Η ενότητα στην εποχή μας

Γράφει ο Γεώργιος Ε. Κολιός*

Ενότητα στην εποχή μας είναι μια προσταγή πλέον που δεν αφορά μόνο στην συμφωνία του ανθρώπου με τον εαυτό του αλλά και στην συμφωνία μεταξύ των μικρότερων ή μεγαλύτερων κοινοτήτων μεταξύ τους. Η συμφωνία του ατόμου με τον εαυτό του είναι αποτέλεσμα του ηθικού του κώδικα συμπεριφοράς, που έχει υιοθετήσει ο ίδιος, αποσκοπώντας στη κατάκτηση της αρετής , της τελειότητας. Η οικογένεια έχει ενότητα όταν αρμονικά συμβιώνουν τα μέλη της και αλληλοεξυπηρετούνται, προσφέροντας και αποδεχόμενοι, με δικαιοσύνη. Σε μια πόλη ή Έθνος, ενότητα εξασφαλίζεται όταν όλοι αποβλέπουν περισσότερο στο τι θα προσφέρουν κι όχι στις απολαβές που θα έχει ο καθένας από την συνύπαρξη. Ανάμεσα στα Κράτη ενότητα υπάρχει όταν το καθένα δεν σκέφτεται την δική του δύναμη μόνο αλλά και τις δίκαιες ανάγκες των άλλων. Στις μικρότερες κοινωνικές ομάδες η ενότητα είναι περισσότερο προσιτή διότι εκτός της λογικής που την επιβάλλει ενυπάρχει και το συναίσθημα που την ενισχύει. Το συναίσθημα αυτό αμβλύνει το προσωπικό συμφέρον και τονίζει την υπερβολή προσφοράς εντός των ομάδων αυτών. Στις μεγάλες ομάδες , αντίθετα, το συναίσθημα δεν επικρατεί γιατί δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί η προσωπική γνωριμία ως πρόσφορο έδαφος καλλιέργειας έλξης και φιλίας. Άνθρωποι εκεί συναντώνται αλλά δεν γνωρίζονται, αγνοούν ο ένας τον άλλον ή δεν έχουν τον χρόνο να γνωριστούν. Μόνο στις μεγάλες ώρες των Εθνών ο διπλανός γίνεται αγαπημένος αδελφός (πόλεμοι, φυσικές καταστροφές κλπ.).

Συνήθως οι άνθρωποι τείνουν στην εκμετάλλευση του διπλανού, με πονηριά, αδιαφορία και σκληρότητα. Γι’ αυτό και οι κοινωνίες εθέσπισαν νόμους και Δίκαιο προκειμένου να τιμωρούνται οι διασπαστές της ενότητας. Ανάμεσα στα Κράτη η ενότητα είναι δύσκολη. Συνήθως, σε απόπειρες για επιβολή δικαίου ή έστω νόμων με διεθνή εφαρμογή, μεταξύ των συμβαλλομένων Κρατών επικρατεί ο πιο δυνατός, για τον οποίο η δύναμή του αποτελεί το μέτρο της ασφάλειας του ενώ η ιδιοτέλεια το μέτρο προφύλαξής του ενάντια σε ένα ολωσδιόλου αβέβαιο μέλλον. Ο φόβος είναι είτε αιτία είτε αποτέλεσμα ανησυχίας, έλλειψης εμπιστοσύνης και καχυποψίας. Μέσα σ’ αυτά τα συμφέροντα και τις δυνάμεις η ενότητα ελλείπει. Προσπάθειες για επιβολή κάποιου τύπου αμερόληπτης διεθνούς δικαιοσύνης γίνονται βέβαια, όμως παραμένουν ουσιαστικά άκαρπες, αφού οι δύο έννοιες Δύναμη και Δικαιοσύνη φαίνεται πως είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους. Το Δίκαιο , ωστόσο, αγωνίζεται για την επικράτησή του ή έστω την συνύπαρξή του με την Δύναμη, ανοικοδομώντας, κάθε φορά που επανέρχεται στο προσκήνιο ως απαραίτητο να εφαρμοστεί – ιδίως μετά από πολέμους – όλο και κάτι περισσότερο για χάριν της ενότητας.

*Ο Γεώργιος Ε. Κολιός είναι Δικηγόρος & Συγγραφέας