Τηλεοπτικά και μη
της Παναγιώτας Π. Λάμπρη
Κάθε φθινόπωρο συνηθίζεται να κάνει ποδαρικό η νέα τηλεοπτική χρονιά. Με την έναρξη της φετινής έχει δοθεί το στίγμα της, με αρκετές θετικές εκπλήξεις, αλλά και με κάποιες παραγωγές, οι οποίες υπενθυμίζουν πως, πέραν άλλων, ευτελισμός του ανθρώπου μπορεί να υφίσταται και στο τηλεοπτικό στερέωμα.
Οπωσδήποτε δεν ζούμε σε κοινωνία αγγέλων, όπου όλα κινούνται βάσει λογικών και ηθικών κανόνων. Ακόμα, ως μέλη της παγκόσμιας κοινότητας, δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι τα διεθνή πρότυπα επηρεάζουν πολλαπλά τους ανθρώπους της εποχής μας. Όμως, είναι άλλο να δεχόμαστε την ύπαρξη αυτής της συνθήκης κι άλλο να έχουμε πάθει μιθριδατισμό και να μη μας ενοχλούν χυδαίες συμπεριφορές και εκφράσεις, όπως, για παράδειγμα, όσες βρίθουν σεξιστικών προθέσεων ή αναφορών.
Σ’ αυτό η θέση μας πρέπει να είναι ξεκάθαρη! Καμία ανοχή!
Καμία ανοχή σημαίνει πως δεν γινόμαστε συμμέτοχοι, παρακολουθώντας οτιδήποτε προβάλλεται! Σημαίνει πως οφείλουμε να μη δεχόμαστε ν’ αναλώνουμε τον χρόνο μας βλέποντας στις οθόνες μας προγράμματα, τα οποία προσβάλλουν τη νοημοσύνη μας και τον Άνθρωπο! Σημαίνει πως γι’ αυτό το θέμα, αλλά και για πολλά άλλα, οφείλουμε να μη γινόμαστε θύματα της αγοραλογίας (marketing), δηλαδή της οργανωμένης προσπάθειας μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού να ικανοποιήσει τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας, ασχέτως αν εμείς το ζητήσαμε!
Δεν είναι εύκολο να συμβεί αυτό θα πουν κάποιοι κι άλλοι θα υποστηρίξουν πως ποτέ δεν πέφτουν θύματά της. Δεκτές οι ενστάσεις, αλλά αν αναλογιστούμε πόσες φορές οι αποφάσεις μας είναι αποτέλεσμα της δικής μας ελεύθερης βούλησης και πόσες επηρεασμένες από άλλους παράγοντες, μάλλον, αλλού θα οδηγηθούμε. Διότι, όχι σπάνια, τη στιγμή, κατά την οποία θεωρούμε ότι αποφασίσαμε για κάτι, όπως ο μέσα κόσμος μας έκρινε ή επιθυμούσε, την ίδια στιγμή, είχαν μεσολαβήσει ασυνείδητα πάρα πολλοί εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι μας είχαν κατευθύνει, ώστε να πάρουμε τις συγκεκριμένες αποφάσεις.
Εν προκειμένω, το ίδιο συμβαίνει και με κάποια τηλεοπτικά προγράμματα ή, όπως αλλιώς τα λένε, προϊόντα. Αυτά ετοιμάζονται από καιρό, διαφημίζονται, ώστε να προκαλέσουν αναμονή, καθώς και μιας μορφής οικειότητα στον τηλεθεατή! Τον βάζουν δηλαδή στο παιχνίδι από νωρίς, τον ετοιμάζουν ψυχολογικά, γιατί τον χρειάζονται, τόσο για την τηλεθέαση όσο και για τα λεγόμενα διαφημιστικά πακέτα, τα οποία επηρεάζονται άμεσα απ’ αυτή, επομένως και το κέρδος που από τα ίδια απορρέει!
Άρα, κι εδώ, στόχος είναι η κατανάλωση και κατ’ επέκταση το κέρδος! Βέβαια, ως επιχειρήσεις οι τηλεοπτικοί σταθμοί οφείλουν να φροντίζουν για τα οφέλη τους, προκειμένου να επιβιώσουν! Καμία αντίρρηση! Αλλά να υπάρχει και μια ελάχιστη ατομική και κοινωνική ηθική, βρε αδερφέ! Κι αυτό, διότι θεωρώ ψευδεπίγραφη την άποψη πως όσο πιο προσβλητικό για το ανθρώπινο είδος είναι ένα τηλεοπτικό προϊόν, τόσο μεγαλύτερη τηλεθέαση έχει.
Μπορεί να έχει συμβεί ή να ξανασυμβεί, αλλά πρέπει πάντα να αναλογιζόμαστε για ποιες ποιοτικές μορφές ψυχαγωγίας έχουν εκπαιδευτεί οι άνθρωποι μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινωνία, κι αν μπορούν να ξεφύγουν από την παγίδα της ευκολίας, την οποία προσφέρει η παρουσία της τηλεόρασης, όπως ακριβώς κι από άλλες παγίδες, όπως, για παράδειγμα, της κατανάλωσης κάθε τι φθηνά ή με λίγο κόπο προσφερομένου.
Φυσικά, μπορεί κανείς να δικαιολογήσει αυτή την επιλογή, λέγοντας πώς θα διασκεδάσουν οι φτωχοί, μόνο την τηλεόραση έχουν! Θα δουν ό,τι δείχνει! Προφανώς, αλλά η ίδια συσκευή, η οποία προβάλλει εκπομπές σκουπίδια, προβάλλει κι άλλες, οι οποίες σε ταξιδεύουν, σε ενημερώνουν, σε ψυχαγωγούν, προκαλώντας μάλιστα κάποιες εξ αυτών χαρά, ικανοποίηση, ενσυναίσθηση, αισιοδοξία!
Πέραν αυτών, ψυχαγωγία με εύκολη προσβασιμότητα δεν προσφέρει μόνο η τηλεόραση! Ας κλείσουμε κάποιες ώρες της μέρας, τόσο αυτή όσο και τα δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και ας αναζητήσουμε συντροφιά, αν δεν έχουμε, ας συζητήσουμε, ας κάνουμε εργασίες στο σπίτι, ας βγούμε έξω απ’ αυτό ν’ αναπνεύσουμε καθαρό αέρα, ας περπατήσουμε, ας επισκεφτούμε ένα μουσείο, μια βιβλιοθήκη ή ένα βιβλιοπωλείο να προμηθευτούμε κάποιο βιβλίο, ας…, ας κάνουμε εν πάση περιπτώσει μικρές, απλές κινήσεις, οι οποίες θα μας δώσουν χαρά!
Συμπερασματικά, αυτή την τηλεοπτική χρονιά, ας έχουμε τα μάτια μας ανοιχτά κι ας επιλέξουμε να παρακολουθούμε στους τηλεοπτικούς δέκτες ό,τι ευχαριστεί στ’ αλήθεια κι όχι κατ’ επίφαση την ψυχή μας. Την ψυχή μας οφείλουμε να τρέφουμε, όπως άλλωστε και το σώμα μας, με υγιεινές τροφές και όχι με κάθε είδους σκουπίδια. Διότι, αν κάνουμε το αντίθετο, εκείνη και το σώμα μας θ’ αρρωστήσουν, το καθένα με διαφορετικό τρόπο. Ας τα γνοιαστούμε κι ας τα προστατέψουμε, λοιπόν! Κι αν για κάποιο λόγο δεν γνωρίζουμε το πώς, ας αναζητήσουμε τη σχετική γνώση. Πάντα υπάρχει τρόπος!
Και τώρα, που για δεύτερη φορά προέκυψε ο υποχρεωτικός, για τους γνωστούς λόγους, εγκλεισμός, ας σκεφτεί ο καθένας μας την ευθύνη, την οποία μπορεί να έχει γι’ αυτόν. Φέρουμε όλοι ευθύνη; Προφανώς, όχι! Όμως, και στην προκειμένη περίπτωση είναι καλό να μη διαφεύγει της προσοχής μας πως η ατομική και κατ’ επέκταση η κοινωνική ευθύνη καθόρισαν ό,τι τώρα συμβαίνει. Και τούτο, διότι, όταν αυτές τις δύο μορφές ευθύνης, λίγοι ή περισσότεροι, τις απεμπολούν, αδιαφορώντας για το συλλογικό γίγνεσθαι, το αποτέλεσμα συνήθως αφορά σε πολλούς, κι αυτό δεν είναι δίκαιο!