Συνέντευξη του Τόλη Νικηφόρου στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

Ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1938, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος εσωτερικής οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο. Ως τώρα έχουν εκδοθεί 36 βιβλία του, 21 ποιητικά –μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση Ο πλοηγός του απείρου (2004) και τα Ίχνη του δέους, Επιλεγμένα ποιήματα 1966-2017 (2018)– και 15 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 8 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 10 ευρωπαϊκές γλώσσες και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Για το παραμύθι του Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας τού απονεμήθηκε το Βραβείο Μυθιστορήματος Επιστημονικής Φαντασίας της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του Ο δρόμος για την Ουρανούπολη το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 2009. Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Σ’ αγαπώ – Ελογοκρίθη, η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου, το οποίο προβλήθηκε με επιτυχία στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε πνευματικά κέντρα, βιβλιοθήκες, σχολεία, καθώς και από την ΕΡΤ3 το 2017. Η πρόσφατη ποιητική συλλογή με τον τίτλο: «Ανώνυμοι», εκδόσεις Μανδραγόρας στάθηκε η αφορμή για τη συζήτησή μας.

Ερ.: Τι σας ώθησε να γράψετε την ποιητική συλλογή με τον τίτλο: «Ανώνυμοι», εκδόσεις Μανδραγόρας;

Απ.: Δεν φταίω εγώ, η Ερατώ μου δίνει τα ποιήματα και επιμένει να τα γράψω. Και ως θεότητα η ίδια, με την απλή παρουσία της τονίζει πόσο μικροί και ασήμαντοι είμαστε, στάλες νερού στον ωκεανό ή κόκκοι άμμου στη έρημο.

Ερ.: Ο τίτλος «Ανώνυμοι» είναι συμβολικός ή δηλώνει κάτι κυριολεκτικά;
Απ.: Ο τίτλος «Ανώνυμοι» υποδηλώνει πόσο προσωρινά και φευγαλέα είναι τα ονόματα και η όποια αναγνωρισιμότητα, φήμη ή δόξα, κυριολεκτικά μια σαπουνόφουσκα ! Οι γενεές έρχονται και παρέρχονται και μένουν ελάχιστα, που κι αυτά θα διαγραφούν στην πάροδο του χρόνου. Η οποιαδήποτε έπαρση λοιπόν εκτός από αντιαισθητική είναι και γελοία.

Ερ.: Γράφετε: «ας κάνουμε ένα φανταστικό ταξίδι/ στη χώρα που δεν έχει μονοπάτι / Εκεί που ανακαλύψαμε τον κόσμο/και ζήσαμε κάθε στιγμή με πάθος/ευτυχισμένοι με το τίποτα». Μήπως η ποίηση είναι μια μορφή έκφρασης του εσωτερικού συναισθηματικού κόσμου, που η φαντασία συνδυάζεται με την πραγματικότητα;

Απ.: Αυτό ακριβώς είναι, ιδιαίτερα για μένα που, ενώ ζω στο καμίνι της ασφάλτου, είμαι πολύ συναισθηματικός με μια φαντασία που οργιάζει.

Ερ.: Λέτε: «Είσαι η μηχανή του χρόνου/που μαυρίζει τα μαλλιά πυρώνει το αίμα/και με ξαναγυρίζει στα δεκαοχτώ μου χρόνια». Τι θα κάνατε αν γυρίζατε πίσω στη νεότητα με τη μηχανή του χρόνου;

Απ.: Πιθανότατα θα είχα τα ίδια πάθη, τον ίδιο έρωτα για τη ζωή και τη γυναίκα και θα είχα κάνει την ίδια σωρεία λαθών. Θα είχα ξαναζήσει όμως τα μαγικά εκείνα χρόνια της ανακάλυψης του κόσμου μέσα στη ομίχλη.

Ερ.: Εσάς πώς ξεκίνησε το ταξίδι σας στην ποίηση;
Απ.: Ανακάλυψα την πατρίδα μου και τον προορισμό μου στη ζωή όταν, στα δεκατέσσερα-δεκαπέντε μου χρόνια, μπήκα στη μεγάλη βιβλιοθήκη του Κολλεγίου Ανατόλια, χώθηκα ανάμεσα στα ράφια και διάβασα τα πρώτα ποιητικά και άλλα βιβλία. Υποσχέθηκα τότε στον εαυτό μου ότι θα διαβάσω όλα τα βιβλία της βιβλιοθήκης και θα γράψω μετά εγώ ένα ράφι βιβλία. Αυτό πράττω από τότε.

Ερ.: Για να γράψει κάποιος χρειάζεται ταλέντο και τι άλλο ακόμη;

Απ.: Εξίσου απαραίτητη με το ταλέντο είναι η ισόβια αφοσίωση και η συνεχής εξάσκηση στην τέχνη του λόγου. Πολλοί ποιητές χάθηκαν γιατί βασίστηκαν αποκλειστικά στο ταλέντο τους και δεν εργάστηκαν σκληρά.

Ερ.: Διαβάζουν σήμερα οι Έλληνες ποίηση;

Απ.: Αν και ο απόλυτος αριθμός των αναγνωστών είναι σχετικά μικρός, οι συμπατριώτες μας διαβάζουν και γράφουν ποίηση σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από εκείνο κάθε προηγούμενης εποχής. Και από το ευρύτερο κοινό όμως η ποίηση αντιμετωπίζεται πλέον με σεβασμό, ακόμη και με δέος.

Ερ.: Πολλοί νέοι γράφουν ποίηση. Σήμερα ανεβάζουν τα ποιήματά τους στο διαδίκτυο. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να βοηθήσει την ποίηση;

Απ.: Τα αποτελέσματα είναι και θετικά και αρνητικά. Θετικά γιατί το διαδίκτυο δίνει για πρώτη φορά την ευκαιρία σε κάθε επίδοξο ποιητή, ανεξαρτήτως ηλικίας, να εκφραστεί ποιητικά, και αρνητικά γιατί μέσα στον σωρό είναι πολύ δύσκολο να επισημάνεις τους πραγματικά αξιόλογους και φερέλπιδες.

Ερ.: Έχετε και εσείς ένα ψηφιακό ιστότοπο και ανεβάζετε ποιήματα. Τι συμβουλεύετε τους νέους που γράφουν ποίηση;

Απ.: Να συνειδητοποιήσουν ότι η ποίηση απαιτεί ισόβια αφοσίωση και άσκηση. Να διαβάζουν καλούς Έλληνες ποιητές και ξένους στο πρωτότυπο, αν μπορούν. Να γράφουν και να μη διστάζουν να σκίζουν. Και να μη δίνουν ιδιαίτερη σημασία στα εξωφρενικά εγκώμια του διαδικτύου.

Ερ.: Ποιοι στίχοι θα ταίριαζαν για το καλοκαίρι που διανύουμε;
Απ.: Οποιοιδήποτε ωραίοι και δυνατοί στίχοι. Η γνήσια ποίηση είναι για κάθε τόπο και εποχή και για κάθε δεκτικό άνθρωπο.