Γράφει ο Βασίλης Σταυρόπουλος
Διαβάζοντας το βιβλίο που έγραψε ο αγαπημένος μου φίλος μου Νίκος ΜΑΝΟΥΣΗΣ, περιγράφοντας με λεπτομέρειες αυτό που και ο τίτλος του βιβλίου αναφέρει, «ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΜΙΑΣ ΖΩΗΣ», εκτός από μια βαθειά συγκίνηση που ένιωσα για μια ολόκληρη ζωή που πέρασε, με έκανε ταυτόχρονα να πάω και να κάνω ο ίδιος ένα ταξίδι στο παρελθόν και να αναστοχαστώ, πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις.
Το πρώτο πράγμα που μου ήλθε στο μυαλό, σκεπτόμενος τον Νίκο, ήταν το τραγούδι του ’72
( Νίκος Ξυλούρης/ Σταύρος Ξαρχάκος ) Πώς να σωπάσω μέσα μου την ομορφιά του κόσμου ο ουρανός δικός μου η θάλασσα στα μέτρα μου
Πώς να με κάνουν να τον δω τον ήλιο με άλλα μάτια στα ηλιοσκαλοπάτια μ’ έμαθε η μάνα μου να ζω
Στου βούρκου μέσα τα νερά ποια γλώσσα μου μιλάνε αυτοί που μου ζητάνε να χαμηλώσω τα φτερά…..
Οι στίχοι αυτού του τραγουδιού νομίζω περιγράφουν ποιος ήταν και ποιος είναι σήμερα ο Νίκος.
Έκανες πολύ καλά Νίκο μου που έγραψες αυτό το βιβλίο, αποτυπώνει με πλήρη πιστότητα την ζωή σε μια άλλη εποχή, και όλοι εμείς που το διαβάσαμε, μας έδωσες την ευκαιρία και κάναμε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο, μας έδωσες αυτήν την γλυκόπικρη ευκαιρία και αναστοχαστήκαμε και εμείς την δική μας πορεία και τα δικά μας βήματα μιας ζωής.
Ήταν η Κυρά Ζωή, η ηρωίδα μάνα της εποχής που κράτησε μόνη της όρθια σε πολύ δύσκολες εποχές, σε ένα κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον δύσκολο λίγα χρόνια μετά τον εμφύλιο, και όμως μπόρεσε και σας μεγάλωσε μέσα στην φτώχια με αξιοπρέπεια εννέα παιδιά, με πολύ φροντίδα, αγάπη και κυρίως συνοχή. Την θυμάμαι κάθε φορά που την συναντούσα, αγέρωχη με ένα αδιόρατο χαμόγελο και ένα βλέμμα διαπεραστικό , που σου έδινε την εντύπωση ότι γνώριζε τα πάντα, τι κάναμε σαν παιδιά, που ήμασταν, που θα πηγαίναμε, ότι έλεγχε τα πάντα. Εννέα αδέλφια που το ένα πρόσεχε και παρακολουθούσε το άλλο, τα μεγαλύτερα τα μικρότερα και πάντα είχα την αίσθηση ότι σχεδόν κάθε φορά που ο Δαμιανός με έβλεπε μαζί με τον Νίκο από το βλέμμα και τις ερωτήσεις που μου έκανε, ήταν σαν να πέρναγα από εξετάσεις.
Παιδί της ίδιας γειτονιάς και εγώ, της ίδιας ηλικίας, μεγαλώνοντας στο ίδιο περιβάλλον , πηγαίνοντας στο ίδιο Δημοτικό σχολείο και μετά Γυμνάσιο, παίζοντας τα ίδια παιγνίδια, διαβάζοντας το βιβλίο, σε πάρα πολλά σημεία του βιβλίου, ένιωσα πολύ συγκίνηση και νοσταλγία ωσεί παρών. Η περιγραφή της γειτονιάς, της Αγοράς, των προσώπων, των παιγνιδιών που παίζαμε, αποτυπώνει καταπληκτικά μια ολόκληρη εποχή.
Πάντα με τον Νίκο ήμουν πολύ κοντά, στα παιγνίδια, στο σχολείο και αργότερα όταν αρχές δεκαετίας του ’70, ανηφορίζαμε Αθήνα με κάθε είδους όνειρα και προσδοκίες, συγκατοικήσαμε σε ένα ευρύχωρο ρετιρέ στου Ζωγράφου μαζί με τον άλλο αγαπημένο και αείμνηστο φίλο Τάκη Σπανό, φοιτητής αυτός τότε στην Οδοντιατρική. Η περιγραφή στις σελ. 48-49, είναι βαθειά συγκινητική. Χωρίσαμε γρήγορα, αυτός φαντάρος, εγώ στα Γιάννενα φοιτητής. Η βαθειά σχέση μας και η επαφή μας δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει σε όλα τα χρόνια που ακολούθησαν έως και σήμερα.
Σήμερα 70 και πλέον ολόκληρα χρόνια μετά, δεν μπορείς παρά να δείς και να αναρωτηθείς για το χθες και το σήμερα και να σκεφτείς τι είναι αυτό που άλλαξε στα πρόσωπα και στις καταστάσεις, κοινωνικές και πολιτικές. Ο Νίκος από παιδί ακόμη, ήταν και είναι ένα άτομο ευαίσθητο, υπερήφανο, με βαθειά ενσυναίσθηση και προπαντός έχοντας βαθειά μέσα του την αίσθηση της συλλογικότητας και της προσφοράς. Και όταν πηγαίνοντας στο Βουλγαρέλι, του δόθηκε η ευκαιρία όλα αυτά που πίστευε και είχε μέσα του, μπόρεσε να τα κάνει πράξη. Η προσφορά του πάρα πολύ μεγάλη, ανιδιοτελής, πιστεύω να είναι παράδειγμα για όλους όσους τον έζησαν και τον γνώρισαν εκείνη την χρονική περίοδο.
Αλήθεια τι άλλαξε 70 και πλέον χρόνια μετά? Σήμερα ζούμε σε μια εποχή με μεγαλύτερη και ανελέητη βαρβαρότητα παντού, βία,πόλεμοι, γενοκτονίες και βεβαίως όλα τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, η διάλυση και ρευστοποίηση κρατών, φορούν πάντα τον φερετζέ των καλών προθέσεων και της δημοκρατίας και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα δυστυχώς και την πλήρη ηθική απαξίωση της πολιτικής, των πολιτικών κομμάτων και του πολιτικού συστήματος. Ζούμε σε έναν άλλο αστερισμό όπου κάθε είδους συλλογικότητα, έξω από το κυρίαρχο σύστημα πρέπει να πάψει να υπάρχει, η ιστορία πρέπει να επαναδιατυπωθεί και να ξαναγραφεί, ωσάν χρυσόψαρα να πάψουμε να έχουμε ιστορική μνήμη, ο ατομικισμός και η WOKE κουλτούρα των πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά επικυρίαρχων ελίτ είναι που ορίζουν σήμερα την κατεύθυνση της πορείας της ανθρωπότητας, μέσα από πολέμους, γενοκτονίες και απίστευτη βαρβαρότητα.
Νίκο, σε ευχαριστώ που ήμουν φίλος σου, καθώς και για αυτό το βιβλίο που έγραψες.