«Πολυ-κατοικία»

Ἄρθρο τοῦ Παναγιώτου Δ. Σάτου

«Πολυκατοικία: πολυώροφο οἰκοδόμημα μὲ αὐτοτελὴ διαμερίσματα.» [Γ. Μπαμπινιώτης. (2004). Λεξικὸ γιὰ τὸ σχολεῖο & τὸ γραφεῖο. Ἀθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. σ. 838]. Σ’ ἕνα μικρὸ οἰκόπεδο, σ’ ἕνα σπιτάκι 80 τ.μ. μπορεῖ νὰ χωρέσῃ μιὰ τετραμελὴς οἰκογένεια. Δὲν θὰ ἦταν καλύτερη ἰδέα νὰ κατασκευάζαμε πολλὰ πατώματα, ὥστε νὰ χωροῦν πολλὲς οἰκογένειες, πολλοὶ ἄνθρωποι; Κάπως ἔτσι, γεννήθηκε ἡ πολυκατοικία.
Τί κερδίσαμε; Κερδίσαμε σὲ χῶρο ἢ ἀκόμη καὶ σὲ χρῆμα. Πάντοτε ὅμως στὴ ζωή ὅταν κερδίζεις κάπου, ταυτοχρόνως χάνεις κάπου ἀλλοῦ. Σ’ αὐτὴ τὴν περίπτωσι, μᾶλλον χάσαμε σὲ ἀνθρωπιά. Ἂς τὸ δοῦμε μὲ παραδείγματα. Στὶς παλαιότερες κοινωνίες, ἀλλὰ καὶ σήμερα στὶς μικρότερες (βλ. χωριά), τὰ σπίτια δὲν ἀποτελοῦν μέρος ἑνὸς οἰκοδομήματος (πρβλ. διαμερίσματα), ἀλλὰ αὐτόνομα κτήρια. Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο οἱ οἰκογένειες ποὺ ζοῦν ἐντός των, λειτουργοῦν ὡς ἀνεξάρτητες μικρὲς κοινωνίες, ὅπου τὰ ἐν οἴκῳ μὴ ἐν δήμῳ.

Θ’ ἀναρωτηθεῖ κάποιος: σ’ αὐτὲς τὶς κοινωνίες δὲν ὑπήρχε καὶ δὲν ὑπάρχει κακία, κουτσομπολιό, περιέργεια κ.λπ.; Ἀσφαλῶς καὶ ὑπῆρξαν καὶ συνεχίζουν νὰ ὑπάρχουν. Ἀλλὰ ἡ ἀπόστασις τῶν οἰκιῶν καὶ τὸ ἀπόῤῥητο μεταξὺ τῶν οἰκογενειῶν, διαφυλάττει σὲ μεγαλύτερο βαθμὸ τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὰ ἀνωτέρω πάθη, βελτιώνοντας τὶς συνθῆκες διαβιώσεώς των. Ὡστόσο, ἀπόψεις τοῦ τύπου: «παλαιότερα οἱ ἄνθρωποι ἦταν καλύτεροι», δὲν διαθέτουν λογικὴ ὑπόστασι, δεδομένου ὅτι ὁ ἄνθρωπος πάντοτε εἶναι ὁ ἴδιος. Εὐφυὲς ὄν μὲ ῥοπὴ πρὸς τὰ πάθη. Οἱ συνθῆκες ἀλλάζουν, ὄχι οἱ ἄνθρωποι. Καὶ παλαιά ὑπῆρχε κακία καὶ καλοσύνη, ὁμοίως καὶ σήμερα. Ἄλλωστε, παλαιότερα οἱ ἄνθρωποι προκάλεσαν σὲ μεγαλύτερο βαθμὸ τὴν «ὀργὴ» τοῦ Θεοῦ, συγκριτικῶς μὲ τὴ σημερινὴ ἐποχή: «Κύριος ἔβρεξεν ἐπὶ Σόδομα καὶ Γόμοῤῥα θεῖον, καὶ πῦρ παρὰ Κυρίου ἐξ οὐρανοῦ» [Γεν. ιθ΄ 24].
Σήμερα, ἐντὸς τῶν πολυκατοικιῶν, οἱ προσωπικοὶ χῶροι ἀλληλοκαλύπτονται (ἡ μεσοτοιχία δὲν ἀποτελεῖ φυσικὸ χώρισμα ἀλλὰ ψευδαίσθηση), μὲ ἀποτέλεσμα τὸ πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας καί ἀργολογίας νὰ αὐξάνεται.

Οἱ ἄνθρωποι αἰσθανόμενοι τὴν ἀπώλεια τῆς προσωπικῆς ἐλευθερίας τους ἐντὸς τῶν πολυκατοικιῶν καὶ διαβλέποντας παντοῦ καχυποψία, «κλείνονται» στὸν ἀτομικισμό, νιώθοντας ασυναισθήτως ὅτι μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο διασφαλίζουν τὴν ἀνεξαρτησία τους. Ὡς ἐκ τούτου, παρατηροῦνται φαινόμενα κατὰ τὰ ὁποῖα ἔνοικοι τῆς ἴδιας πολυκατοικίας δὲν ἔχουν κοινωνικὲς ἐπαφές. Οὔτε κἂν καλημερίζονται ἢ ἀκόμη χειρότερα προσπαθεῖ ὁ ἕνας νὰ προκαλέσῃ καὶ νὰ βλάψῃ τὸν ἄλλον.
Ἀπόῤῥοια τῶν ὡς ἄνω προβληματικῶν καταστάσεων εἶναι ἡ μετάλλαξις τῶν κοινωνιῶν ἀπὸ ἀνθρώπινες σὲ ἀπάνθρωπες. Ὁ καθένας μας ἐνδιαφέρεται μόνον γιὰ τὸν ἑαυτό του, συνομιλοῦμε ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα περιμένουμε νὰ τελειώσει ὁ ἄλλος (γιατὶ εἴμαστε καὶ εὐγενικοὶ) μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ ποῦμε τὸ δικό μας, ἀπαιτοῦμε ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους νὰ συμπάσχουν μὲ τὶς δυσκολίες μας ἀλλὰ οἱ ἴδιοι ὑποβαθμίζουμε τὶς ἀντίστοιχες τῶν γύρω μας καὶ οὕτω καθεξῆς. Ποιά εἶναι ἡ λύσις; Νὰ ἐπιλέξουν οἱ κοινωνίες νὰ αὐξάνονται ὁριζόντια καὶ ὄχι κατακόρυφα. Κι ὅταν λέμε ὁριζόντια, ἐννοοῦμε μὲ ἀπόστασι τὸ ἕνα κτήριο ἀπὸ τὸ ἄλλο, ὄχι κολλητά. Γιατὶ καὶ οἱ μονοκατοικίες ποὺ ἐφάπτονται, οὐσιαστικῶς ἀποτελοῦν πολυκατοικίες στὸν ὁριζόντιο ἄξονα.

Ἡ Πολιτεία φέρει τὴν ὑποχρεωσι καὶ τὴν ἀποκλειστικὴ εὐθύνη, ἔναντι τῶν πολιτῶν της, νὰ παρέχῃ ἴσες εὐκαιρίες στὴν ἐκπαίδευσι, στὴν περίθαλψη, ἀλλὰ καὶ στὴν οἰκία. Ἡ γῆ ὑπάρχει γιὰ νὰ διανείμεται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους στοὺς ἀνθρώπους. Δίκαια, χωρίς πλεονεξία (ἀλήθεια τί μπορεῖ νὰ τὰ χρειάζεται ἕνας ἄνθρωπος τὰ δέκα ἢ καὶ τὰ εἴκοσι οἰκόπεδα-ἀκίνητα) γιὰ χρῆσι, ἀλλὰ ὄχι για κτῆσι. Ἄλλωστε ἡ μόνη γῆ ποὺ μᾶς ἀνήκει εἶναι μεγέθους 2,2 μ. x 1,0 μ. [Φ.Ε.Κ. Β-424/10-5-1978, ἄρθρο 7]. Καὶ ποῦ ξέρουμε, ἂν δοθεῖ γῆ στοὺς ἀνθρώπους γιὰ νὰ δημιουργήσουν τὸ σπιτικό τους, μπορεῖ (λέω μπορεῖ) νὰ λιγοστέψουν καὶ οἱ πυρκαϊές. Ἴδωμεν…

* Ὁ Παναγιώτης Σάτος εἶναι ὑποψήφιος Διδάκτωρ Τεχνητῆς Νοημοσύνης στὸ Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων.

Ἀρθρογραφεῖ τὸ πρῶτο Σάββατο ἑκάστου μηνός

(Ἐπόμενο ἄρθρο τὸ Σάββατο 3 Ὀκτωβρίου 2020)