να διακρίνουμε αυτά που μας χαρίζονται καθημερινά, θεωρώντας πως τίποτα δεν είναι δεδομένο και πως όλα μπορούν από στιγμή σε στιγμή ν’ ανατραπούν, τότε μπορούμε να νιώσουμε ευτυχισμένοι. Η κάθε στιγμή που μας προσφέρεται είναι ένα ανεκτίμητο δώρο, μια ακριβή ευεργεσία που έχουμε την ευθύνη ν’ αξιοποιήσουμε. Αλλά και οι δυσκολίες που κατά καιρούς αντιμετωπίζουμε είναι επίσης μια ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να εξελιχτούμε στην καλύτερη εκδοχή του. Χρειάστηκε να βιώσουμε τις τραγικές συνέπειες της πανδημίας για να εκτιμήσουμε τις μικρές καθημερινές χαρές που ξαφνικά χάθηκαν απ’ την ζωή μας. Δεν ξέρω αν τελικά γίναμε καλύτεροι άνθρωποι, ίσως αποκτήσαμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση, μαθαίνοντας με σεβασμό ν’ αφουγκραζόμαστε τον εαυτό μας.

ΕΡ.: Τα σημαίνει ελευθερία για εσάς;

ΑΠ.: Ελευθερία για μένα είναι η απόφαση να είναι κανείς υπεύθυνος απέναντι στον εαυτό του και τον πλησίον του. Θα συμφωνήσω με την φράση του Καμύ: «ελευθερία είναι η επιθυμία μας να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι».

ΕΡ.: Πώς πρέπει να υπάρχει ο χρόνος στη ζωή μας;

ΑΠ.: Ο χρόνος υπάρχει μόνο σαν εσωτερική ανάγκη να οριοθετήσουμε τα γεγονότα και να προσδιορίσουμε τη θέση μας σ’ αυτά. Η αιωνιότητα μπορεί να είναι μια μικρή στιγμή καλοκαιριού που κάποιος σήκωσε τα μάτια σου στον έναστρο ουρανό ν’ αναζητήσεις το φεγγάρι. Αυτή η μοναδική στιγμή της απόλυτης μοναξιάς …

ΕΡ.: Από τι εμπνέεστε ;

ΑΠ.: Κυρίως εμπνέομαι από τα προσωπικά μου βιώματα, αφήνοντας τις λέξεις ανεξέλεγκτες ν’ αποκαλύψουν το συναίσθημα που πολλές φορές κι εγώ η ίδια αγνοώ, κάποιες σκόρπιες εικόνες αυθαίρετα εισχωρούν, η πραγματικότητα πάντα μισή, ο χρόνος γκρεμίζεται ήσυχα, κι όμως εμπιστεύομαι αυτό που συμβαίνει. Το ποίημα έρχεται και με βρίσκει γεμάτο εκδορές και συγνώμες.

ΕΡ.: Ποια είναι η τελευταία σας ποιητική συλλογή;

ΑΠ.: Η τελευταία μου ποιητική συλλογή «Στην Πυρά», εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μανδραγόρας. Έχουν εκδοθεί άλλες τέσσερις ποιητικές συλλογές. Και συνεχίζω να γράφω…