Αντιρρητικός -κριτικός λόγος στο βιβλίο «ΕΛΕΝΗ ΔΟΥΚΑΙΝΑ– ΑΓΓΕΛΙΝΑ. ΜΙΑ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ »

Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημ. Αθανασίου(χημικού)
MEΡΟΣ Α’

Αναταραχή στα λιμνάζοντα νερά της αδιαφορίας της τοπικής κοινωνίας και των πολιτιστικών και εκκλησιαστικών φορέων ήταν η ενασχόληση της κ.Αικατερίνης Σχισμένου (φιλολόγου ) με το πρόσωπο της Ελένης Αγγελίνας Δούκαινας στα πλαίσια του προγράμματος HERMES – «Η αποκατάσταση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως πολλαπλασιαστικός παράγοντας για την πολιτιστική ενδυνάμωση του κοινωνικού πλαισίου» (https://www.hermes-culture.eu/)
Η κ.Α.Σέγραψε και εξέδωσε το βιβλίο «ΕΛΕΝΗ ΑΓΓΕΛΙΝΑ ΔΟΥΚΑΙΝΑ.ΜΙΑ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ»
Η «Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα» είναι μια τραγική μορφή της ιστορίας, κόρη της Θεοδώρας Πετραλείφα (Αγίας Θεοδώρας) και του Μιχαήλ Β΄Κομνηνού Δούκα, «Δεσπότη» της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα. Στο πλαίσιο του έργου ερευνήθηκαν ιστορικές και λογοτεχνικές πηγές.

Το πρόγραμμα ΗΕRMES

Xρηματοδοτείται από το Διασυνοριακό Πρόγραμμα «INTERREG Ελλάδα-Ιταλία 2014-2020» και υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ελλάδας. Έχει σαν στόχο την ενίσχυση της συνέργειας μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για την προώθηση και ενίσχυση της κοινής κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Απουλίας και της Ηπείρου και πιο συγκεκριμένα της Άρτας, μέσω ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, που περιλαμβάνουν έργα υποδομής και παρεμβάσεις προσβασιμότητας σε αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και ιδιαίτερα βιώσιμες καινοτόμες πολιτιστικές υπηρεσίες. Στο έργο HERMES συμμετέχουν: το Εργαστήριο Γνώσης & Ευφυούς Πληροφορικής (ΕΓΕΠ) του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Άρτας, και από την Ιταλία συμμετέχουν ο Δήμος του Fasano (επικεφαλής εταίρος), η Περιφερειακή Ένωση των Δημοσίων Θεάτρων της Απουλίας. Ως παρατηρητής εταίρος συμμετέχει η Περιφέρεια Απουλίας – Τμήμα Τουρισμού, Οικονομίας Πολιτισμού και Ανάπτυξης.

Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκάλεσε το γεγονός ότι στα πλαίσια της εφαρμογής του προγράμματος αυτού γράφτηκαν στον τοπικό τύπο τα εξής: «οι ιστορικές πηγές της εποχής παρείχαν ελάχιστα στοιχεία, τα υπόλοιπα παρείχε η λογοτεχνική παραγωγή, όπου με τη φαντασία και την τόλμη της μπόρεσε να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη λογοτεχνική-θεατρική παράσταση. Με αυτή την τόλμη η συγγραφέας του έργου Κατερίνα Σχισμένου αναφέρει: «δημιούργησα το πορτραίτο της Ελένης Αγγελίνας Δούκαινας μέσα από πολλές προοπτικές που μας προσφέρει η τέχνη, αλλά και η ιστορία ως μια μακρινή μαρτυρία μέσα στο Μεσαίωνα».
Τα παραπάνω μας προβλημάτισαν, επειδή στην ενασχόλησή μου με την ιστορία του Δεσποτάτου της Ηπείρου συνάντησα αρκετές ιστορικές πηγές, που αναφέρονται το πρόσωπο της Ελένης. Κυριότεροι όμως βιογράφοι, που βασίζονται σε ιστορικές πηγές, είναι οι παρακάτω, τους οποίους χρησιμοποιεί ως βιβλιογραφικές πηγές του βιβλίου της, όμως εμμέσως πλην σαφώς τους απορρίπτει η Α.Σ. δημιουργώντας νέα προσωπογραφία της Ελένης Δούκαινας. Περισσότερα στη συνέχεια.

Ιστορικές πηγές που ασχολούνται με την Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα
Βασική ιστορική πηγή είναι το Χρονικό του ανωνύμου του Τράνου τη γνησιότητα του οποίου αποδέχονται οι ιστορικοί delGindice, Hopf,Jordan κ.α. Άλλοι ιστορικοί που αναφέρονται στην Ελένη είναι οι Έλληνες Γρηγοράς, Παχυμέρης, Ι.Ρωμανός καθώς και οι BoetiodiRainalddiPopleto,W.M;iller, S.Malaspina,Gapasso, J.Ficker,Davanzatiκαι ο Γάλλος Betraux.

Οι βιογράφοι της Ελένης Αγγελίνας Δούκαινας
Βασικοί ιστορικοί βιογράφοι της Ελένης Αγγελίνας Δούκαινας, που βασίζονται σε ιστορικές πηγές είναι ο Βυζαντινολόγος D.NICOL και από τους Έλληνες ο καθηγητής Μ.Α. Δένδιας. Το έργο του Μ.Α.Δένδια: Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα, Βασίλισσα Σικελίας και Νεαπόλεως δημοσιεύτηκε και στο περιοδικό Ηπειρωτικά Χρονικά, τεύχος τρίτον, 1926. Στην εργασία του ο καθηγητής παραθέτει ένα μεγάλο αριθμό ιστορικών πηγών στις οποίες βασίστηκε και τα συμπεράσματά του καθηλώνουν τον αναγνώστη.

Μιχαήλ Α.Δένδιας. Σύντομα βιογραφικά στοιχεία
Ο Μιχαήλ Α.Δένδιας γεννήθηκε στους Παξούς και καταγόταν από αρχοντική οικογένεια του νησιού. Σπούδασε νομική και φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνέχισε τις σπουδές του στο εξωτερικό και έγινε διδάκτωρ του πανεπιστημίου του Παρισιού. Το 1930 εξελέγη τακτικός καθηγητής του Διοικητικού και Ποινικού δικαίου στη νομική σχολή του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το 1935 τακτικός καθηγητής στη νομική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών. Αποχώρησε από τα πανεπιστημιακά του καθήκοντα το 1968 με τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή. Το ίδιος έτος έθεσε υποψηφιότητα για την Ακαδημία Αθηνών χωρίς επιτυχία καθώς εξελέγη ο Μιχαήλ Στασινόπουλος.
Διετέλεσε κοσμήτορας της νομικής σχολής Αθηνών, πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού πανεπιστημίου Αθηνών καθώς και υπουργός βιομηχανίας στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Στυλιανού Μαυρομιχάλη (1963).Είχε πλούσιο συγγραφικό έργο. Απεβίωσε στις 29 Μαρτίου 1977 στην Αθήνα, ενώ η κηδεία του έγινε στις 2 Απριλίου.

Με βάση την παραπάνω μελέτη ασχολήθηκαν με το θέμα της Ελένης και οι εξής λογοτέχνες και ιστορικοί ερευνητές
-Δημήτρης Σαλαμάγκας :Το έργο του Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα (Ιστορικό αφήγημα) δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ηπειρωτική Εστία Τεύχος 70/ Φεβρουάριος 1958.
-Δημήτριος Φερούσης: Το έργο του «Ελένη Αγγελίνα Δούκισσα ΚομνηνήΗ ξεχασμένη ιστορία μιας φυλακισμένης βασίλισσας» είναι μια μυθιστορηματική βιογραφία και εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Σαϊτης τον Νοέμβριο του 2019.
-Κωνσταντίνος Τσιλιγιάννης.Ο γνωστός Αρτινός ιστορικός ερευνητής Κωνσταντίνος Τσιλιγιάννης έγραψε για την Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα στο βιβλίο του Τα τέκνα του Μιχαήλ Β Κομνηνοδούκα και της Αγίας Θεοδώρας Βασιλίσσης της Άρτας και στα Ιστορικά ανάλεκτα για την Αγία Θοδώρα και τους ηγεμόνες του Δεσποτάτου.
Επίσης αναφορές στην Ελένη κάνουν σε γραπτά τους κείμενα οι: Σ. Ξενόπουλος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος (στην «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος»), Θ. Τσούτσινος, Α.Μηλιαράκης, Δ.Γιαννούλης, Ν.Τωμαδάκης, Σ.Ράνσισμαν, Κ.Γιαννέλος, Μ.Ηλιοπούλου Ντούρου, Ι.Καλοκύρης, Ν.Λάππας,Θ.Χατηγεωργίου, Σπύρος Καλούτσης στο βιβλίο του «Βυζαντινές πριγκίπισσες (εκδόσεις ΑΡΧΥΤΑΣ -2019- έχει αφιερωμένη μία ενότητα στην Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα) κ.α.
Επίσης και ο γράφων δημοσίευσε αποσπάσματα από την εργασία του Μ.Δένδια στο εκτενέστατο άρθρο του «Άγνωστες αγιασμένες μορφές της εν Άρτη Εκκλησίας».

Ο βυζαντινολόγος Nicol D. M
Στο βιβλίο Οι βυζαντινές δεσποσύνες (Ελληνική μετάφραση Στ. Κομνηνός Αθήνα Εκδόσεις Παπαδήμα 2004) ξεκινάει με τη βιογραφία της Ελένης Δούκα ίνας και αφιερώνει τις σελίδες 29-48 σε αυτή.
Ο Ντόναλντ Νίκολ ήταν Άγγλος βυζαντινολόγος, ένας από τους διαπρεπέστερους του 20ού αιώνα.
Γεννήθηκε στις 4 Φεβρουαρίου 1923 στο Πόρτσμουθ της νότιας Αγγλίας, αλλά κατάγεται από τη Σκωτία. Σπούδασε στο Κολέγιο Pembrohe του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ. Το 1952 ανακηρύχθηκε διδάκτορας Βυζαντινής Ιστορίας, με σύμβουλο καθηγητή τον Στίβεν Ράνσιμαν. Εργάστηκε στη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Δίδαξε ως λέκτορας το διάστημα 1952-1964 στο University College Dublin. Εργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης του βυζαντινολογικού κέντρου Dumbarton Oaks της Ουάσινγκτον (1964-1966), ως επισκέπτης καθηγητής του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου (1966-1970) και ως τακτικός καθηγητής Βυζαντινής και μεταβυζαντινής Ιστορίας στο King’s College του Λονδίνου, στην έδρα Αδαμαντίου Κοραή, το διάστημα 1970-1988. Επίσης διετέλεσε αντιπρύτανης του King’s College το διάστημα 1977-1981. Μετά τη συνταξιοδότησή του το 1988 ανακηρύχθηκε επίτιμος καθηγητής της έδρας Κοραή. Το διάστημα 1989-1992 διετέλεσε διευθυντής της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Τα τελευταία του χρόνια τα πέρασε στο Little Shelford του Κέιμπριτζ, όπου και πέθανε στις 25 Σεπτεμβρίου 2003.

Παρουσίαση του Βιβλίου «ΕΛΕΝΗ ΔΟΥΚΑΙΝΑ–ΑΓΓΕΛΙΝΑ.ΜΙΑ ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ»
Της κ. Αικατερίνης Σχισμένου (Α.Σ)
Το βιβλίο περιλαμβάνει τα εξής:

Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Ενότητες
1.1 Ιστορικά στοιχεία για την Ελένη Δούκαινα -Αγγελίνα
1.2 Θεοδώρα Πετραλείφα – η μητέρα της Ελένης
1.3 Τα παιδιά της Θεοδώρας και οι τύχες τους.
1.4 Η περίπτωση της Ελένης
1.5 Μαμφρέδος Χοχενστάουφεν, σύζυγος της Ελένης
1.6 Ο Μαμφρέδος και η Ήπειρος
1.7 Ο γάμος της Ελένης με τον Μαμφρέδο
1.8 Η μάχη του Βενεβέντο
1.9 Η τύχη της Ελένης μετά τη μάχη του Βενεβέντο
1.10 Η τύχη των παιδιών της Ελένης και του Μαμφρέδου

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Ενότητες
2.1.Οι αναφορές στην Ελένη μέσω της καλλιτεχνικής έκφρασης
2.2Η Ελένη Αγγελίνα μέσα στην λογοτεχνία
2.3.Δημήτριος Σαλαμάγκας «Ελένη Αγγελίνα -Δούκαινα»
2.4.Ελένη Αγγελίνα Δούκαινα Κομνηνή. Δ. Φερούση. Η σχετική αναφορά στο βιβλίο περιλαμβάνει τις σχετικές παραγράφους 2.4.1 (Κύριο μέρος του βιβλίου), 2.4.2 (οι τίτλοι του βιβλίου του Δ.Φερούση), 2.4.3 (οι πληροφορίες που αντλούμε), 2.4.4 (λογοτεχνικοί χαρακτήρες και η πλοκή του βιβλίου), 2.4.5 (Αποτίμηση του έργου του Δ. Φερούση)
2.5.Στοιχειωμένη Ήπειρος ΙΙ Σχισμένου Αικατερίνης. Ασχολείται με την τύχη της Ελένης μέσα από την ιστορία ενός κοσμήματος
2.6 Η Ελένη και εγώ. Συμπεράσματα
Κρίσεις -Σχόλια -Απόψεις

Γνωστοποιώ στους αναγνώστες, ότι δεν γνωρίζω προσωπικά τη συγγραφέα του βιβλίου, οπότε η κριτική εκ προοιμίου είναι καλόπιστη, όσο σκληρή και αν φανεί σε ορισμένα σημεία. Κάθε βιβλίο αποτελεί πνευματικό δημιούργημα. Αναγνωρίζουμε τον κόπο και το χρόνο που διέθεσε η συγγραφέας του βιβλίου, όμως μελετώντας αυτό διακρίνουμε κάτι που δεν θέλουμε να πιστέψουμε. Δηλ. την αλλοίωση της τοπικής ιστορίας με βασικό αντίκτυπο στην αλλοίωση της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας. Είναι οφθαλμοφανέστατη στους κατοικούντες «εν Άρτη» η συσσωρευμένη ασχετοσύνη και αδιαφορία των εκκλησιαστικών και των πολιτιστικών φορέων για τα τοπικά ιστορικά -εκκλησιαστικά θέματα. Οπότε αναγκάζεται ο γράφων να διατυπώσει αντιρρητικό κριτικό λόγο, γνωρίζοντας εκ των προτέρων, αλλά και αδιαφορώντας συγχρόνως για τις κατηγορίες που θα διατυπωθούν εναντίον του. Επίσης υπενθυμίζουμε στην κ.Α.Σ. ότι στα ιστορικά γεγονότα και ιδιαίτερα σε αυτά που έχουν σχέση με το Δεσποτάτο της Ηπείρου, η πολιτική ιστορία εμπλέκεται άμεσα με την εκκλησιαστική και επομένως δεν πρέπει να τα διαχωρίζουμε.

Ιστορικά λάθη που εντοπίσαμε
1.Για τον αναφερόμενο ως βιογράφο της Οσίας Θεοδώρας Ιώβ Μέλο(Μέλη) Ιασίτη και τα λάθη που γράφονται έχουμε δημοσιεύσει εκτενές άρθρο στον τοπικό τύπο με τίτλο «Αναζητώντας στις ιστορικές πηγές τον βιογράφο της Οσίας Θεοδώρας πολιούχου της Άρτας»
https://www.maxitisartas.gr/single_page.php?catid=&id=11827
Άλλος είναι ο Ιώβ ο Ιασίτης, άλλος είναι ο Ιώβ Μέλης (που έγραψε το συναξάριο της Οσίας) και πιθανόν άλλος ο Ιώβ μοναχός (που έγραψε κανόνες της ακολουθίας της 11ης Μαρτίου)
2.Η χρήση του συναξαρίου του Ιώβ για τον βίο της Οσίας Θεοδώρας
Το κείμενο αυτό του βίου της Οσίας δημοσιεύτηκε και σχολιάστηκε από τον Ανδρέα Μουστοξύδη στο περιοδικό «Ελληνομνήμων» τεύχος 1 (Ιανουάριος 1843). Ο Μουστοξύδης ήταν από τους πρώτους Έλληνες ιστοριογράφους που εργάστηκαν με μεθοδικότητα και ακρίβεια πάνω στην ελληνική ιστορία.
Όπως διαπιστώνει ο Α. Μουστοξύδης, ο Ιώβ έχει αρκετά ιστορικά λάθη και ανακρίβειες. Ως αγιολογικό κείμενο είναι ελλιπέστατο με διάφορα παράδοξα. Περισσότερα στοιχεία υπάρχουν στο δημοσιευμένο άρθρο του γράφοντος «Παράδοξα και αντιφατικά θέματα του Αγιολογίου της Οσίας Μητρός ημών Θεοδώρας
https://www.maxitisartas.gr/single_page.php?catid=&id=28155
3.Η συμβολή της Οσίας Θεοδώρας στον γάμο της Ελένης-Μαμφρέδου
Γράφει η κ.Α.Σ.: «Οι γάμοι ήταν μια μορφή διπλωματικής πολιτικής που συχνά χρησιμοποιούσαν εκείνη την εποχή οι ηγεμονικές οικογένειες προκειμένου να οδηγήσουν τους «οίκους» τους στην επιβίωση και ενδυνάμωση πολιτική και στρατιωτική, εάν ήθελαν να επιβιώσουν .Έτσι έπραξε και η Θεοδώρα, αλλά και ο Μιχαήλ για όλα τους τα τέκνα».(σελ.20).

Όσο λογικό να φαίνεται αυτό, η ιστορική έρευνα καταγράφει διαφορετικά τα παραπάνω γεγονότα.
Στη διδακτορική διατριβή της ιστορικού Σταυρούλας Σολωμού με θέμα «Ο πολιτικός ρόλος των Μεγάλων Οικογενειών κατά την Παλαιολόγεια περίοδο «Πρόσωπα και κείμενα (1258-1453)» και στην σελίδα 656 γράφονται τα εξής:

«Κατά την εξιστόρηση των πολιτικών γεγονότων του έτους 1258 ….αναφερόμενος ο Γεώργιος Ακροπολίτης (Χρονική συγγραφή ,76,σελ.157,στ.19-23) στους κινδύνους που αντιμετώπιζε το κράτος της Νικαίας από Ανατολή και Δύση, εννοώντας τον Μιχαήλ Β΄ της Ηπείρου,τον οποίο χαρακτηρίζει αποστάτη, οριοθετεί με ακρίβεια την περιοχή που είχε υπό τον έλεγχό του….Ο Ακροπολίτης αναφέρει τις πολιτικές κινήσεις του Μιχαήλ Β, που είχαν την μορφή συνοικεσίων, καθώς παντρεύει την κόρη του Ελένη με τον βασιλιά της Σικελίας…Ο Θεόδωρος Σκουταριώτης αναφέρει ότι ο Μιχαήλ, τον οποίο τον ονομάζει αποστάτη, συντασσόμενος με τον Ακροπολίτη, προέβη σε γάμους με γόνους αριστοκρατικών οικογενειών της Δύσης, ώστε να δημιουργήσει προγεφυρώματα. Υπό αυτό το πρίσμα παντρεύει και την κόρη του Ελένη με τον βασιλιά της Σικελίας.(Σύνοψη Χρονική. τ.Ζ σελ.538 στ.10-13).
Και ο Γρηγοράς όταν εξιστορεί την αντίδραση του Μιχαήλ της Ηπείρου και της Αιτωλίας ότι ο Θεόδωρος Λάσκαρις πέθανε και επειδή, όπως σχολιάζει ο Γρηγοράς τα της διαδοχής δεν ήταν ρυθμιζόμενα και θα επακολουθούσε ταραχή στους αξιωματούχους, έστρεψε τις ελπίδες του στην Δύση και γι΄αυτό παντρεύει τις δύο κόρες του Άννα και Ελένη με εκπροσώπους της οικογένειας της Δύσης. Ειδικότερα την κόρη του Ελένη με τον κυρίαρχο της Σικελίας Μαφρέδο.(Ρωμαϊκή ιστορία Ι,ΙΙΙ.5.σελ΄71 στ.24,72)

ΣΧΟΛΙΑ
Όπως διαπιστώνουμε οι ιστορικοί της εποχής χρεώνουν τις επιλογές των συνοικεσίων με ετερόδοξους, για πολιτικούς προσωπικούς λόγους, στον Μιχαήλ Β΄ και όχι στην Οσία Θεοδώρα. Επομένως τα παραπάνω γραφόμενα είναι ιστορικά αμάρτυρα.
Το δημοσιευμένο κείμενο της κ.Α.Σ. όμως παρουσιάζει την Οσία να υιοθετεί την πρακτική «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και μάλιστα καταπατώντας απαγορευτικούς κανόνες για τους ΜΙΚΤΟΥΣ ΓΑΜΟΥΣ. Μπορεί ο Μαμφρέδος να ήταν φιλοορθόδοξος και επιθυμούσε να βαπτισθεί Ορθόδοξος, όμως όταν έγινε το συνοικέσιο με την Ελένη ήταν Ρωμαιοκαθολικός στο θρήσκευμα και αντιπαπικός στην πολιτική του ιδεολογία. Οπότε ο γάμος ήταν ΜΙΚΤΟΣ μεταξύ Ρωμαιοκαθολικού και Ορθοδόξου.

-Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία, άποψη του γράφοντος είναι ότι η Οσία ή ανέχθηκε (για λόγους που η ίδια γνώριζε) ή της επιβλήθηκαν οι επιλογές του συζύγου της Μιχαήλ Β.
Η πρακτική της ανοχής και της επιβολής (και όχι της επιλογής) στο συγκεκριμένο θέμα εκφράζεται από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Αυτός ερμηνεύοντας την Α επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους γίνεται ευέλικτος στο θέμα αποδοχής του γάμου ορθοδόξου με ετερόδοξο (π.χ. Ρωμαιοκαθολικό) με τον όρο να αποτελέσει ο γάμος έναν τρόπο επιστροφής στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
4.Η έκταση του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
Γράφει η κ.Α.Σ στη σελίδα 25 του βιβλίου της: «Η περιοχή αυτή που έγινε γνωστό ως κράτος της Ηπείρου απλωνόταν γύρω από τις πόλεις της Άρτας στο νότο και των Ιωαννίνων στο βορρά».
Η ιστορική έρευνα όμως δείχνει τα εξής;
«Το Δεσποτάτο της Ηπείρου (κράτος της Ηπείρου) ήταν ένα από τα κράτη που προέκυψαν από την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μετά την Δ΄ Σταυροφορία το 1204. Αρχικά περιελάμβανε τα εδάφη της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Γρήγορα επεκτάθηκε στα Ιόνια Νησιά καθώς και σε σημαντικά τμήματα της Αλβανίας, της Θεσσαλίας της Μακεδονίας και της Θράκης.
Επομένως η άποψη της κ.Α.Σ για τα όρια του Κράτους της Ηπείρου πρέπει να διορθωθεί.
Όσον αφορά την αναφορά της στην Παναγία των Βλαχερνών καλό θα είναι να μελετήσει η κ.Α.Σ. τις απόψεις του καθηγητή Γ. Βελένη, που δημοσιεύονται σε βιβλίο που εξέδωσε η Αρχαιολογική Υπηρεσία της Άρτας.

ΣYNEXIZETAI