Χρέος vs πλούτου

(Τι δεν καταλαβαίνουμε;)

Του Δημήτρη Μάρδα

Κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, που έλαβε χώρα στην Ουάσιγκτον το 2018 στο πλαίσιο της Εαρινής Συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ),η Χ. Λαγκάρντ τότε Γενική Διευθύντρια τουΤαμείου τόνισε ότι από το 2007 ως τότε το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 40%.

Ως προς τις πρόσφατες εξελίξεις, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών (IΙF) το παγκόσμιο χρέος ανήλθε το τρίτο τρίμηνο του 2019 στο επίπεδο ρεκόρ του 322% του παγκόσμιου ΑΕΠ ή διαφορετικά στα 253 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αξίζει να σημειωθεί πως μόνο το δημόσιο χρέος αναμένεται να ξεπεράσει τα 70 τρισ. δολάρια. Το 2020 θα έχουμε εκτίναξη του χρέους, λόγω αυξημένων δανειακών αναγκών που οφείλονται στον Κορωνοϊό. Παράλληλα θα υπάρχει αύξηση των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, που είχαν πιάσει πάτο πριν την κρίση, επιβαρύνοντας έτσι τα κράτη με υψηλότερους τόκους.

Ενδεικτικά, ως προς την τρέχουσα κατάσταση, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ, οι εκκρεμείς οφειλές σε εταιρικά ομόλογα παγκοσμίως άγγιξαν τον Δεκέμβριο του 2019 το επίπεδο ρεκόρ των 13,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, περίπου το διπλάσιο σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2008.
Που τα χρωστά όλα αυτά ο πλανήτης; Στις διαβόητες αγορές! Οι επόμενες γενιές θα ζήσουν δύσκολες ημέρες, εφόσον δεν αλλάξει η λογική διαχείρισης του παγκόσμιου χρέους. Η μελλοντική παραγωγή, οι φόροι, η μείωση μισθών και συντάξεων θα είναι μέρος της εξόφλησης αυτού του δυσθεόρατου χρέους, σύμφωνα με την πρακτική που ακολουθείται ως σήμερα.

Και σε μια τέτοια περίοδο, η παγκόσμια πρόκληση του πλούτου παίρνει μια άλλη διάσταση. Οι πολύ πλούσιοι αυξάνουν, αν καιοι πολίτες με περιουσία κάτω από 10 χιλιάδες δολάρια μειώνονται. Οι τελευταίοι από 3.207 εκατομμύρια το 2013 μειώθηκαν σε 2.883 εκ. άτομα το 2019. (βλ. «Πυραμίδα του Πλούτου»). Η ευνοϊκή αυτή εξέλιξη όμως, υπό καθεστώς υπερχρέωσης μπορεί να ανατραπεί άρδην, σε περίοδο έλλειψης ρευστότητας λόγω αδυναμίας αποπληρωμής των χρεών.Μήπως το «ελληνικό σύνδρομο της κρίσης του 2009» πλανάται σε όλο ή ακριβέστερα σε μεγάλο μέρος του πλανήτη;

Ως προς τους πολύ πλουσίους αναλυτικότερα, σχεδόν 47 εκατομμύρια άνθρωποι στη Γη μας με πλούτο άνω του 1 εκ. δολαρίων, έχουν στα χέρια τους σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πλούτου. Αυτό προκύπτει και από την τελευταία έκθεση της CreditSuisse, GlobalWealthReport, η οποία αποκαλύπτει ότι παρά τους εμπορικούς πολέμους, τις γεωπολιτικές εντάσεις και αβεβαιότητες ο συνολικός αριθμός των εκατομμυριούχων ανά τον πλανήτη αυξήθηκε κατά 15 περίπου εκ. άτομα από το 2013 ως το 2019.
Αναλυτικότερα, το 2019, οι 46,8 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι της Γης (0,9% των ενηλίκων του πλανήτη) εμφανίζουν αθροιστικά πλούτο ύψους 158,3 τρισ. δολαρίων, ποσό που αντιστοιχεί στο 44% του παγκόσμιου πλούτου.

Το 2017 τα αντίστοιχα νούμερα ήταν 34 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι (0,7%) με 112,9 τρις δολάρια, που αντιστοιχούσε στο 45,2% του παγκόσμιου πλούτου.
Το 2013 τα αντίστοιχα νούμερα ήταν 32 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι (0,7% των ενηλίκων) με 98,7 τρις δολάρια, που αντιστοιχούσε στο 41% του πλούτου. (βλ. παλαιότερα στοιχεία «πυραμίδων» https://www.capital.gr/arthra/3244592/paixnidi-kuriarxias-0-7-vs-99-3)

Από το σύνολο αυτό το 35% ασχολείται με μετοχές, εταιρικά ομόλογα το 8% με κρατικά ομόλογα ενώ οι υπόλοιποι με ακίνητα, το νόμισμα, πολύτιμα μέταλλα , εμπορεύματα και έργα τέχνης. Το παγκόσμιο λοιπόν ιδιωτικό και δημόσιο χρέος των 5,04 δισεκατομμυρίων ενηλίκων κρέμεται εν πολλοίς από τις επιλογές μέρους των πολύ πλουσίων του πλανήτη μας δηλαδή από 20 περίπου εκατομμύρια πολίτες.

*Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργός Οικονομικών