Το ταξίδι μίας λέξης

Γράφει ο Σωτήρης Γκιάκης

Αφορμή για την συγγραφή αυτού του γλωσσολογικού κειμένου αποτέλεσε η απάντηση που μου έδωσε, ένας πολύ καλός φίλος, που ζει τον μισό χρόνο στην Ιταλία. Του αρέσει πολύ η θάλασσα (όπως όλων μας βέβαια) και χρησιμοποιεί στις αναρτήσεις του στο Fb φωτογραφίες από την θάλασσα, χρησιμοποιώντας όπως είναι φυσικό, συνέχεια την λέξη “mare”,που σημαίνει θάλασσα. Όταν λοιπόν τον ρώτησα αν γνωρίζει την ετυμολογία, από που προέρχεται δηλ. η λέξη αυτή, μου ανάρτησε ως απάντηση, το παρακάτω κείμενο.
« Η ετυμολογία της λέξης θάλασσα προέρχεται από τη σανσκριτική ρίζα mar- = να πεθάνει, με την έννοια της θεωρίας της θάλασσας ως άγονου τόπου, χωρίς βλάστηση.

Αυτή η (περίεργη) ετυμολογική ερμηνεία συνοδεύεται από εκείνη που οδηγεί την ετυμολογία της θάλασσας σε φωνητικά παρόμοια ρίζα, màr- = αφρώδης, λαμπερή (εξ ου και η λέξη μάρμαρο). Προσωπικά προτιμώ την τελευταία ερμηνεία, θεωρώντας τη θάλασσα ως κάτι στείρο και άγονο, όταν γνωρίζουμε ότι είναι πολύ πλούσια σε ζωή και ότι η ίδια η ζωή ξεκίνησε σχεδόν στα βάθη της θάλασσας, κάνει την πρώτη ερμηνεία να φαίνεται λιγότερο. εύλογος.»

Το κείμενο ήταν φυσικά στα ιταλικά και είναι από το sitehttps://www.etimoitaliano.it/

Η ετυμολογία αυτή, έχει προβλήματα. Να επισημάνω ότι τα σανσκριτικά είναι τα αρχαία ινδικά και η όλη προσπάθεια ετυμολογίας της λέξης στηρίζεται, στην τελείως εσφαλμένη θεωρία, της ανύπαρκτης ινδοευρωπαικής γλώσσας. Είναι άλλωστε γνωστό, ότι τα σανσκριτικά προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά.
Θα διαπιστώσετε ότι και ο ίδιος ο ιταλός γλωσσολόγος, δυσκολεύεται να δώσει ετυμολογίατης λέξης από το marσαν σανσκριτική ρίζα, με την έννοια του άγονου μέρους και καταφεύγει στο mar με την έννοια την αρχαιοελληνική, του λαμπερού, χωρίς δυστυχώς να γνωρίζει την προέλευσή της

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν το υπέροχο ταξίδι αυτής της λέξης. Πριν το πράξουμε θα ήθελα μόνο να προσθέσω, ότι αν αυτό το άρθρο βρει ανταπόκριση και αγκαλιαστεί με το ενδιαφέρον και την προσοχή των αναγνωστών, θα ακολουθήσουν κι άλλα τέτοια ταξίδια.
—Οιπρόγονοι μας καθώς στεκόντουσαν στην όχθη ενός ποταμού ή στην άκρη της θάλασσας μιαν ήσυχη ηλιόλουστη ημέρα, άκουγαν τον ήχο του ομαλώς ρέοντος ύδατος μρ..μρ…μρ…
Σκέφτηκαν λοιπόν και είπαν μεταξύ τους, ότι το υγρό στοιχείο μορμύρει εξ ού και όταν ακούγανε τους δικούς τους να κουβεντιάζουν χαμηλόφωνα, λέγανε ότι μουρμουρίζουν (μορμύρω- μουρμουρίζω), όπως έκαναν και τα ύδατα λίγο παραπέρα.
Από το μορμύρω λοιπόν γεννήθηκε η μύρα.Το υγρό στοιχείο. Η μύρα, μορμύρει! «Ακούω την θάλασσα και χτυπώντας μυρμυρίζει» έγραψε ο Κάλβος.
Και πόσοι άλλωστε από εμάς, δεν έχουμε πει εκνευρισμένοι σε κάποιον «με τρέλανες με την γκρίνια σου …Μυρ… Μυρ… Μυρ…»

Η μύρα, αυτή η αρχέγονη λέξη, λεγόταν και Μαίρη. «Υποιχθύσι και υπό μαίρη» γράφει η επιγραφή του Κριναγόρου
Φανταστείτε το υγρό στοιχείο μιαν ηλιόλουστη ημέρα,μέσα στην απεραντοσύνη του.
Η μαίρη λοιπόν τι κάνει; Μαίρει! Λάμπει δηλαδή! Έτσι το αρχέγονο ρήμα είναι μαίρω, μέλλοντας Μαρώ(δασυνόμενο), που σημαίνει λάμπω.
Η Θάλασσα όμως δε λάμπει απλά, καθώς κινείται υπό το φως του ήλιου.
Απαστράπτει!Επί φωτός τρέμοντος ή παλλομένου καθώς αυτό τρεμοπαίζει, στο ελαφρό λίκνισμάτης.

Δηλαδή η Μαίρη … μαρμαίρει!
«Αλς μαρμαρέη» θάλασσα απαστράπτουσα, γραφεί ο Όμηρος.«Οφθαλμών άμερσεν το του μαίρειν εστερημένον»
«Όμματα μαρμαίνοντα» γράφει για τους απαστράπτοντες οφθαλμούς της Αφροδίτης
«Αστήρ μαρμαίνων»
Από το μαρμαίρω λοιπόν προέρχεται και το μάρμαρο αλλά και η μαρμαρυγή
Διότι στην μαρμαρυγή, εκδηλώνονται άτακτες συσπάσεις των μυϊκών ινών του μυοκαρδίου και η καρδιά πάλλεται τρεμάμενη, όπως τρεμοπαίζει και το φως του ήλιου πάνω στην θάλασσα.

Από το μαρμαίρω προέρχεται και το λατινικό marμαίρω -mare που σημαίνει θάλασσα σε πολλές γλώσσες, καθώς την κοιτούσανε να μαρμαίρει, στο απέραντο γαλάζιο!
Επίσης από το μύρα και η αλμύρα(το θαλασσινό αλάτι σε αντίθεση με το ορυκτό) και η πλημμύρα και βέβαια πολλές άλλες λέξεις.