Συνέντευξη του Γιάννη Παντελάκη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Γιάννης Παντελάκης είναι δημοσιογράφος από την Αθήνα και έχει εργαστεί σε εφημερίδες, ραδιοφωνικούς σταθμούς και ιστοσελίδες στο πολιτικό ρεπορτάζ και σε θέσεις ευθύνης, ενώ ήταν πρόεδρος του ‘’Αθήνα 9.84’’. Είναι συγγραφέας και του βιβλίου ‘’Η χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας’’, εκδόσεις Θεμέλιο 2018.

Ερ.: Ποια ήταν η αφορμή για να ξεκινήσετε να γράψετε το βιβλίο «Los Buenos antifascistas», από τις Εκδόσεις Θεμέλιο;
Απ.: Αφορμή στάθηκε η ιστορία μιας 81χρονης γυναίκας, τηςAnastasia Tsackos Moratalla, η οποία είναι η κόρη ενός Έλληνα εθελοντή του Ισπανικού εμφυλίου και μιας Ισπανίδας. Οι γονείς της ερωτεύτηκαν τα σκληρά εκείνα χρόνια του πολέμου και είχαν μια πραγματικά συναρπαστική ζωή που μοιάζει σαν μυθιστόρημα. Όταν την συνάντησα στο Albacete στην Νοτιοανατολική Ισπανία και μου αφηγήθηκε τη ζωή των γονιών της, δεν πίστευα ότι υπήρχαν τέτοιες ζωές, με τόση ένταση, πάθος, ερωτά, αλληλεγγύη, αριστερά και διεθνισμό. Με αυτή την αφορμή έκανα μια μεγάλη έρευνα για όλους τους Έλληνες και Κύπριου εθελοντές που συμμετείχαν σε αυτό το παγκόσμιο διεθνιστικό ραντεβού…

Ερ.: Ποιες ήταν οι δυσκολίες που συναντήσατε για να μαζέψετε το υλικό του βιβλίου;
Απ.: Οι δυσκολίες για να καταφέρω να καταγράψω με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πληρότητα και ακρίβεια την ιστορία των Ελλήνων και Κυπρίων εθελοντών του Ισπανικού εμφυλίου συνδέονται περισσότερο με την αναζήτηση στοιχείων σε πολλές διαφορετικές χώρες γιατί στη δική μας υπήρχαν σχετικά λίγα στοιχεία γι’ αυτούς. Μια επιπλέον δυσκολία ήταν να εντοπίσω τους Έλληνες οι οποίοι στην πλειονότητά τους πήγαν στην Ισπανία από πολλές χώρες όπου ζούσαν τότε ως οικονομικοί μετανάστες, ναυτικοί, φοιτητές, ήταν Έλληνες από τις ΗΠΑ, Ευρωπαϊκές χώρες, τα Βαλκάνια, την Λατινική Αμερική, τη Σοβιετική Ένωση κ.ο.κ…

Ερ.: Ποιο ήταν το κίνητρο για να γράψετε το βιβλίο ;
Απ.: Όταν άκουσα την ιστορία της Anastasia Tsackos Moratalla, σκέφτηκα ότι οι άνθρωποι αυτοί σαν τον πατέρα της που ρίσκαραν-και κάποια έχασαν-τις ζωές τους για να πολεμήσουν τον εθνικισμό μιας ξένης χώρας, έμειναν στη σκιά της ιστορίας στη χώρα μας. Σχεδόν λησμονήθηκαν παρ’ ότι έκαναν κάτι πραγματικά συγκλονιστικό. Στις περισσότερες χώρες απ’ όπου προήλθαν οι ξένοι εθελοντές, υπάρχουν έρευνες, βιβλία, μελέτες, ταινίες, ιστορικές αναφορές γι’ αυτούς, στη δική μας ελάχιστοι ασχολήθηκαν μαζί τους, σαν να μην υπήρξαν…
Βασική πρωταγωνίστρια είναι η Anastasia Tsackos Moratalla.

Ερ.: Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για την Anastasia Tsackos;
Απ.: Είναι μια γυναίκα που γεννήθηκε ως παιδί πολιτικών προσφύγων σε μια ξένη χώρα και η οποία σε όλη της τη ζωή προσπάθησε να μάθει ποιος ήταν ο πατέρας της τον οποίο συνάντησε πρώτη και τελευταία φορά όταν ήταν μωρό οκτώ μόλις μηνών. Τον αναζήτησε με πολλούς τρόπους στη διάρκεια της ζωής της, έψαξε εναγωνίως να βρει στοιχεία γι αυτόν, ήθελε να μάθει ποιος ήταν. Η Anastasia μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου, βίωσε διώξεις επειδή ήταν η κόρη ενός Αριστερού, του Έλληνα Γιώργου Τσάκου. Το καθεστώς Φράνκο, η δικτατορία που επιβλήθηκε μετά τον εμφύλιο ήταν εξαιρετικά αυστηρή και εκδικητική προς τους ηττημένους Δημοκρατικούς Ισπανούς, η Anastasia ήταν ένα από τα θύματά του. Όμως, παρ’ ότι γνώρισε ελάχιστα τον πατέρα της είναι εξαιρετικά υπερήφανη γι’ αυτόν…

Ερ.: Μέσα από τα άγνωστα αρχεία των Διεθνών Ταξιαρχιών μαθαίνουμε την ιστορία Ελλήνων εθελοντών του Ισπανικού Εμφυλίου. Ποιος ήταν ο λόγος που οι Έλληνες, ανταποκρίθηκαν, στο κάλεσμα και πήγαν ως εθελοντές να πολεμήσουν στην Ισπανία;
Απ.: Αναφερόμαστε στα τελευταία χρόνια του μεσοπολέμου, όταν σχεδόν η μισή Ευρώπη είχε σκεπαστεί από το φάντασμα του φασισμού και του εθνικισμού. Χιλιάδες άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο θεώρησαν τότε-και όχι άδικα-πως αν και στην Ισπανία κέρδιζαν οι εθνικιστές, η μοίρα του κόσμου θα είχε αρνητική τροπή, η ιστορία τους δικαίωσε, ελάχιστο χρόνο μετά το τέλος του Ισπανικού εμφυλίου, ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Έλληνες- και όχι μόνο αυτοί άλλα όλοι οι ξένοι εθελοντές στις χώρες των οποίων είχαν επικρατήσει εθνικιστικά καθεστώτα- είχαν ένα επιπλέον κίνητρο. Πίστευαν πως αν κέρδιζαν τον πόλεμο με τους εθνικιστές του Φράνκο ίσως αυτό να ήταν η αρχή για το ξήλωμα των εθνικιστικών και φασιστικών καθεστώτων και στη δική τους χώρα. Και όπως είναι γνωστό, δυο εβδομάδες μετά το πραξικόπημα των Ισπανών στρατηγών, στη χώρα μας ειχε επιβληθεί η δικτατορία Μεταξά…

Ερ.: Ποιοι άλλοι λαοί έστειλαν εθελοντές;
Απ.: Στον Ισπανικό εμφύλιο στο πλευρό των Δημοκρατικών βρέθηκαν εθελοντές από πενηντατρείς διαφορετικές χώρες του πλανήτη, ουσιαστικά δηλαδή απ’όλο τον κόσμο…

Ερ.: Γιατί ο Φράνκο στο τέλος επικράτησε στην εμφύλια αναμέτρηση;
Απ.: Μια σημαντική αιτία της νίκης των εθνικιστών στην Ισπανία ήταν η γενναιόδωρη βοήθεια που τους παρείχαν ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι με πληρωμένους μισθοφόρους αλλά κυρίως με υπερσύχρονο πολεμικό υλικό. Μια δεύτερη αιτία, είναι ο εσωτερικός εμφύλιος που ξέσπασε στο εσωτερικό του μετώπου των Δημοκρατικών περίπου ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου, υπάρχουν πολλές αιτίες ακόμα όπως η αμφισβητούμενη ουδετερότητα που έδειξαν η Γαλλία και η Βρετανία σε αυτό τον πόλεμο …

Ερ.: Ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου είναι η αφήγηση της Anastasia. Πώς ένιωσε όταν για πρώτη φορά αφηγήθηκε μια ιστορία που την έκρυβε για χρόνια στα βάθη της ψυχής της;

Απ.: Ήταν ενθουσιασμένη γιατί για πρώτη φορά διηγήθηκε την ιστορία του πατέρας της σ έναν Έλληνα. Στην συγκλονιστική αφήγησή της κράταγε συνέχεια στα χέρια της μερικά γράμματα και φωτογραφίες που της έστελνε, ο πατέρας της ήταν ένα ήρωας που ξεκίνησε από πολλά χιλιόμετρα μακριά για να πολεμήσει τους εθνικιστές μιας ξένης χώρας…

Ερ.: Το βιβλίο περιέχει τα βιογραφικά από τους περίπου 400 Έλληνες και Κύπριους εθελοντές του Ισπανικού Εμφυλίου. Αυτό το γεγονός θα βοηθήσει να φωτιστεί η ιστορική έρευνα γύρω από τον ισπανικό εμφύλιο;
Απ.: Η πλειονότητα των στοιχείων που αναφέρονται στο βιβλίο γι αυτούς τους εθελοντές προέρχονται από τα αρχεία του Ισπανικού εμφυλίου και ειδικότερα των Διεθνών Ταξιαρχιών των μονάδων δηλαδή των ξένων εθελοντών. Μέσα από αυτά σε μεγάλο βαθμό αναδεικνύονται οι αιτίες που τους οδήγησαν στην Ιβηρική, οι πολιτικές συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή στην Ισπανία, την Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, γενικότερα τα αρχεία φωτίζουν την εποχή και δίνουν πολλές απαντήσεις…

Ερ.: Ποια είναι η προσωπική σας αίσθηση για αυτούς τους ανθρώπους και την ιστορία τους μετά από την αυτήν την συγγραφική περιπέτεια;
Απ.: Οι άνθρωποι αυτοί έκαναν μεγάλες προσωπικές υπερβάσεις, ξεπέρασαν τον εαυτό τους και ήταν έτοιμοι να θυσιάσουν τις ζωές τους για να συμμετάσχουν σ ένα συγκλονιστικό γεγονός το οποίο στην ιστορία δεν έχει επαναληφθεί σε τέτοιο βαθμό τουλάχιστον. Πιστεύω ότι έκαναν κάτι σπουδαίο…