Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου(εκπαιδευτικού – χημικού)
Κάθε επίσκεψη στην Αγιά Σοφιά για εμάς τους Ορθοδόξους είναι ένας προσευχητικός συγκλονισμός, ένας βουβός διάλογος με την του Θεού Σοφία. Το Παγκόσμιο Πρόσωπο του Χριστού, το οποίο υμνείται πρωτίστως από τους Χριστιανούς, συνομιλεί με κάθε άνθρωπο ερχόμενο εις τον κόσμο, γιατί αποτυπώνει την εικόνα της Βασιλείας του Θεού, μέσα από την πορεία της Αγάπης, της Θυσίας, του Σταυρού και της Ανάστασης.
Ο ιστορικός Προκόπιος ο Καισαρεύς, σύγχρονος της εποχής που ο «κάλλιστος νεώς (=ναός)» της του Θεού Σοφίας ανεγειρόταν, γράφει στο έργο του «Περί κτισμάτων» (Ι΄, 1-78):
«Η Εκκλησία της αγίας του Θεού Σοφίας είναι ένα θέαμα εξαίσιου κάλλους, υπερφυσικό μεν για όσους το αντικρύζουν, απίστευτο δε για όσους άλλοτε ακούνε να ομιλούν γι’ αυτό. Εκεί ο νους ανυψώνεται ανάλαφρος προς τον Θεό. Νομίζει πως αυτός ο Θεός δεν βρίσκεται μακριά, αλλά κατοικεί σ’ αυτόν τον ναό που ο ίδιος διάλεξε για κατοικία. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο κατά την πρώτη επίσκεψι, αλλά όσες φορές κι αν τον επισκεφθεί κανείς, είναι σαν να τον βλέπει για πρώτη φορά. Κανείς ποτέ δεν χόρτασε να βλέπει αυτό το θέαμα».
Όταν ο Μωάμεθ ο Πορθητής κατέκτησε την Κωνσταντινούπολη, το πρώτο πράγμα που έκανε στην πόλη ήταν να σφετεριστεί τον μεγαλύτερο καθεδρικό ναό που χτίστηκε ποτέ στη Χριστιανοσύνη, την Αγία Σοφία, η οποία ήταν η καρδιά του Βυζαντινού Χριστιανισμού. Υπήρχε για περισσότερα από χίλια χρόνια ως ο κύριος καθεδρικός ναός του χριστιανικού κόσμου.
«Ο σουλτάνος Μωάμεθ προέβη σε μια πράξη, την οποία δυστυχώς περιγράφω ως αμαρτωλή – τεράστια αμαρτωλή και ηλίθια. Λυπάμαι που πρέπει να χρησιμοποιήσω αυτήν τη γλώσσα, αλλά κάποιος πρέπει να το κάνει. Ντρόπιασε το Ισλάμ, όταν πήρε αυτόν τον χριστιανικό καθεδρικό ναό, που δεν ήταν εγκαταλελειμμένο κτήριο, και το μετέτρεψε σε τζαμί. Δεν επιτρέπεται να κάνουμε κάτι τέτοιο»( θέσεις για την Αγία Σοφίατου ισλαμολόγου σεΐχη ImranHosein)
-Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την επικράτηση του ΚεμάλΑτατούρκ, του ιδρυτή του σύγχρονου Τουρκικού κράτους μετατράπηκε σε μουσείο με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου που ελήφθη στις 24 Νοεμβρίου 1934.Η Αγία Σοφία ως μουσείο άνοιξε τις πύλες της την 1η Φεβρουαρίου 1935 και στις 6 Δεκεμβρίου 1985 ανακηρύχθηκε από την UNESCO, Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
-Στις 10 Ιουλίου 2020, ο πρόεδρος της Τουρκίας ΡετζέπΤαγίπΕρντογάν υπέγραψε διάταγμα, με το οποίο η Αγία Σοφία θα μετατραπεί και πάλι σε τζαμί.
-Στις 24 Ιουλίου 2020 η Αγιά Σοφιά μετατράπηκε επισήμως πάλι τζαμί.
Το γεγονός αυτό προκάλεσε αίσθηση διεθνώς πυροδοτώντας πολλών λογιών αντιδράσεις. Ταυτόχρονα επιβεβαιώνει τη φονταμενταλιστική «στροφή» της Τουρκίας, αλλά και τις «αυτοκρατορικές» βλέψεις του Τούρκου προέδρου εντός κι εκτός συνόρων. Αξιοσημείωτο είναι, ότι ο ισλαμικός φονταμενταλισμός με τη «βοήθεια» του τζιχάντ, στοχεύει στην προστασία της θρησκευτικής παράδοσης με κάθε κόστος, ακόμη και με τη χρήση επεκτατικών και βίαιων πρακτικών.Μπορεί να καλλιεργήσει το φανατισμό, που τρέφει την πολιτική πραγματικότητα με τρομοκρατική κυριαρχία.
Κατά τη διακεκριμένη Ακαδημαϊκό και Ιστορικό κ. Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ με αυτήν την κίνηση «έγινε η πραγματική άλωση της Πόλης», ενώ σύμφωνα με τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Προκόπιο Παυλόπουλο η ενέργεια αυτή «καταδεικνύει ότι, δυστυχώς, η τουρκική ηγεσία όχι μόνο δεν προσβλέπει στον εκδημοκρατισμό και στον εκσυγχρονισμό της Τουρκίας αλλά μάλλον “νοσταλγεί” στιγμές βαρβαρότητας του παρελθόντος της απέναντι στον Ελληνισμό, στην Ορθοδοξία και, γενικότερα, στην Χριστιανοσύνη».
Όλη αυτή η προβληματική αποτελεί μια φτηνή πολιτική, παρά την έντονη αντίδραση όχι μόνο του πνευματικού κόσμου ανά την Υφήλιο, αλλά και του πνευματικού κόσμου της ίδιας της Τουρκίας και φυσικά όλων των φορέων Πολιτισμού όπου γης.
«Ο Δυτικός κόσμος αντιμετωπίζει, αφενός μεν με ουμανιστικά κριτήρια το θαύμα της Αγίας Σοφίας, μένοντας στις πράγματι τεράστιες καλλιτεχνικές του διαστάσεις, αφετέρου δε έχοντας απωλέσει στην θεολογία του την αίσθηση της ιερότητας δεν κατανοεί τί σημαίνει βεβήλωση, στην οποία περιέρχεται.
Πόσο όμως σύμφωνο με την παράδοσή μας και τις προϋποθέσεις κατασκευής της Αγίας Σοφίας είναι, όταν και εμείς συστοιχούμενοι με αυτούς την αποκαλούμε «μνημείο», λέξη, που αφενός μεν δεν την εκφράζει, γιατί ως Ναός έχει άλλη λειτουργία, αφετέρου δε γιατί, στην γλώσσα μας τουλάχιστον, η λέξη μνημείο έχει και την έννοια του ταφικού χώρου. Πόσο λοιπόν παράδοξο και ασύμβατο είναι να αποδεχόμαστε ως μνημείο-νεκρό, έναν ζωντανό οργανισμό σαν την Αγία Σοφία;
Αν εμπεδώσουμε ότι η Αγιασοφιά, είναι Ιερός Ναός και μάλιστα σημείο (σύμβολο) για όλους μας, ότι η καρδιά του Γένους μας πάλλεται, γονατίζει ευλαβικά και λειτουργείται μυστικά στο Ναό της του Θεού Σοφίας, μόνο τότε την αξίζουμε!»(Απόσπασμα ανακοίνωσης της Ι.Μ.Αγίας Αικατερίνης Σινά).
Γεγονός είναι, ότι «Μεγάλη Εκκλησία» εκτός από αρχιτεκτονικό αριστούργημα και μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς έχει τεράστια συμβολική αξία τόσο για τους χριστιανούς –ειδικά τους ορθόδοξους και ειδικότερα τους Έλληνες– όσο και για τους Τούρκους καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το ένδοξο οθωμανικό τους παρελθόν, υπήρξε δε πρότυπο και πηγή έμπνευσης τόσο για μεταγενέστερους χριστιανικούς ναούς όσο και για μια σειρά περίλαμπρα ισλαμικά τεμένη, με τη δική της κατασκευαστική σύλληψη να ανιχνεύεται στην Περσία των Σασσανιδών.
Και ενώ η σκλαβωμένη Αγιά Σοφιά ξαναγίνεται τζαμί από τους κατακτητές ακούγονται κουβέντες όπως τις παρακάτω:
«Η Αγία Σοφία ως μουσείο αποτελεί τόπο και σύμβολο συναντήσεως, αλληλεγγύης και αλληλοκατανοήσεως Χριστιανισμού και Ισλάμ».
Έχω μεγάλη απορία, αν καλούνταν αυτοί που λεν τέτοιες κουβέντες να εξηγήσουν τι σημαίνουν τα λόγια τους, τι θα απαντούσαν σε απλά ελληνικά. Η λεηλατημένη Αγία Σοφία, που μετατράπηκε σε τζαμί είναι σύμβολο συναντήσεως, αλληλεγγύης και αλληλοκατανοήσεως; Συνάντηση λέγεται η κατάκτηση, η λεηλασία, η αλλαξοπιστία διά της βίας; Αλληλεγγύη είναι η σφαγή, ο εξανδραποδισμός και η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών; Αλληλοκατανόηση λέγεται η δουλεία, η καταπίεση η εξαφάνιση κάθε δικαιώματος ακόμη και για την ζωή; Η θρησκεία του μίσους, της βαρβαρότητας και της απανθρωπιάς ς τίνος είδους συνάντηση και αλληλοκατανόηση μπορεί να έχει με την πίστη της αγάπης και της ανθρωπιάς;
Κάηκε η Σμύρνη το 22, ξεριζώθηκαν οι πληθυσμοί της Μικράς Ασίας και του Πόντου, το 55 νέες σφαγές και λεηλασίες, άδειασε η Πόλις, Ίμβρος και Τένεδος εκτουρκίστηκαν η Κύπρος κινδυνεύει και η Θράκη παίρνει σειρά και μιλούν για αλληλοκατανόηση και αλληλεγγύη; Ποιοι; Αυτοί που χειροκροτούν και υμνούν τους φονιάδες του ελληνισμού και της ορθοδοξίας; Αν χάσουν οι λέξεις το νόημά τους, δεν υπάρχει ποτέ ελπίδα διορθώσεως του κακού. Αν την κατάκτηση την ονομάζεις και την θεωρείς συνάντηση, αν την δουλεία και την σκλαβιά την λες αλληλεγγύη, αν την τρομοκρατία και την υποταγή την λες αλληλοκατανόηση, τότε αφού ζεις αρμονικά σε ένα κόσμο αλληλεγγύης και αλληλοκατανοήσεως, δεν χρειάζεται κάτι να κάνεις και κάτι να αλλάξεις. Καλά είναι εκεί. Μην παραπονιέσαι για ό,τι σου συμβεί.
Και αν ο κατακτητής, ο επίβουλος, ο τύραννος ζητά όλο και περισσότερα και μεγαλώνει ο αυταρχισμός και τα βασανιστήριά του μην δίνεις σημασία, απλώς βαθαίνει και πλαταίνει η αλληλεγγύη και η αλληλοκατανόηση.
Άλλοι πάλι, στο ίδιο φάσμα βλέπουν την Αγιά Σοφία ως «δημιούργημα του ευρύτερου Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, το οποίο υπήρξε σύμβολο ενότητας και ειρηνικής συνυπάρξεως». Σοβαρά; Το λέτε ξύπνιοι αυτό; Ή λέγοντάς το πιστεύετε, ότι κατανοείτε τι ήταν τι είναι και τι σημαίνει η Αγία Σοφία;
Η δημιουργική συνεισφορά του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, η μόνιμη και διαρκής και επίμονη προσπάθεια καταστροφής της ορθόδοξης ανατολής, πλην του 1204 εκδηλώθηκε σαφέστερα και προ της πτώσεως της Πόλεως στην Φεράρα Φλωρεντία και κατά την μικρασιατική καταστροφή, και το 55, και στην εισβολή και κατοχή της Κύπρου, και στις Πρέσπες τώρα, και στα μνημόνια αλληλεγγύης και αλληλοκατανόησης της τελευταίας δεκαετίας.
Η Αγιά Σοφιά είναι η ανεπανάληπτη υλική μαρτυρία του πάλαι ποτέ μεγαλείου και των έργων της πάλαι ποτέ ορθόδοξης αυτοκρατορίας. Τώρα είναι σκλαβωμένη στους βαρβάρους ισλαμοφασίστες.
Πάμε παρακάτω…
Ρωτήσαμε τον Άγιο Θεό γιατί το επέτρεψε; Πέρασε καμία σκέψη από το μυαλό και την καρδιά μας περί αυτού;
Γιατί η Πλατυτέρα είναι κρυμμένη; Μήπως γιατί δεν είμαστε άξιοι να την αντικρύσουμε με την πνευματική παρακμή που έχουμε καθημερινά; Θα απαντήσουμε ποτέ σε αυτό το ερώτημα;
«Μιλάμε για βεβήλωση του Ναού και ουρλιάζουμε, ενώ σε κάθε Τριώδιο βεβηλώνουμε το πρόσωπο του Θεού με τα καρναβάλια ντύνοντας μάλιστα τα παιδιά μας δαίμονες . Γιατί τότε δεν χτυπάμε πένθιμα τις καμπάνες για την κατρακύλα και τις αμαρτίες μας;
Μιλάμε για βεβήλωση της Αγίας Σοφίας και θέλουμε να μπούμε με τα όπλα στην Πόλη αλλά σε πολλά χωριά ο παπάς δεν έχει πρόσφορο για να κάνει Θεία Λειτουργία την Κυριακή και το αγοράζει από τον φούρνο διότι κανείς δεν ενδιαφέρεται.
…Μιλάμε για βεβήλωση της Αγίας Σοφίας, αλλά βεβηλώνουμε συνεχώς τα Άγια Ιερά Μυστήρια είτε με την συμπεριφορά μας, είτε με τους στολισμούς.
Πολλοί χαλάστηκαν με το χαλί στην Αγία Σοφία από αισθητικής, αλλά και πνευματικής άποψης, αλλά θα τους έλεγα να κοιτάξουν καλύτερα το άλμπουμ από τη Βάπτιση του παιδιού τους για να θυμηθούν πως αλλοίωσαν τον Ιερό Ναό για να γίνει το Ιερό Μυστήριο της Βαπτίσεως.
…Μιλάμε για βεβήλωση της Αγίας Σοφίας, αλλά όταν πηγαίνουμε σε Ιερούς Ναούς την ημέρα που πανηγυρίζουν το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι, αν έχει χοροεσπερίδα με γουρουνοπούλες και όχι να γονατίσουμε για τα παιδιά μας και για το έθνος.
Θέλουμε να ανάψουμε κεριά στην Αγιά Σοφιά, αλλά τα μηχανάκια της AGB χτυπάνε κόκκινο από την παρακολούθηση των τούρκικων σήριαλ. Στην Ανδριανούπολη αφήνουμε ένα σωρό λεφτά …έτσι για να μην το ξεχνάμε.
Μιλάμε για βεβήλωση της Αγίας Σοφίας, αλλά οι περισσότεροι πιστοί έφτασαν στο σημείο να φοβούνται το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, διότι φοβούνται, ότι θα πεθάνουν από τον Χριστό, οι ίδιοι που ουρλιάζανε γιατί δεν βγήκε ο Επιτάφιος και μετά από το άνοιγμα των Εκκλησιών αντί να πάνε στην Εκκλησία γέμισαν τα καφενεία.
Σε λίγες μέρες αρχίζουν οι παρακλήσεις για την Παναγία μας, αλλά οι Εκκλησίες θα είναι άδειες, διότι θα είμαστε για μπάνιο. Θα δώσουμε τα χαρτιά στον Παπά για να μνημονεύσει τα ονόματα των παιδιών μας, αλλά εμείς θα απουσιάζουμε από την Παράκληση της Παναγίας. Κατά τ’ άλλα μας μάρανε η Αγία Σοφία».
Είναι καιρός να παρακαλέσουμε τον Θεό να μας συγχωρέσει και να αλλάξουμε και να αφήσουμε τις φωνές και τις κραυγές για την Αγιά Σοφιά.
Το βλέμμα του Κυρίου και η παραχώρηση όλων αυτών των καταστάσεων μου θυμίζουν τα λεγόμενα «ΟΥΑΙ» στους Φαρισαίους. Μήπως τελικά μας ταιριάζουν;»(π.ΣπυρίδωνΣκουτής)
Τώρα παρά ποτέ είναι επίκαιρη η γεμάτη πικρία διαπίστωση του Θεολόγου Γρηγορίου:
«…Τα των φίλων άπιστα, τα της Εκκλησίας αποίμαντα. Έρρει τα καλά, γυμνά τα κακά…» (Επιστολή 80η, Ευδοξίωρήτορι , PG 37, 153).
Είναι τέτοια η αποστασία κλήρου και λαού, είναι τόση η σύγχυση, η αμετροέπεια, η υποκρισία, το ψεύδος, που πραγματικά τα λόγια, έστω και αν είναι λόγια καρδιάς, δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν ή να αλλάξουν.
Μόνο η προσευχή, αν το καταφέρει….
«Τα μολύνοντα στίφη Ναόν σου πάγκαλον, της Σης Αγίας Σοφίας,
κοσμούντα, Σώτερ, λαμπρώς εις αιώνας την κλεινήνΚωνσταντινούπολιν,
πόρρω εκδίωξον ταχύ και αξίωσον ημάς, τους, οίμοι, εν αμαρτίαις
κειμένους, δοξολογείν Σε ένδον Αυτού απαύστως, Κύριε».
(Δρ Χαραλάμπης Μ. Μπούσιας,
Μέγας Υμνογράφος της των Αλεξανδρέων Εκκλησίας)