Είναι τελικά αρκετά βαριά η τουριστική «βιομηχανία»;
Γράφει ο Παναγιώτης Ζήσης*
Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Τουριστικών επιχειρήσεων για το 2018 η συνολική συμμετοχή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας ήταν στο απίστευτα υψηλό 30,9% . Ενώ αντίστοιχα η συνολική συμμετοχή του τουρισμού στην απασχόληση για το 2018 ήταν στο 25,9% της συνολικής απασχόλησης , μεταφρασμένο σε 988.600 θέσεις εργασίας.
Η πραγματικότητα είναι ότι τα τελευταία χρόνια συνεχίζουμε να καταρρίπτουμε τα ρεκόρ αφίξεων τουριστών στη χώρα μας. Όμως πρέπει να αναρωτηθούμε εάν αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην καλή οργάνωση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος της χώρας μας και θα εάν θα είναι διαχρονικά εξασφαλισμένο ώστε να συνεχίσουμε να στηριζόμαστε σχεδόν αποκλειστικά στην «βαριά βιομηχανία» , όπως άστοχα συχνά αναφέρεται.
Η απάντηση είναι μάλλον όχι , και δυστυχώς λόγω της πανδημίας θα δούμε τα όρια του τουρισμού στην οικονομία , ενώ η οικονομική ύφεση που θα προκύψει φέτος λόγω της χαμένης , κατά πολλούς ,τουριστικής περιόδου, θα χρειαστεί πολλές «σεζόν» για να επανέλθει στην κανονικότητα.
Ας δούμε λοιπόν, εκτός από αυτή την πανδημία του Κορωνοϊού, που αναμφισβήτητα πρόκειται για έκτακτη κατάσταση που επηρέασε το παγκόσμιο στερέωμα , κάποιες άλλες σημαντικές απειλές και αδυναμίες που χαρακτηρίζουν τον ελληνικό τουρισμό , που ως χώρα πρέπει να μας κάνουν να αναθεωρήσουμε τον βαθμό εξάρτησης της οικονομίας από τον τουρισμό.
• Ανταγωνιστικοί προορισμοί εκτός Ευρωζώνης (ειδικότερα η Τουρκία , η Κροατία , η Τυνησία και η Αίγυπτος ) , κερδίζουν έδαφος στην τουριστική αγορά λόγω της ανταγωνιστικότητας των δικών τους εθνικών νομισμάτων . Ευτυχώς για την χώρα μας η γειτονική Τουρκία τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε μια συνεχή αβεβαιότητα σε όλους τους τομείς , και προσωρινά αντισταθμίζονται τα άλλα προτερήματα της .
• Ο Τουρισμός μας χαρακτηρίζεται από μεγάλη εποχικότητα (το 54,8% των αφίξεων ξένων τουριστών πραγματοποιείται τους μήνες Ιούλιο-Αύγουστο- Σεπτέμβριο).
• Κατ’ επέκταση, εποχικότητα δημιουργείται και στις θέσεις εργασίας . Το πιο παραγωγικό κοινό της αγοράς εργασίας (νεαρές ηλικίες) απασχολείται τον τουριστικό κλάδο για ορισμένους μήνες , και έπειτα στρέφεται στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ μέχρι να έρθει η επόμενη σεζόν.
• Το 70% των ξενοδοχειακών κλινών συγκεντρώνεται σε 4 περιοχές της Ελλάδας ( και η Ήπειρος , για παράδειγμα, βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις).
• Παρατηρείται δραματική αύξηση του κόστους ζωής στις τουριστικές περιοχές για τους μόνιμους κατοίκους που δεν δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο όπως δημόσιοι υπάλληλοι , στρατιωτικοί , δάσκαλοι κτλ.
• Η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη των ξένων επισκεπτών είναι 520 ευρώ (με φθίνουσα τάση λόγω low-cost αεροπορικών εταιριών) .
• Έλλειψη ποιοτικών υποδομών.
• Περιβαλλοντική υποβάθμιση (μετατροπές απέραντων παραγωγικών εκτάσεων σε rooms-to-let και βίλες καθώς όλοι πίστεψαν στο «εύκολο χρήμα» ).
Συνεπώς εκτός από την απαραίτητη αλλαγή του τουριστικού μας μοντέλου (προσέλκυση ποιοτικών τουριστών , 12μηνη τουριστική περίοδο στην ηπειρωτική χώρα κ.ά. ) , πρέπει να αναθεωρήσουμε τη βιομηχανία που θέλουμε να αποτελεί τα θεμέλια της Ελληνικής οικονομίας.
Ασφαλώς και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υποβαθμίζουμε την ιδιαίτερη σημασία της μεγάλης συμμετοχής του τουρισμού στην αλυσίδα της προσπάθειας για την οικονομική μας ανάκαμψη, όπως και το μέρος της θέσης που επαξίως δικαιούται στα γρανάζια της μηχανής της οικονομίας για την περεταίρω ανάπτυξη.
Όμως αν η Ελλάδα παραιτηθεί από την διεκδίκηση της θέσης που της αξίζει στον πραγματικό βιομηχανικό χάρτη της Ευρώπης, μέσα από ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο νέας εκβιομηχάνισης (από το χώρο της αμυντικής βιομηχανίας, της ναυπηγικής, της μεταλλουργικής, τη χημικής , μέχρι της βιομηχανίας τροφίμων , χάρτου , ειδών ένδυσης κ.ο.κ.), ας προετοιμαζόμαστε, από τώρα, να πάρουμε θέση, ως απέραντο γηροκομείο, με τους νέους της χώρας στο room service ,στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης, ξανά.
*Ο Παναγιώτης Ζήσης είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και απόφοιτος Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων του ιδίου Πανεπιστημίου