Αντιρρητικός - κριτικός λόγος στο βιβλίο «ΕΛΕΝΗ ΔΟΥΚΑΙΝΑ– ΑΓΓΕΛΙΝΑ. ΜΙΑ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ»

Του πρωτοπρεσβυτέρου
Δημ. Αθανασίου(χημικού)

ΜΕΡΟΣ Β’

Σημαντικές ιστορικές παραλείψεις που εντοπίσαμε.
1. Για τον Μαμφρέδο.
Στη σελίδα 28 του βιβλίου και πριν γίνει ο γάμος της Ελένης με τον Μαμφρέδο η Α.Σ. γράφει: «Τόσο ο ίδιος (ο Μαμφρέδος) όσο ο αδελφός του Κορράδος είχαν αφοριστεί από τον Πάπα Αλέξανδρο Δ» χωρίς η Α.Σ να αναφέρει τους λόγους.Αυτό αποτελεί μια πρώτη βασική παράλειψη για την οποία ο καθηγητής Μ.Α.Δένδιας γράφει τα εξής: «…Όπως ο Φρειδερίκος Β (πατέρας του Μαμφρέδου) και ο Μαμφρέδος καθ΄ομολογίαν του Παχυμέρη«παρά πατρός Φρεδερίχουείχε το της Εκκλησίας (δηλ.της Ρωμαϊκής) αποστατείν, ώστε μη ξένον είναι το Γερμανούς εν τη πόλει Ιταλοίςμάχεσθαι» και αλλού ότι ο Φρειδερίκος Β έδειξε λαμπράνδιαγωγήν απέναντι και της ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ».
Δηλ. ο καθηγητής Δένδιας αναφέρει .ότι και ο πατέρας του Μαμφρέδου Φρειδερίκος όσο και ο Μαμφρέδος ήταν αντιπαπικοί και φιλο-ορθόδοξοι. Είχαν αποστατήσει από τη Λατινική παρασυναγωγή και γι΄αυτό αφορίστηκαν από τον Πάπα Ιννοκέντιο. Αργότερα ξανααφορίστηκε από τον Πάπα Αλέξανδρο Δ,γιατί παντρεύτηκε τη ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΗ Ελένη.Οι Παπικοί θεωρούσαν μετά το μεγάλο σχίσμα το 1054 τους ορθοδόξους σχισματικούς. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν με τη Β΄Βατικάνειο Σύνοδο το 1961. «O γάμος (του Μαμφρέδου) μετά της Ελληνίδος ΄το οιονεί και ένδειξις τιμής προς τους Ορθοδόξους ελληνικούς πληθυσμούς του βασιλείου εκ μέρους του Μαμφρέδου, αφορμή ενισχύσεως και ενθαρρύνσεως των ταλαιπώρων τούτων ομογενών, καθ΄ών ο Πάπας διεξήγενσφοδρόν αγώνα αφομοιώσεως και υποταγής» (Μ.Δένδιας σελ.243).Το μίσος των Παπών κατά του Μαμφρέδου φαίνεται και στην επιστολή που έστειλε ο Πάπας Ουρβανός ο Δ προς τον Μαμφρέδο. Η περιφρόνηση του Μαμφρέδου προς το Παπικό επιτίμιο του αφορισμού είναι αμφισβήτηση της εξουσίας, που την παρέλαβαν οι Πάπες από τον Απόστολο Πέτρο.

Γι΄αυτό λόγοι που προκύπτουν από την ανάγκη προστασίας του κύρους του Παπικού θρόνου επέβαλαν την εξόντωση του αγέρωχου Γερμανού. Και χρησιμοποίησε για τολόγο αυτό τον Κάρολο τον Ανδεγαυό, άνδρα φιλόδοξο, που κινούσε ουρανό και γη, για να βρει θρόνο.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι ο Δάντης, ο οπόιος ήταν σύγχρονος του Μαμφρέδου και τον συμπαθούσε, τον βλέπει στο έργο -ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ όχι στην Κόλαση, αλλά στο Καθαρτήριο Πυρ. Παρουσιάζει δε αυτόν «ως μεγάλο αμαρτήσαντα», διότι «ορθώθη κατά του διαδόχου του Σίμωνος Πέτρου» δηλ. τον Πάπα.Οι αφορισμοί για πολιτικούς και εκκλησιαστικούς λόγους του Μαμφέρδου από τον Πάπα είχαν ως συνέπεια να μην ταφεί εκκλησιαστικά μετά το θάνατό του στο Βενεβέτο και πετάχτηκε αρχικά κοντά στη γέφυρα του Βενεβέντο και καλύφτηκε με μεγάλες πέτρες και αργότερα πετάχτηκε στον ποταμό Γκαριλιάνο.

2.Σημαντικές ιστορικές παραλήψεις στην παράγραφο 1.9 (Η τύχη της Ελένης μετά την μάχη του Βενεβέντο.)
Σημαντική παράλειψη της συγγραφέως είναι η αναφορά της στο ενδιαφέρον των Παπών για το συνοικέσιο Ελένης-Ερρίκου, όπως αποτυπώνεται σε επιστολές του Πάπα ΚλήμεντοςΔ΄πρός τον Κάρολο Α Ανδεγαυό και τον Ερρίκο της Καστίλης (με τον οποίον γινόταν το συνοικέσιο με την Ελένη).Ο Μ.Α.Δένδιας μας δίνει τις εξής ιστορικές πληροφορίες.(σελ.275-277 Ηπειρώτικα χρονικά)

Α.Ο Πάπας Κλήμης Δ΄ έστειλε επιστολές προς τον Κάρολο προκειμένου να πείσει την αιχμάλωτη Ελένη να δεχθεί το συνοικέσιο με τον Ερρίκο.
Β. Ιδιαίτερα η επιστολή που στάλθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1267 από το Βιτέρμπου είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Ο Πάπας Κλημης Δ΄ φαίνεται να έχει έρθει σε επαφή με τον πατέρα της Ελένης Μιχαήλ Β, οποίος φαίνεται ότι συμφώνησε για το συνοικέσιο. Γι΄αυτό πιέζει τον Κάρολο να πιέσει την Ελένη να συμφωνήσει. Ας λάβουμε υπόψη, ότι για να συμφωνήσει η Ελένη στο συνοικέσιο, έπρεπε πρώτα να αλλάξει θρήσκευμα και από Ορθόδοξη να γίνει Παπική. Επίσης φαίνεται από τα ιστορικά δεδομένα ότι απαιτούσε συνεχώς να απελευθερωθούν τα φυλακισμένα παιδιά της.

Γ. Για το ενδιαφέρον του Πάπα Κλήμεντος Δ΄ο Μ.Α. Δένδιας γράφει χαρακτηριστικά τα εξής: «….εκ της πραγματοποιήσεως του γάμου του Ερρίκου μετά της κόρης του Μιχαλίτση, κατά τους υπολογισμούς του Κλήμεντος ο πάπας, ως αρχηγός της Ρωμαϊκής Εκκλησίας και οι χριστιανοί πάντες θα είχον παμμέγιστα ωφελήματα, διότι χάρις εις τον νέον κατά του Βυζαντίου αγώνα, ο οποίος θα διεξήγετο Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΤΗΝ ΦΟΡΑΝ ΑΥΤΗΝ ΘΑ ΕΞΗΛΕΊΦΕΤΟ ΚΑΙ ΟΥΤΩΣ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΟΡΙΣΤΙΚΩΣ ΠΛΕΟΝ ΘΑ ΣΥΝΗΝΟΥΤΟ ΥΠΟ ΤΑΣ ΕΥΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΡΩΜΗΣ.(ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ σελ/276).
Δ. Η ξεκάθαρη γραπτή απαίτηση του Πάπα Κλήμεντα Δ΄ από τον Κάρολο να πείσει-πιέσει την Ελένη πάση δυνάμει για το συνοικέσιο σημαίνει ότι η «ΕΛΕΝΗ ΔΕΝ ΚΑΤΕΠΕΙΘΕΤΟ ΝΑ ΔΕΧΘΕΙ». Και συνεχίζει ο Μ. Δένδιας.

«Και αυτό για πολλούς λόγους. Πρώτον διότι εσέβετο και ελάτρευε τη μνήμη του αρίστου και ιπποτικού συζύγου Μαμφρέδου. Εν συγκρίσει προς τον ήρωα αυτόν ο βασιλιάς Ερρίκος της Κασταλίας ήταν άπιστος και δόλιος, αιωνίως ασταθής και ανήσυχος, εις άκρον διεφθαρμένος, γεγονός που προκαλούσε αποστροφή στη σεμνή Ηπειρώτισσα. Η σκέψη ότι μόνο πρόκειται να συνοικήσει με τον άνθρωπο αυτό, ο οποίος συνέλεξε χρήματα για να εξυπηρετήσει τους Μωαμεθανούς, για να τους διαθέσει εναντίον του συζύγου της, θεωρούνταν γι΄ αυτή βεβήλωση της μνήμης εκείνου του οποίου τα οστά άταφα σάπιζαν κοντά στον ποταμό Verde.
Αλλά και αν προς στιγμή οι απειλές του Καρόλου και οι προτροπές του πατέρας της την έκαναν να καμφθεί προς στιγμή μήπως το φοβερό σχέδιο το οποίο θα πραγματοποιούνταν εξ αιτίας της συγκατάθεσής της κατά των Ελληνικών χωρών και της Ορθοδοξίας ήταν ένας επί πλέον λόγος να αποτρέψει την Ελένη από κάθε ευνοϊκή για τον Ερρίκο απόφαση;;; Ας μη ξεχνάμε, ότι η μητέρα της από την οποία ανατράφηκε ήταν η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΔΩΡΑ και αδελφός της ο Ιωάννης που ανέκαθεν πολεμούσε τους Δυτικούς και ότι ο Μαμφρέδος ο σύζυγός της ήταν λυσσώδης αντίπαλος του Παπισμού και διακρινόταν, όπως ο πατέρας του για τα φιλο-ορθόδοξα αισθήματα… Στους λόγους αυτούς μπορεί να προστεθεί και άλλος σπουδαιότατος που τον υπαγόρευε το πολιτικό συμφέρον στον Κάρολο.

Λόγοι στοιχειώδους ασφαλείας επέβαλλαν σε αυτόν στην περίπτωση συνάψεως του συνοικεσίου να απελευθερώσει την Ελένη, να εξακολουθήσει όμως να κρατά φυλακισμένα τα παιδιά της. Γιατί, αν τα ελευθέρων, τότε αυτά ως κληρονόμοι του Μαμφρέδου θα κληρονομούσαν το βασίλειο του πατέρα τους και θα συντελούσε σε αυτό η μεγάλη επιζώσα δημοτικότητα του νεκρού πατέρα τους. Οπότε κανένα το όφελος. Ούτε τα παιδιά της θα ελευθέρωνε και την Ορθόδοξη πίστη της θα πρόδιδε. Γι’ αυτό οι παραπάνω λόγοι και η βαθύτατη λατρεία που έτρεφε στη μνήμη του πεθαμένου συζύγου έκαναν αυτή μεν να προφασίζεται και να αρνείται, τον δε Κάρολο να αποβάλλει από μέρα σε μέρα τις μεγάλες ελπίδες που είχε. Ακόμα και ο Ερρίκος άρχισε να πείθεται ότι δεν θα πραγματοποιηθεί το συνοικέσιο βλέποντας τις συνεχείς αξιώσεις της Ελένης για την απελευθέρωση των φυλακισμένων παιδιών της.

Επίσης είχε αντιληφθεί ότι η Ελένη δεν έτρεφε προς αυτόν φιλικά αισθήματα και ότι ο Κάρολος δεν ήθελε να εξαναγκάσει την Ελένη για το συνοικέσιο, γιατί ήθελε να σφετερισθεί ο ίδιος την προίκα της. Άρχισε λοιπόν να ζητάει από τον Πάπα Κλήμεντα να του παραχωρήσει το βασίλειο της Σαρδηνίας. Όμως ο Πάπας θέλοντας να χρησιμοποιήσει τον πλούσιο και πολεμικό πρίγκηπα Ερρίκο σε αγώνες υπέρ του Λατινισμού στην Ανατολή, (περιορίζοντας έτσι τις αξιώσεις του Καρόλου) σε επιστολή του προς τον Ερρίκο προσπαθεί να τον αποτρέψει από τις απαιτήσεις για το βασίλειο της Σαρδηνίας και του υποδεικνύει, ότι το συνοικέσιο με την Ελένη συμφέρει τους πάντες. Γράφει λοιπόν ο πάπας Κλήμης προς τον Ερρίκο.

«Αποβλέποντες το μεν εις την λαμπρότητα της καταγωγής Σου, το δε εις τον ζήλον και την αφοσίωσιν εκείνην, ην προς την Ρωμαϊκήν έχεις Εκκλησίαν, την προαγωγήν του Σου αξιώματος απεργαζόμεθα πάση δυνατή σπουδή… Όθεν τω προσφιλεστάτω Ημετέρω εν Χριστώ υιώ Καρόλω τω βασιλεί, εγράψαμεν, τούτον επιμονώτερον παρακινούντες, ίνα προς σύναψιν του μεταξύ Σου και της θυγατρός του ευγενούς ανδρόςΜιχαλίτση συνοικεσίου εργασθήτελεσφόρως. Όπερ εάν ήθελε συμβή να συναφθή, ου μόνον Σοι, αλλα και τοις προσφιλεστάτοις εν Χριστώ Ημετέροις υιοίς, τω επιφανεί αυτοκράτορι της Κωνσταντινουπόλεως και τω τούτου ιώ, ηδύνατο να αποφέρη καρπούς, έτι δε και Ημίν και παντί τω Χριστιανικώ λαώ.(MarteneetDurand σελ.438.)

Επίσης αξιοσημείωτη ιστορική πληροφορία που παραλείπει στο βιβλίο της η Α.Σ είναι το ενδιαφέρον που έδειχνε για το συνοικέσιο Ελένης-Ερρίκου ο φυγάς Αυτοκράτορας Βαλδουίνος ο Β΄. Ο Βαλδουίνος Β’ (1217 – 1273) ήταν ο τελευταίος Λατίνος αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης (1228 – 1261).Τα μέγιστα οφέλη, που σύμφωνα με τον Πάπα θα απέφερε το συνοικέσιο αυτό στον Βαλδουίνο και το γιο του ήταν το εξής.

Ο Ερρίκος, πολεμιστής δεινός θα ήταν ο χρηματοδότης της εκστρατείας εναντίον του Παλαιολόγου, με τις ευλογίες του Ποντίφηκα και με τη συμμετοχή του δεσπότου της Ηπείρου Μιχαήλ Β. Έτσι θα υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να καταλυθεί η ανασυσταθείσα Ελληνική Αυτοκρατορία, ιδρύοντες αντί αυτής νέα Λατινική. Το μεγάλο αυτό σχέδιο όμως λόγω της ματαίωσης του συνοικεσίου είχε οριστικά ναυαγήσει. Έτσι ο Βαλδουίνος, εφτά χρόνια αργότερα από τότε που εγκατέλειψε την Κων/πολη αναγκάστηκε να συνάψει συμφωνία συνεργασίας μόνο με τον Κάρολο (συνθήκη Βιτέρμπου -27 Μαΐου 1267). Ο Κάρολος συνέχιζε να εξαπατά για το θέμα του συνοικεσίου και τον Ερρίκο και τον Βαλδουίνο. Μόνο τον Πάπα είχε ενημερώσει για την πραγματική κατάσταση, όπως αποδεικνύεται από μια επιστολή του Καρόλου προς τον βασιλιά της Αραγωνίας. Τον Πάπα τον είχε παρακαλέσει να συναφθεί συνοικέσιο μεταξύ του Ερρίκου και της κόρης του βασιλιά της Αραγωνίας. Ο Ερρίκος όταν κατάλαβε ότι τον κορόϊδευαν και του καλλιεργούσαν φρούδες ελπίδες και Πάπας και Κάρολος, αφού έγινε συγκλητικός και απέκτησε μεγάλη ισχύ, στράφηκε εναντίον τους. Συνεργάστηκε μαζί με τους γιβελλίνους. Φυλάκισε πολλούς Ρωμαίους και συνεργάστηκε με τον ανηψιό του Μαμφρέδου Κοράδου ΙΙ (Κοραδίνου), όταν όλη η Σικελία είχε επαναστατήσει. Στις 18 Οκτωβρίου ο αντιπρόσωπος του Κοραδίνου έγινε δεκτός στη Ρώμη και η σημαία του ανηψιού του Μαμφρέδου και εγγονού του Φρειδερίκου Β χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από το Ρωμαϊκό λαό.

Τελικά ούτε ο Κορραδίνος κατάφερε να την ελευθερώσει, διότι συνελήφθη από τον Κάρολο και αποκεφαλίστηκε. Επίσης ο Κάρολος συνέλαβε και τον Ερρίκο.Το τραγικό της υπόθεσης είναι, ότι ούτε και ο γαμβρός της Γουλιέλμος Β Βιλλεαρδουίνος, ο σύζυγος της αδελφής της Άννας, που ήταν σύμμαχος του Καρόλου ενδιαφέρθηκε για την απελευθέρωσή της.

«Υπελείπετο εισέτι εις την μεγαλόφρονα Ηπειρώτιν η καταφυγή προς τον Θεόν… Ουδέν άλλο απέμεινεν ή να υπομείνη το μαρτύριον της γενικής σχεδόν εγκαταλείψεως, της πλήρους από του κόσμου μονώσεως, την βάσανον των παντοίων στενοχωριών, τα μέτρα της σκληρότητος και την μικρότητα εξευτελιστικής γλιστρότητας του νικητού.
«Είναι κρίμα ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία εσκέφθη να αγιάσει την μητέρα αυτής Θεοδώρα μόνην, ουχί δε και την Ελένην. Ο λόγος είναι ότι η Εκκλησία αύτη υπήρξε μακράν της θυγατρός της Αγίας Θεοδώρας, δεν εγένετο μάρτυς της εμμονής αυτής εις την αρετήν, δεν εγνώρισε ποτέ την χριστιανικήν αυτής εγκαρτέρησιν εν τη θλίψει, εν τω πόνω, εν τη συμφορά, εν τη ταλαιπωρία, δεν επληροφορήθη ποτέ τα κατά την στάσιν αυτής απέναντι των εν Ιταλία αντιπροσώπων της πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Η «κόρη του ευγενούς ανδρός Μιχαλίτση» εμαρτύρησεν αληθώς υπέρ της πίστεως, υπέρ της αρετής, υπέρ της ευγενείας του έθνους αυτής. Εις το κάστρον της Νοκερίας, όπου το θλιβερόν αυτής φάσμα θα πλανάται, διήγαγε εν απολύτω υπομονή ημέρας λυπηροτάτας. Τίνας μείζονας δοκιμασίας ηδύνατο να υποστή» (M.A.ΔΕΝΔΙΑΣ -ΕΛΕΝΗ ΑΓΓΕΛΙΝΑ ΔΟΥΚΑΙΝΑ)
Δ

υστυχώς ΤΙΠΟΤΕ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ κ.Α.Σ. Χρησιμοποιώντας μια απαράδεκτη επιλεκτική ιστορική καταγραφή, αποσιωπώντας βασικές πηγές, διατυπώνει ΑΥΘΑΙΡΕΤΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ και παρασέρνει τους ανίδεους αναγνώστες σε λάθος συμπεράσματα αλλοιώνοντας την πραγματική ιστορία.

Συνεχίζεται.