Του Απρίλη

της Παναγιώτας Π. Λάμπρη
http://users.sch.gr/panlampri/

«Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη, / κι’ η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα.» έγραψε, μεταξύ άλλων υπέροχων στίχων, ο ποιητής Διονύσιος Σολωμός στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους», αναδεικνύοντας την ανοιξιάτικη, οργιαστική φύση ως έναν από τους πειρασμούς με τους οποίους, πέραν των εχθρών, είχαν ν’ αντιπαλέψουν οι πολιορκημένοι στο Μεσολόγγι και τους καλούσαν να λησμονήσουν το χρέος προς την πατρίδα.

Φυσικά, δεν το λησμόνησαν, με τον Απρίλη, εκτός από τα λουλούδια του, που ως θυμίαμα αναπέμπουν το άρωμά τους σε ζώντες και νεκρούς, να φέρνει στη μνήμη μας τη θυσία τους και την οφειλόμενη προς αυτούς τιμή κι ευγνωμοσύνη!
Ο Απρίλιος ή Απρίλης, η καρδιά της άνοιξης, έχει λατινικό όνομα, Aprilis, και το πήρε από το ρήμα aperio, που σημαίνει ανοίγω, αφού και τα λουλούδια ανοίγουν καθ’ υπερβολή αυτόν τον μήνα! Αντιστοιχεί με το δεύτερο μισό του μήνα Ελαφηβολιώνα και το πρώτο μισό του μήνα Μουνιχιώνα των αρχαίων Ελλήνων, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στη θεά Αφροδίτη και κατ’ αυτόν τελούνταν γιορτές, όπως τα Γαλάξια προς τιμήν της Ρέας, τα Ελαφηβόλια προς τιμήν της Αρτέμιδος, τα Μουνίχια προς τιμήν της Μουνιχίας Αρτέμιδος και τα Δελφίνια προς τιμήν του Ποσειδώνος.

Μάλιστα, παρότι έχει επικρατήσει η ρωμαϊκή ονοματολογία των μηνών, εξακολουθώ να δηλώνω θαυμάστρια και νοσταλγός, τόσο των ονομάτων του αττικού ημερολογίου που δύο εξ αυτών πιο πάνω αναφέρονται, όσο και κείνων που είχαν καθιερώσει διάφορες ελληνικές πόλεις κράτη! Ρομαντικό οπωσδήποτε, αλλά, τι να κάνουμε, κι ο ρομαντισμός μέρος της ζωής είναι!

Αυτό τον μήνα, ξεχωριστές γιορτές είναι όσες σχετίζονται με τη Λαμπρή, η οποία, πλην εξαιρέσεων, όπως η φετινή, γιορτάζεται τον Απρίλιο. Ο Άγιος, που η γιορτή του επηρεάζεται απ’ αυτή, είναι ο Γεώργιος, του οποίου πολλοί φέρουν το όνομα. Χαρακτηριστικό του γιορτασμού είναι πως δεν πρέπει να προηγηθεί της Πασχαλιάς, οπότε, αν αυτή είναι πριν τις 23 του μηνός, μετατίθεται για τη δεύτερη μέρα της. Η γιορτή του Αγίου Γεωργίου, καθώς συμπίπτει με την εποχή που η φύση λουλουδίζει, θεωρείται αρχή του καλοκαιριού και είναι σημαντική μέρα για τους βοσκούς, καθώς σηματοδοτεί την αναχώρησή τους για τα βουνά. Τέλος, μια παροιμία, η οποία συνδέει τον Άγιο με τη θεά Αθηνά είναι εκείνη που λέει «Άγιε μου Γιώργη βόηθα με, κούνα κι εσύ το χέρι σου», καθώς προέρχεται από την πασίγνωστη αρχαία παροιμία «συν Αθηνά και χείρα κίνει».

Ακόμα, ο Απρίλης αρχίζει μ’ ένα έθιμο που αρέσει σε πολλούς και τους υπαγορεύει να γελούν, δηλαδή να λένε ένα ψέμα σε βάρος κάποιου. Όλοι αυτή τη μέρα, μικροί και μεγάλοι, προσέχουν να μην τους γελάσει κάποιος, γιατί το ’χουν σε κακό. «Η πρωτομηνιά του (δηλ. του Απριλίου) είναι ημέρα “διαβατήρια”, γι’ αυτό κι όλοι σχεδόν οι λαοί την αντιμετωπίζουν αμυντικά με το “πρωταπριλιάτικο ψέμα”, που συμβολικά θα ξεγελάσει τον κάθε επίφοβο δαίμονα (ή εχθρό) και θα δώσει την ευτυχία, ιδιαίτερα στον “νικητή” της ψευδολογίας.» (Π. Π. Λάμπρη, Ροδαυγή, 2η έκδ., σ. 123)

Με τον νου, λοιπόν, μη μας «γελάσει» κανείς την πρωταπριλιά, ας ευχηθούμε καλό μήνα, αντλώντας δύναμη από τη φύση που αναγεννιέται μετά τον χειμώνα και μας δείχνει τον δρόμο! Κι αν λόγω της πανδημίας νιώθουμε λίγο σαν πολιορκημένοι, ας σκεφτούμε πως οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου, που τη μνήμη τους οφείλουμε να μη λησμονήσουμε την Κυριακή των Βαΐων, αντιπάλευαν με πολλούς πειρασμούς, που στη ζωή τους καλούσαν, αλλά δεν λύγισαν, κάνοντας σημαία τους την ιδέα και την πραγματικότητα της Ελευθερίας!
Καλό, δημιουργικό και ευδαίμονα μήνα να έχουμε, αναλογιζόμενοι τη σημασία της δικής μας συμβολής στο να γίνουν αυτά πραγματικότητα, και με μένα να σας αφιερώνω το ποίημά μου «Ἀπρίλης» από την ποιητική συλλογή μου «ΣΤΑΘΜΟΙ… στόν χρόνο»:

Βηματίζω σέ γειτονιές τῆς πόλης.

Οἱ πασχαλιές, οἱ γλυσίνες,
οἱ πορτοκαλιές, οἱ νεραντζιές κι οἱ λεμονιές
– ἄχ! αὐτοί οἱ λεμονανθοί! –
μέ μεθοῦν μέ τά ἀρώματά τους.

Τό παθιασμένο τῶν μελισσῶν βόμβισμα
καί τῶν ἐρωτευμένων πουλιῶν τό κελάδημα
ἀναπέμπουν δοξολογία στό σύμπαν.
Τῶν πεταλούδων τό πολύχρωμο πέταγμα,
λιγόζωο, ἀνέμελο, ἐλευθερωμένο,
εὐτυχισμένες δρέπει σταγόνες ζωῆς.

Χαρά κι εὐδαιμονία γαλήνια ὅλα τοῦτα,
τοῦ Ἀπρίλη τρανή προσφορά,
πού τήν ψυχή μας γητεύει εὐφρόσυνα
καί δέν τόν μέλει γιά ἔργα τῶν ἀνθρώπων
φριχτά καί παράφορα,
πού τήν ψυχή τους πικραίνουν βαθιά.

Βηματίζω σέ γειτονιές τῆς πόλης
κι ἀντικρίζοντας τόση φυσική ὀμορφιά
λέω πώς ὁ ἄνθρωπος
σ’ αὐτή, ἄν γυρνοῦσε καί λουζόταν,
θά ’χε περσότερη κι ὄχι λειψή ἀνθρωπιά.